t- <ho
sy *&
*-J (**} L
4sf~-*U*~+ l»~> tV» &sn*.ff<LJr*du*~^ ■ <)(_' i lool* .
H*4J C*V
gMgi^EM^
UBRA R.Y
OF THf.
UNIVER.5ITY
Or 1LLINOI5
8T1
H5Yv
16 1S
copg
"«R£ BOOK ROQi
•^^«J'^w/«,*ft-» (^/\v */«^-
&-Jt U /.•>".'><<>/ < f^S •■ -* '•""' ' ■'«*•*'
' J( _^e> ^ ,V / y? V« C^ -V • «e-
. {V ,.y,.' -^ J£.
i tra ■
rt.fi
v ■ —
— ** t /
^2
^Co
QL V I N T I
HORAT
E L A C G
EMBLEMATA-
I
\iwtm M4siHCifi>N6tify itkJiMA*
ScudlO OtHONlS V & N I
B Acauoiugdunen fif-*
a H t v g r p t ^;
Pro&mtapud Fhiiippuffl Liftm.
■£0Jf
~tr
<*.
H5.NV
SERENISSIMO ARCHlDVCL
ALBERTO AVSTRIO*
IMPERATORIS
FILIO.NEPOTI, FRATRI,
BELGICARVM PROVINCIARVM
PRINCIPI,
o
HORATIANA EMBLEMITA,
jabvlis jereis a se illvstrata;
3ETERNVM DEBITI CVLTVS
ATQ. OBSEQVII MQNVMENTVM,
Otho V^nivs DlCAT, CONSECRATQ.
A N T V E R P I Av,
r
clo, Id cXII. Idibus Nouembris.
LECTORI SEV SPECTATOHI.
Da m v s hic vobis, Lector feu Speclacor bencuole, Scn-
tentias, quas Erablemata vulgo vocanc,cx Q. Horacio
Flacco,Lyricorum principe, defumpcas, tabulifque in
zs incifis llluitracas. Mutuas namquc fibi opcras Poefis Sc
Pi&ura fideliflime prxitanc.ficenjrn nofterilleHoraciusr
Vt piciurapoefis trit.
Sed 5c Simonides , Plucarcho teflrjpicluram poefim caci-
tsm, Sc e conuerfo , poefimpicturam loquenccmarguccSip-
peltabat. Reperies iraque in hoc libclio non pauca Echica?,
ilueMoralis,acScoic£ Philofophiac dogmaca,imaginibus
cxprefla. Ex quibus non modo oblc<5tamcnrum,fed & vber-
rimum fru&um hauries : folent enim oculis obietta animos
jiiagis afficcrc, quam ea, qux auc dicta auc fcripca.
Se^mus irritant ammos demifaper aitrem,
QQam qtufunt oculisfubieclajidehbus,
Ceterum Virtutes ac Vicia , more vccerum ex numifmatibus
ac ftatuis nonraro exprefiyincerdum vero Adfe&us, Paffio-
ncfquc Cupidinum habicu , nouo forcaffis exemplo, fcd de-
eoro oculifque admodum graco repraefencauijfubinde & acui
noftri mores, ne vecuftateobfoleta commune pictorum vul-
gus orTcndcrem,ftudio$e fum fecucus. Excmpligracia, Dio-
genisPhilofophi do!ium,quod figulinum feu ceftaceum fuif.
fe non fum nefcius,more noftro ( qucm a Gallis primo adin*
uencumPlinius commemorac ) ligneum, pro communi Jw
minum captu expreffi. Acque id pictoribus , ftacuarijs,c*L>'
toribus, alijfq- idgenus arcificibus (quibus hic nofter labor
nonmediocriericadiumencoj noningratumfuturum prot-
fus confido. DeStoica porro,acMorali,vtloquuntur,PhiIo-
fophiadilTerercnonhuiuseft loci autinftituti. multadchfs
alij; incereos noftri fk-oili J*cu quondam/ phoenix , I vs t v s
Ljlusivs
L:i psrvs,cuius MAtxttdi&ionemiilhfocfcriptaiLc&Qt
iiuc Spectator , confule. Ad maiorcm porro fpectantium
& legentium commoditatem , eadem ha?c Emblemata va-
rijsilluftrarelinguis vifuni fuitjvt Hifpanica,quam ac-
ceptam ferredebesClariffinoDominaD.Didaco deBarre-
da,S. T.Lic. &arcis Antuerp. Paftori Primario,in gra-
tiam Excellentiffimi Domini Don Ludouici de Velafco , a*
Confilijs militiae Regis Catholici, eiufquein Belgio Ma-
giftri equitum, &c. Gailica quoque, in qua, quantum
quidem ad Octonaria, egregiamoperampra*ftititClmus Sc
Reu. admodum Dominus Ico dc Meycre • I, V.Licent.
S.R.E.Protonotarius,Pra?pofitus S. Pharahildi&Candaui^
Quaternaria vero a ClarifT. DominoD. ClaudiodeCor-
demoy, Dom. deFrancalmont, AduocatoFifbali Vefulien-
fiprofecla funt. Italica quinctiam, in qua nobis Pctrus
Bencdctti Genuenfis^ poeta peregrcgiusinNob-Domini
Ioan. Caroli de Cordcs patroni fuigratiam, auxiliatus eft.
Teutonica deniquedominata.
Vale, Faue & Fruerc Antucrpifc, clo. I o cXlLPoftri-
die Kalendas Nouembris. ..
In Emblcmata Horatiana" OthonisYc(i4j,
Hacienusargutisnumerisnfi Horatius auus>
Imptcu:, doclos impico nutu ocuios.
- IJcvi cnasy tloti, Valgi, quAfpe rcgatist
Aures vt totas.vos fuferi facerent\
, Cnmruitoriuens Satyras .atqac ore Latino
Cum mea CMufa mcdos tcmperat ArchilocJii.
j Nunc Ittnonis aues, aut toti 'eptahitis <^Argia
i^iut cdtsm, totrjfue oculijicri.
Tlurtbus, vtfpeclare we& vcfttgia rnentis
i^/ltque animifpcctes, lumimbus Itceat.
Ventsti Batauc adfnmmuni. quodtct (cholinfiA
Galit, Itaii, Flandrt^nonpotuercjacis.
£uid ttbiproftudiis iongo% laborc nponam
. Fajti? non nojirum, Cxfaris-itiu d opus .
S.Varnius."
£htalc apud ^Attfinios vcteri certamen in au»
Rofciui tngcnti cum Ciceronefuit,
Cumpater orcheflrxgefitts digitof^ toquaces
Oppofuit tantt virtbus etoquti:
Aut louts vt magni quatientcsftdera nutus,
Et caput, eyfacri verticis ornne decus
24 a-onid.t pugn.ms cum maiefl.it c Camanx
P hidiacum Gratos ccrnerefecit eiur:
Omniafic doclas qi/tbia implet Horatius aures
Vsniad^ nobis cxhibucre mantts:
Sic Romanajides ctlo efi dquata Batauoi
Refpondet numcris iinea qu^quafuis.
Vtueret bvtinam rcgum Tyrrhenapropago,
Ferret vt hic etiampramia dtgna iabor:
Tu quoque, Flacce, tuis deberes verjibtt: tllum
Dicere, qui verfi/s monfirat in tre tuos.
gjiicquidde Thnffa legttur tejludtne, credot
Exqnoitiamfurdis fctt tua Mufa tcqui.
H. Grotius"
'gmntum Tiilura vateas", quantum% Toefi}
Iamdudum cuntHs^Vmie, perfpicuum eft.
K^iji Phtto-quid SophUftudiis impenderis; ift<t
In Flaccum viua perdocukrenotd.
Matte Itibi aternum pepcrerunt htctria nomeni
Hxcellens Ptttor, deinde Poeta, zipog.
I.vanHaechcr
iocraticosfontes, &HnguJt diuitji vberl
Et quicquid fiacri porticut omn>s habet,
guicquid Democrittts r'ifit> velftettit vbique -
£Ihj fapiens c&cum condidit auttor opus.
JEt quicquidSamut dixerefilcntia lingud,
Bt quifollicitos nonputatefie Deos,
Vidrt, cr exiguum conftrinxit Flaccus in orbeni
Nullius addiclui verba magiJirafequi.
Ttdit cjr Ottenis mens <emuia; nec mora e&lum
Sumpftt^&^Hincnobis gloria furget, ait.
HacJenus htmana fapientia vocelocuta eft,
Nunc pnmum humana pt ngiturilla manu.
Daniel Heinfius inMufeio V.C.Petri Vaenij.
2>e8tanimam Ftacci qul redderepofit, u vnu*
Ipfefuit Vlaccus mens cjr imago/ui:
Jlacci antm&pofsit qtti iuftttm appingere corpits
F/acci olim e.ttini7o corpcre,nemofuitt
Ntmo fuit, nemo, noftri nift fccuii Apeltis
Vnius Otts&is ingtniofa manus.
llle Venufinttmfic exprimit arte venufia
Spiretvt addubites Ftaccus,a» ipfa Venur.
Jlacce dabis veniam3multum tibi dexter Apotte^,
Plus etiam tribttit Venia dcxtratibi.
Jlle loquiblandum doclo dedit cre, eolore
Vdmus &folido gratius ore toqui.
Max.Vrientius*
VIKTVS INCONCVSSA.
Od.i.
JLifr.r.
V
Iritts rcpuJft nefciafirdtdtJH'
c ant aminatis fttlget htHoriLus:
Necfumit, autponitficureis
Arbitrto popularis *nrx-
Claudia».
in CofttU-
tu blanltj.
' prpultts HAmfulttts honores
Sttpe dat indtgnis, & fatn&firuit nuptiu:
. Et flnfet itt tttuli^Q- iwA^nibus.
,Virtus nlillius rci indiga, manet immoM; Fortunam pedibus premens.Hon*.
res ac Diuitias dcfpiciens , fola fibi ipfi mcrces,atque aropliftimum cft prx-
tpuim. Suntqueeius fpecies varia:, Pietas, luflicia, Pfudentia , Fortitudo , Ma-
gnaminitas^Temperantia, &c.
. lffa quidem Vtrtuspretiumfibi, fiU^ latc
Fortnn<tfecura eitet, »ec ftfiibus vlltt
ErigititrfLufitttepctit cbrefccre vttigi:
Dittitijs amrnofafuts, immota^ cunths
Cladibus,exalta mortalia defficit arce:
Dclaltoaicazar.dondeel Sol yLuna
Alegrcsdan fu biichaacelewda,
l)e fus v.irtudcsla virtud cercada,
Que muchas nafcen.auque nafcende voa,|
Por blanca y negra pifa a la forcuna,
Qiie eltadc bueno.y malo variada,
Y con elladel mundo la eftimada
Pompa.tan libre de quktud alguna .
Noeitimaciiauro.elcetro , oJacotona,
Premio.que cl mundo da co poco apremio
Al mcnos digno, indignode tenerle,
Tan fola alfi fe cftima.y fu perfona
De fi.por fi,y en li fe liene el prcmio,
Qi.c el premiocn Ja virtud cs merccerle.
5&e «Dntrjfjttefctfe oftticurjfj&en fotm/
«ffit tntjcutJC(6ocu'tgoet ocljagtjcu/
f oitirpn ucrttrctfjj/fccptcr/ Kroott/
# cclj cji,cU/uo:lj ji.iet g.tct fji b;ia tfmti
La Vtrtufoult aux pitdt U fortunt rcLgt,
Etncstfmcut *u bruit du rulgmt tutnte,
1 £ prcmio di virtu U virtafoUi
Altro hQttor \j ricchc^utnonUttnt*,
Infe contient d tutto, t (t conftU.
Nefpemt, ne ttmor' i'ange,i contenta,
■Non ottctt lode,i quct romat chcroU;
Calc*Cinl\abil-OeAych'»lnuiiomenttt\
Contrarto al vttto,mmotdin ogni faltm ,
Sidimoflr.t virtu ceUste,& almtt,
La Verto, tcnant laFortune
Deftbubsfes pieds, ne brigue pa$,
Par vncpottrfuitteimportune,
Ny nc delaific fcs eftau
A 1'appetitdupopulairei
Ains tout le mondedu brandon
Defon lo3rfrancde tafche,efclairej
Lequd luy fert pourtout guetdon.
mta Doop' /nocf>4»o3cf)0fiti;nj|l wetitoojti
:Sw opiccijt ijcpl U' flcn oc lnenfcfjnt
Q50ct 0003 Ijact claerljeut tamcn uo jjtj
p'10 tltoo0(j|lt cjoctn.itnwit unn tuittft&w»
ison flui itue U tOi bct dans Itt onlcs phtue
Qui /)/«> tjl mttutf, iiuefbrattUdt totttge,
10
V ; 1 .11 T V T l S GLORIA,
tirg. 6
Atncd,
Lib.i. Kesgercre, ejr captos ojicndcrc cwihus hcfltt t
2j>itf. 1 7. jittingct foiium louist ejr t wlcji.a tent. /.
Vdrcere [ubitilis. drdebcllare [upetbos,re&.A fcmita virtati&eft: qua quis tritimpnans,
ebumeo curru, niueifquc v.e&us eqtiis, Capitoliu cOnfcendit.cui palmam.ac iau-
ream Victuriatribnit: hcque-nubes,ac iblium Iouis verticc cju.ili tangit , famam-
4uc inclytis extenditfacus : quar ncccripi, necfurripi potell vmqium, nequc
jiaufragio , ncqueincendio amitti.
Virtutem voiuirc Dij fudorcparari,
jirdntu cfi ad cam iongitftj^ pi r ardua tracltis,
Afjxr cr cji primum :Jcd , vbi alta cacumina tangest
J-it facths, cjtu dura priiis fuit ir.clyta virtus.
T.acil.
Htftodlu
op.&dies.
Sepsdcoy mas.qualquiera.queno fabe,
• Qtic fi al principio esa fpcra.y fragofa
TLa fenda real.que a l& virtud Jiermofa
Lleua.quealiin feenfancha,antesq acabe;
,Y que cl fcnor dcfi que con laiLaue
De fn querer , con libertad dichofa,
Sus pailioncsfugetaen qualquier cofa,
Buela,qual buel.i por el viento el aue.
Al Cipitblio alccre va ti iumphando,
Cei cadodefus vicios yarendidos,
Que fon las ocafioneade fu gloria,
Y va el folio de lupirer tocando
Con fu cabeza.premios merecidos
. De aquel,a quien da el Laurola Yi&oria.
t©ie m tttompTj' aett't faoltft ijettoant
$cn upanaen glieuocptoneerltjrft/
ttaeckt 3 upt tece: gfjejtoelt/en Ijeerljjcfc
,p:t ^oDltjclt' ecrc tnert gfjeloont:
Des heroiques [aills qui tnfamtnt U gloirt
. La vertu ftnmtit non dts ottstragts btu:
Cbe ccl [udor ialnu virtu sact>ui3i
ll.tnno a tuorialitgiufit Dti prefcritte,
Duri jotio i jttttict,a'/ij[anni t» fti,
AJ.i dclct pii, che ihuoui ttionfa iuuitio;
I Regni vinti, i glorioft acqutsli,
II debeiiar ialliei ,fcioglter il xiito,
L'buom laureaiotnnalzjin Campidoglio,
Cbe tangedtl grati Gloue ialit joglto.
La vertu.gaignc,au beau prix dc fon fang,
Voifineaux Dieux.IesHoneursdc vi&oire;
Et triomphante, aprcs foy trainc vn rang
Dcs Rois vaincus.holragesdefagloire.
Vaincre fon irc.au x humbles pardonner,
Etdompter les efprits rebclles,
Punir lc mal, & le bien gucrdonncr,
Rend nos louanges immortelles.
'Cbcrwonnni uolcft oe fcljult urrgljeucn/
©'opmroers rrcDcn mcttc uo;t,(
Ce irrafltn 'tqtiact/ te loticn tgljoet/
<$c0 meufcijen nacm boct ecmtgij leueii.
Son luilrt tfclatt mitux aux plutdrdenscornbatst
. Et rtmt datn It ittl Its frmtti de [a viQotrt.
1*
X-ife. 4 •
Od.d,.
lifr. 4.
Oi. 4.
NATVRAM MINERVA PERFICIT.-
lortes creantur fortibut ' , & bonUt
Eji in tuuencis , est in equis patrunt
Vtrtui : nec imbellem feroces
Trogenerant aqiitU columbam.
D-oclrtna feduim promouet infitam,
Reclify cttltus peclora roborant.
} tcttmjue defcere morest
Dedecorant benenata culp*.
Natura,quae fempcr ad opt ima quseque vergit.Virtutem infltam Mineruar com-
tnendat educatidam.Sola nobilitas,qui fan&is veftica moribus,laudanda:nihil cfV
nobile quod vitiofum. Quis enimgenerofum dixcrit hunc , qui indignus gencrc
eft,&prarclarono;nine tantuminfignis.?
An nefcis quidmcmrite, quidindolcs.
'Hutrita fauflts Jub pemtralibm
Poffet?
La madre vniucrfal naturaleza,
Hijade aquel.que enfi contiene, y cicrra
Delaltociclo,ydelabaxa tierra
La fuma perfeccion en fuma alteza,
Qual hija de tal Padre enla grandeza
Huyc la imperfeccion, haziendo gucrra
A lo q ie el blancode pcrfcftoyerraj
Y albien mayor con anfia fe endereca.
La virtud natural que infunde al hombrc,
AMinerualacntrega, queeslaciencia,
Ama delas virtudcs, guarda yllaue,
Porque no es de eltimar q el otro afobrc
Pornoble.fi es vn necio fin prudencia,
Que eftavn dedo de bruto.elque nofabc
Z&m ?frcntnoutccn tDtrof cn bioc&e.
<t5'jcneeticlijckti;urtmo:Dtgijpaert
©co:tco>ncn Uolctio1 fccuantnoeoc:
<? IcS feitu Ijeeft mccjt fQ 1 0 Daoerj aert.
Tfbeureve progeniteuri fonumetftttngtntr.
AhsBArtd4ijQ.it It Ijnpneitax,
Generail Gtnittivn fut fimile;
Peroda forti fon creati i fortt,
Vaqwla akiera da colomba humile
Gtncrata non vitne.banvarie forti;
L"wftinto naturaileggudro, trvile,
Conuien cbe alfuccefjorilpadre apptrti:
Ma la vera Virtu non da Katura,
Se da Pallade ancbor nonfiprocura.
Le poulain ne dement fa race,
L'Aiglc n'efcloft pas le pigcon,
Le leureau ne vienc du Lion:
Chafcun fuit fon pere a la trace.
Des Pieux defcendent les Picux.
Mais il faut quc par la Scicncc
!La Vertu nayfue sagence
Du Naturel genereux.
© en 6»me man booit&mirjrjt Oen biottuttf
J»o elrit mec;r frfm* gljelrjrtu boet/
Jiaier taaffaef Ictrtngtj macrftcti mott
311 nlleff Dc futucr uolconun.
liaiiqui veut eslreen tout parfaitttment beurttx
\lfam Qua f* nature il ioingnt U (citnci
BJ
»4
Oi.<j.
Sere.it,
QilAni*.
S(ncc.
Herc.
Qettt,
VIRTVS IMMORTALIS.
Virtus rccludcns mmeritis mori
Ccetum }nc~j!.t tentat iter via:
Catnsty vnlgarcis ,(j- idxtn
Spcrntt bumum fugicnte penna.
Virtus exrollit hominem,& fupcrxthcra collocat : eftquc fola ,& vnica>qux
nos immortalitate donarc poflit , & parcs Dijs facere.
Confulere patria, parccre afftiftis,fera
Cade abjitncre , tempus atque ira dare,
Orbiquietem ,faculo pacem Juo,
Hac fumma virttis ,petttur hac calum vit*
Numquatn Stygias fcrtur advmbras
1 Inclyta virtus :fed cum fummat
Exiget hora-s confumta dtes,
Iter ad fuperos gloria pandet.
Al cielo fubc la virtud cargada
DevnnTofofo encienciaslaureado,
Y dc vn Marte valientc , quc ha llegado
A fer mas quelos nueue por la efpada,
Alli contenta quicre.eternizada
Tencr fu fama, finque pucda cl hado
Eclipfarla , eclipfando lo criado
Defde la zona tor rida a la elada.
Sobre cftas dos colunasimmortal.es»
Y fobre eflos principios dos primcros,
A la virtud fe labra otra Minerua,
Siruicndolc de luces celeftiales
Del feber y el valor los dos luccros,
Que aquclla da, y aqucftc la con&rua.
$>ooi b?oomnept/ of tjooi Kloerfte batrctt/
3>ooj fton|l/ gfjefeertfocpt/ ehroefraDen
©c oeugljt rjco ftemete paot bcrent/
NL-n uoccc ocn mcnfcfj tcr fjoogijjtcc ttxcnl
Vtfltm deU verta qu\ feule efi mmtrttlU
teufftlbemmt au ionian dt U feliciti,
Tra Vembrt fiigie, el Facque dr Cobli»
Uai rtndita virtitportata venne.
M.a verfo i/ ciel, par farfi eguale * Dlt^
Tento (piegar le fue famofepenne,
Tal fbuom, che induflre, valoro\o,e pie,
Per lettre,*m',arti a U virtu peruennt,
Sprcz.z.4 U terra, voU al citl fenzlaU,
E diuien gUriofe, & immortale.
Par DocTrine, & par Vaillantife
L'homme mortel s'immortalife ,
Maugre le fleuue d'Oubly:
Et fait quapres fes funcrailles
Son nom,du temps ennobly,
Suruiue a toutes antiquailles:
La Vertu.nous montant aux Cicux,
Nous fait compaignons dcs grands Dietix.
©at fjetn gfjeen «etljea ufoet nan Hetren/
jfBner fetft tot tn oer ecrmgfjept :
<Dcn <E$jt Die't al fjiec Doct berjccuen
©et ujomen naem ntet ftan fcocn itctuenv
Tt amcbant fen nom du cerccuil ennuicle,
Qeremufts tratmx 4'ynt gltirt mmorttUu
1«.
VIRTVTI S AP IENTI A COMK
Xit. r ; P/rf /*r f/? , vitium fugere : ejrfapientitprhnd,
tyiit.t* Stultitia carui/e.
Virroseftiram cohibere,cupiditatem comperccre ,libidinem refrxnarc. Nam
fcrc omnia,quae fiunc iniuftc atque improbe, ab his oriuntur affc&ibus.
Zi&.r.
■Qd. iu
Proximos ipfi tamen occttpauit
P.ilUs honores.
Quae ftaltitiam fugicns , virtutis foror cft, & Comes.
ctf trt. Sapiens animus numquam eft in vitio , numquam turgefcit , numquam tu«
Tufcul. j . mct , numquam fapicns irafcitur.
Perfiguenla virtud todos losvicios,
Que fon de la virtud perfiguidores:
Prefentan defus bienes los mayorcs,
Si bicncs puedenfer fus maleficios.
Sus guftos.fus regalos.fus oficios,
Su faufto.fu arrogancia fonfauores,
<Que, cotno bafilifcos cntre flores,
Matan mirando en pago de feruicios;
Mas la virtud, que de expcricncia fabc,
•Guiadadelafiel Sabiduria,
<^uan bie promete cl vicio.y quamal paga
Conpafo largo.aunque conpafo graue,
Los vicios dcfpreciando y fu porfia,
Caminaalbien.que aflifcda porpaga.
Ttiggt ivitij viw), vtloce fugge
Lagomfia Ambition, l'ira prottrtxt,
La Luxuria, t C Imiidu cbt (t firtigge,
Larapace Auaritiadife ftrua
Votitpigro t la Gola cb'cgribor fugge,
E la Paz,z.ia non men fugge Mintrua.
Scaccia vn contrario t altro ; e cofa efpreffc,
Cbe virtu, dorit vitit, non sapprtfa.
La Vertu fuit auec Pallas
Loin de Folie, & dc toute vice.
La hantife dcs fcclerats
Emporte rhomme au precipice.,
Le vicc ne fc dompte micux ,
Quen fuyant tous lcs vicieux^
Toute fuitte cft honcfte,
' Quilclauricrconquefte.
©c itJDffiept ban be 5«rjcut bffct: *De ffeeftten ban Oen oljccft mcn mort
<©r EJcugHt moet uan 0'oitOeiinJjOen (ttfjcften/ ©entnnncn Doo? fict olieDcn totjfiDcie
<rmce rcafjcn* Dcclen paeren ntet/ ©c blucfit Dte ona beloopcn Doct
«Sijcltjclt ficlj boegljt bp ffjns gljelfjcften« ©ec eetcn ctanfl/te nut en piDfiSt».
Veux tu qut fltin ibonntur le monde tt tarefc
Ztporte t»u nnm au delt du trtfpas^
Du ftl.du fcthrat.nt (auoifintpai,
AmtfatHdt ta wtu ttmvagntla fatfc
i8
IN MEDIQ CONSISIIT VIRTVS.
i ih. r ." Virtus eflmedium vitiorum in vtrlmqne rcduflnr».
ep>(l. 18.
Miftot. Incircuncentro,pofitahicLiberalitas , Auaritiam inter.acPredigalitatem»
2. Eibic. Virttu tnm tft mtdiocritat duorutn ntitrum, alreriiu fecundumtxctftum, alterttu (ecundum deft-
c.6. Cic. clum, TdtioneadnosfcTuata: fine quamediocrirate nihil boni nobisaduenircpotcit; ci
l, tjftc. aurem fcruau, nihil ad bene bcateque viuendum fubtrahi.
Lib. r.
Sat/r.i.
Ouidiut
l.Trift.el.l.
Ejl modtu in rcbtts , funt certi deniquefnes,
Jgupsvltra citrafy nequit ccnjjlerercclum.
Dumpetit infrmit nimiitm Jublimia pennis
lcarut, lcariis nomina fecit aquit.
EpiS. iif Si quis modum exceflerit, iucundulima quarque iniucunda fienc.
Enchitid.
Eslavirtuddel hombrevna armonia,
Que de contrarios haze confonancia,
Entre afcctado , y tofco vna elegancia,
Que aborrefce la falta, y dcmalla;
Es entre mas, y menos norte, y guia
Para la etcrna immaterial eilancia,
De dos extremos liga, y concordancia,
Rachel hermofa entre vna, y otra Lia:
Es rocdio vniuerfal, por dondepuede,
De fus vicios huyendo los extremos,
Sin que cayga qual Icaro atreuido,
Llegar cl hobre al teplo.enquien cocedc
Xa prudencia, que ofrezca vela.y rcmcs,
Qiiea talroediotalfinfeeitadcuido.
^Bt jfttltljcpt tufitrjen erjtcrirjtrjept/
Cn ooti0 BcrrjuiinnQlj' Ijccft Ijact plactfe/
ftecljt tuficljett troee ertrcmcn itaetfc/
Ju tmteticn irjerilttfe tnct bcfcfjcpt:
Jcy til U vertu tn fttt ctntu plantee
Quifail tfotUuttnt le trop & It dtffaut,
Tra iAuaritit, iii fue contrariotitnft
Lalibtralna xitiufrudtnte.
Tra dut ritu,o£ eftremi, al male itttenfi,
La rirtii na\ci,cbe fiibuimfcitntt,
E cbe temprando, e rajfrtnatM i fenft,
Conjtrua tl cttpt,e illuminala toente.
Tal a Dedalt induflrt in aria accadde,
E per feguir itftrtmo lctro cadde.
Entre la Prodigaljre
Et la miferable Auaricc
Se tient la Libcralite,
Loin de l'vn & de 1'autre vicc.
llyacermescertains
Aux atftions dcs humains;
Dans lefqucls faut ques'arrcftc
Ferme, la Vcrtu parfaite.
3Dcj» mctifcljcn oeffentnglj' ooen/ of faten
ascfract ut feltre ruct of maten/
vT.iti tn oe beurjfjt Ijarr fjouoen moet
£>al 5}i boltoraen 3pn en rjocr.
Nerampt point a ttrrt & ne ttfteue tn baut,
Mattfetme jur fonptwiititnt Jamrt arrtHtt.
30
MEDIO TVTISSIMVS IBIJ.
Li6.il
Sttjr. a.
■ Dum vitant ftidti vitia ,in contrariacurrunt.
Stultus,ac ttiak fanus virtutcm in mcdio pofttam deferit,8c concitato cu»>
fu, fugicns Auantiam,in Prodigalitatcm incidit. Tranquilliratcm porro vitat
non percipiens,dum pcr culpam defipit ,ad fanioremmcntcmpcrpcenam re-
ducitur : qux quidem ncceflarib pcrferenda , vbi voltintarie medium quictis-lo-
cum quis dcferuerit.
ttb.l.
Satjr. *•
• ndmfruflra vitium vitaueris iUudt
Site alio pravum detorferis.
Jn vitium ducit culps. fuga ,ft caret arte.
ElIoco,necio,yyano,
Que folo el mal de fu apctito adora>
Alextremola mano,
Viendo quc la virtud en mcdio mora,
Alarga,yfinreparo
Prodigo viene a fer.fino es auaro»
Por extremos camina,
Que fiempre losextremos fon viciofos»
Y queriendo no atina
Con los medios, que fon Ios virtuofos,
Y atTi fu mal juicio .
Da, porhuyrdevn vicio.enotrovicio.
«3>ctt rjirjneff om ^rnertgficpt re trrtjrjcit
$em tot iDcrruitirfngijc uertljceft/
*D:a fficdeng tootn Iju nict cn rjeeft/
©ji lact oe mtDDclitJcgl) tcr fijocn/
«©'onmatinTKjit Ijcm rjallen boet
Dvt'tccnt'i'taiitjcrfj!t«ictmctfcf)nn&en/
jtl0ofefofeermtj:lu^ctilfl0uloct
^At y im <r ijarpuoi» cltu rjoet ilranoni.
Se vttolfuggifvn vitio Vignorantt
NW fuo contrario cade, cui f\ allaccia,
Sevolgeaf Auaritiaambe lepiantt,
L a Prodigalita qual folle abbraccia,
Per non ftruar mai meta e femprt crranlt:
Li mali dtgl'efiremif procaccis,
Stgutnda la PazjJta , cbe malCinftilla,
Penfa fuggir Caribdi, t cadt in Scdla.
Bicn fouuent fe veautrc
DVn extremc afautre
La vie dvn fot:
FuyantrAuarice^
II tombeaufly toft
Aucontrairevice.
I Lefolnetientpas
' Reigle, ny compas.
ny compa
Tu »V< moins infenfidt fuir fauarici
Prod'gue,pour courir a ?exces oppoft,
Le poincl de la vertu au milieu efl pofe,
Dtslant cjgalement dt hn & 1'aatrt vict.
31
VIKTVS IN ACTIONE CONSISTIT.
Iit.4.
Od.q.
T.vtllun: fcpultx dtjlat tncrtix
Celata vtrtut.
Vides hic virrutem & Inertiam. Illa huic (imilis vidctur , nifi in a&ionem ex-
G rgat.-finecuniilltisexipfa fruftus redundat.eltqueveluti nuda fui vmbra.
trtfmMb. Pindarus cuidam dicentijipfiusfelaudesvbiquepratdicare: Ego ,in<{uittproisl$ be-
6,Apopbtb. fiito btntm repontmgrtiitn, tfiicitm tnim, vt vertprtdices.
CUuditit.
de+.Conf.
Honortj.
(J\ '. aior (y- vttliorftclo coniuncJapotenti
Vde latcnsvtrtus. ^uidenim fubmerfa tenebris
Prodcritf objcuro vclutt fine remtge puppis ,
^ Felljra qu* reticet, vel qui non tenditnr arcus.
l\b. 4.
Od.%.
«— neque
Sichartafileant , quodbcne feceris,
tjftlercedem tuleris.
fltut.
Ctptiuk.
S*pc fumma tngenia in occulto latent.
Si la virtud mas hermofa
Con la ociofidad durmiere,
Bien juzgara.quien lasviere,
Que fon vnamifmacofa,
Y aunquees elabitociencia,
Dixo aquel gran fabio auftor,
Que en el bien fiempre es mejor
El a&o, que la potencia,
Como al contrario en cl mal-,
Y afli virtud fin oficio
Viene a conuertirfe en vicio,
Trocando fc tal por qual.
3>r beuefrt be tnclcfu fjeeft befjagDtti
<Tc 3tjn bcrbozgljcn t allcn Dagbcn
ftict bccl bcrfclult ban titen bie lcut
3'nt graf ban unpl onatrjtfaemlicpt/
«tfnnut en lup mct flaep beuangticn:
«De bcugljt btc mmmermccr cn bliickt
«Bonfpannen boogl) of Itipt gljelrjcltt
«Dtc aenjen Daeck alc^t bliift yangijen,
Lt virta ne le tenebre ntfcoft
il' inetttpi^ritittpptrconforme
Cbe fonntcchtoft, e vilfempreripoft,
L'tltrt nel etto vile immerft dornu»
Dt cbitrt , e beia , qutft tenebroft,
LUl vitio (uo contrtrio fegue Corme.
Clngitua l'trco fiefo? nulU certt;
U virtuofo dee mosirtrfi tpertt.
La Vcrtu, qui fe dele&e
Dc viurc cn loifir, fculcttc
Sans fc mcttrc cn a&ioni
Tienc dc rmpcrfe&ion
De la couardifc lafchc.
Toute Vertu.qui fc cache.
Rcfcmblc a 1'arcq detcndu ,
'Et au luth au croc pcndu.
Ltvertuenpubliq esl vnegrtni DwjJV»
Defes perfrcliom tout le mtnde tsl tfyrtt,
Mtu ctcbee t ftbfcur elle tii mifcame^rt\
iiuuifat fortlt fturltp*rcf[t*
i V I R T V S INVIDIfi SC0PV5.
Ltb. t.
Od. 24.
qnatenus beu ntfjt
.Virtutem incolumcm odimus
SubUtam ex oculis qiurimus inuldi.
Virtus ludibrio habctur ijs, qui cupiditatibus dcditi,prauis affec*Hbus omniatri-
buunt.quibus vt faciant fatis.toto animi conatu ad fordidum qucflum contendunt,
fempcr in orc habcntes, o cittes, duti, qturtnda ptcunia prinium tfi,
Virtuspofinummos.
Atverc» cum iam vitiumin habitumcxcreuit.animumque obruit accofundit,
tum demum virtus mceftis querimonijs aduocatur.fed vocata non rcuertitur.quia
2{ec vera virtus , cumfemel extidit,
Curat reponi dctirioribus.
Val.Max. Syracnfanisomnibus Dionyfij tyranni exitium expetentibus.folamulier quoti-
li. 6.c.i. die Deos,vt fibiiupcrfres effet, orabat. Quod vbi iscognouit , quo fuo nicrito hoc
faceret? intcrrogauit. Tum illa* cum grauem tyrannum habcremus, carere eo cu-
piebam : quo interfecto , dcterior arcem occupauit: eius quoque finiri dominatio-
nem magni xftimabam : tertium te fuperioribus habemus importuniorem. Iraque
timens.ne detcrior in locum fuccedat tuum ,caput meuin. pro tua dcuoueolu-
bcns falute.
Lib.t.
eptil. r.
Lik;l
La virtud cl blancode embidiofos,
Ymas de aquellos quc fu vida paffan
Enlos deleytes vanos, peligrofos
Del loco, ytorpe vicio en quc feabrafan;
Solo quando lesfaltah fus hermofos
Efeftos, reconocen que trafpaflan
Sns entrahas las antias deperdella,
Yvienen,aunquetarde,aconocella.
ascitrc bcn toertbcr bcttnljbcit <&«:'
XSan hacr ticfpottrrs nlrtjt tccr/
<So hiurdjf» bu dttof trjaoitt Ijtcc ncber/
tfl ;tcc aio f u Fircr: tcn fjemel tucbcr
iBcit fjact ucttrerft eplaco: betlaegfit/
ptct ccr bctt rroebett idttna ttip ccren
©att itf0 eeti fe( Cnnit 0110 placgljt
Wims loct ftjtt trjiU' 18 cit begfjccrert..
Alors q>tt la vertu nout piroifi triowphante
New lauons a meffris, tUe a nulle tnuieax:
Lapoutra virtu /i moslra a ditt
Quando vicina a noi beOafi fpitga.
hlafe da notfipartt,ogtiuncmtrin
L'ama, l'tnchina,rtutrtfce,e prega.
Afhor lo fchernitor refta fcbtrnite,
Cht tUa pio non riterna,ofi riltga.
Son f\ conofce il Principt btn dtgno,
St non qttando vn Tjranno tccupa il rtgm.
Toufioursrhonneur de la Verto
Par les mcfchans cft combatu ,
Tant qnentre nous clle feiourne !
Mais foudain quelle s'en retourne
Auciel.chafctmplaint fondepart.
On ne cognoiit point vn bon Princc,
Iufquacc quvn Tiran pillard
Taillc & outragc la prouince.
Uaisfi toUqtCtUtsesl fonbslraite de noz.jenx>
Tliu fort iiohs dcjironsla rttenir (rtftnte.
36
A M O R V I R T V T 1 S.
iiS. r."
Eptil.l6,
Odcrunt feccare bcri v 'rtutis amort.
Tu m')iladmittes in teformidinepoeiHt:
Sitjfes fdlendi: mifccbts ftcr.t profanis.
Pr.mus , inftigante natur.i, a furto , foloimminenris poen.r rrerti abftinet : fic*
lfb.de que vt vir probus, inter bonos adnumeratur. Saturam mutart iiffuUe e>l, ait Scneca.
ira. Videmus alios , natura duce optima , ipfam virtutem , qua vir tus eft , colentes,ac-
que amplcctentcs.
laerttut Antifthenes non ideb quid faciendum , aut vitandum diccbat , quia leges
ltb.6.c.i. iuberent aut vetarcnt : fcd quia ipfa ratio dictaret , hoc efle honcftum ,illud
turpe. ^
Odichofomil vezes,
Aquel quc la virtud ama, y procura,"
Sin fingidos doblezes,
Por fola fu hermofura,
Seguir el bicn , donde ella cfta fegura:
Y otras mil mifcrable,
Quien por el vil temor humano dexa
El vicio abominable,
El qual fiempre le aquexa,
Yen faltandoeltcmorllamaa laoreja.
«tfcn mcnfcljebcugnbltjclt b'ottbeugDt 8«*
fCt licfbetotbcbcugijt alfcene/
<£c:t tncnffIj'onbcuai)DItuIt tn 'tgfjcmeent
3£t ujecf uan Itraffcboitbcugfjt lact:
3Me tegljen frjnnatuer Ijct (tclcn
aot utecf' uau praffie mrj r mct ptin
fikt bcucljbltirft ie boot tcjnact te fjefen/
jEct tljcrtc msetmtn bcucljbltjcft 5yn.
Ce ritR point la tcrrtur de ctfie verge infamt
Dout par utain dt bourrtau It mtfcbaut tii battu
CW ptr lafola tajpa dt lapena
Tugge il delhto centra ilproptio inflintt
Cbe al furto, e al nutl nituralmente il mtna,
Gia vincitor non e,fe btn ba rinto.
L 'buomfiggio, eguerrier fortt ilfenfo ajfrtM,
tercbe cofi conuien da virtn fpinto,
Dalfolo Aufordella yirtu fpronato,
Uon dx timor dipenafpauentato.
Uhomme de bien la Vertu aime
Rien quc pour 1'amour delle mefme:
Maisquclque rtaturel tortu
Craignant la peine iufticiere,
1-orcant fon ame peu entiere,
Fait femblant d'aimer la vertu :
Ceftepeurletient, qu'il naproche
Des trefors dautruy fa main crochc.
Qui ttttu dotbt arimerafuiure U vertu,
Sa btauti ftullt peut tnamourer noftrt am.
*s
ANIMI S E R V I T V S.
i\b. »;
Satyr.z.
lth. r."
SAtJt.Z.
Stobiusfer.
2.&6o.
Sentca
Btrat.l.x.
tpifi.l6.
guid rcfcrt , vri virgis^fcrrocjue necarii
Auttoratus eas; an turpi claufus in arcat
gjio te dcmift pcccati confcia herilis
Contrattum genibus tangas caput?
•palfida lecTo
Dcfdiat mu/icr: mifcramfe confcia clamet.
Improbus , aiebat Bion , etfi libcr fit, fcruus eft raultarum cupiditatum.,
Oftende.quis non feruiat ; alius libidini, alius auaritia:, alius ambitioni>
omnes timori: nulla feruitus turpior, quam voluntaria.
Qufimetuens viuit tltber mihi non erit vmquam»
Aquel defalmado, quc da a fus pafliones
La rienda, a que afanes no viue fugeto,
Mil vezes la carne le pufo en aprieto,
En arcas metido, y en fucios rincones;
Oquantas maranas,y quatas trayciones
£1 animo efclauo machina inquieto
Que en fabios pafados fe vio por efe&o,
En fan&os Dauides, y en fuertes Sanfones.
Wilt &metfnu tc frjn ueroemett/
jjftaer u ttccl eereeit flaucnoctnen/
vDtctnefcnD' op cen b?oti tterotuacft
^Roct tn ecti Koffcc incttcr nacft
<©f uati gfjcuantkntg feljanttlncft rrtiupcnj
<©m fjacc ntans* tootmrjijeut t ontjliiii^etu
5©ec lu.ten flaef ie |iacf ueci incer
3110 otc actt uaeuen Dient e;n Ijccc.
Le vitienx teujhvrt de (on rice ejl efcUufi
C/u bien quilpenft viure enpUmt bltttte
ll Ufciuo mator, che de 1'amata
Tienftfignor, tenendotie ilpoffeffo,
E ferut,e non fignor,Cab»a accecdta
Dafamaro diletto il tiene oppreffo.
Viuo fepolto gUce, e vede irata
La deslra, e ilftrro altier, contra fejleffo;
Cor. cbi viut in vn defit ptoteruo,
Non e fignor d'altrtii, ma di fe feruo.
Celuy dement fa liberte,
Qui,comme yn' forcat de cadcne,
Efclauedc fes plaifirs, mene
Lavie libreen volupte\
Er,pourjouir d'vnepa'llarde,
Closdans vn coffre , fe hazarde:
0;.i il ci aint fentir le couroux,
Atout bruit,d'vnmary jaloux.
ll captiue auxplaifm fa folle volonte,
lt U trainte luj esl rne importuntentrm.
A N I M I S RR V f T VS P E JtP ET V A.
lihz.
is.JT.J.
CtCtft.
i(l:": credo metues, doilnfij. cauebis:
£z~T:'s '»'/* mioiterumpsucas ,, iterum.j}pcrire
Jtotics feritiis ! cjuj:bel'.uarupiist
Cumfemcl cptgit, reddit fi prjuu}c*tenu?
En miierum pcriculo clapfum, rurfus ad vitia proruentem.
Ulc mihi non vidctur libcr , cui mulicr imperat, cui lcgcs imponit, pra-fcribit,
iubct, yetatquod videtur :qiiinihilimperantinegarepo:cft, nihil recufare au-
dec:pofut, dancum eft; cijcit,abeundum; rocat,venicndum; minatur. exti-
mcfcendum.
Stntct Inviriaalter alrcrum trudimus : quomodo ad falutcm reuocari potcft, quem
lpift.49. nullus retrahit, & populus impcllitr
Que importa efcapar huyendo,
Del peligro que cfcapafte?
Sil uego buelues corriendo,
Al vomito que dexaftc,
El mifmo dano liguiendo?
Quebeftialiera jamas
Boluio a la cadern mas,
Yalibredclacadena?
La beftia pues tc condena,
Sino te buelues atras.
tfti t0 trcl DrnacB Dte oubrDrtionrj fjm
3tufcllcfocpcrrjc!v£i uurt
§tt tnclcfi liu nauficfco is onrfp?oncjmy
<en rnatT alkcn o;nrko» gfjnv.ct
Dan crn lictjt Duuiucn gact frjn [ructi
©an 0 etnc tnerTm D anDtr rtrjcutn:
©'oitfpjoncth lctu 10 nict foo fot/
£u Itccrt nut tocDev na (tjn kot.
Tcut dtnft qurn dbifntt m dutrt dbtfmt inutcqut,
Itpttbi tslfuikipdrrnduueptcbi^
ffcitt del periglit pui ntn ttmt>
Anz.t dt niutdlftlle *mor tdccingt,
IftrnouiftdtitrlxttuUfftmt
A It fintjht dtmttt liftfpingt.
ll jtcbut nfcbit tblid t tl ntuo infttmty
SineUcciddmtr tinualut.tfttmgt.
L'trfd t fiu [dggidycbt fuggttd,'t jcltltA
hLuptu Ttttriu dilmogt, tut fu ctltd.
Lcfprit point damoureufc ragc
SourTre vn perperucl feruage.
N'eft-il pas efclauc aux putains,
Qui fc rend dans la mefme attrappe.
Dont a pcine a peine il efchappe,
Surprins en fcs amours vilains?
Le Tygre defchaifnc, plus fage,
Dc bon gre, ne r^entre cn facagc
Ef r,r i foint fdmjqmft vtjt tmfefcbi
AruruiurndunuitM ttnfa nuu prtuoqntt.
3*
VIS INSTITVTIONIS,'
Lib.t.
epist. 2.
gjto fcmelejl imbuta rccens^fcruabit odorem
Tefia dtu.
Pluttrcb. Alexander Rexcum intcrrogarctur , vtrumpatremmallet Philippum an Ari-
w tlex. ftotelcm: Magiftrura,inquit:;lle cnim, vt cflem; hicautcrn , vt praxlare inftitutus
M4xi«. eflem,auctor fuit.
luueittl
Nil diclu fcedumsvifufy h&c limtna tangat.
Intra qu&puer efi: procttl binc procul tnde pucUs.
Lenonum, ejr cantuipernocl.tntis parafti.
Maxima debctarpuero reuerentia,ftquod
Turpeparai, nec tupueri contcmfcris annos;
Sedpeccaturo obfijiat tibifiliusinfans.
l*Jo de otra fuerte , quc el Iicor preciofo,
Por poco que aya eilado en algun vafo,
En el dexa gran tiemno fu fragancia,
Aili de la nincz aquelgraciofo
Tiempo alegre, de enganos tan efcafo,
Efta fugeto a perdida 6 ganancia,
Porque tienc tan fuerte confonancia
Con la primer do&rina, que lc dura
Haftalafepultura,
Quc es iimiente, y nafcida,
Crefce con el difcurfo dc la vida,
Y ymporta grandemente, que efta fea,
Tal^ qual vno en la muerre la defea.
<Ccn pot na tntenc rter ftt alt ijt
«Dat men oacr cecji m Jjccft qljegotcn :
<Dc lecnnalj tucrrmcn frioeh ciiirit
<Dte mcn Ijccft m frju trurjl)t gljcriotetu
©c totukljcpt ItrljtlricU uet mpteut /
«scijout uiobiDcn tntpi' frjt repii uatt leuen
#a oar cvn tiicrUen mcvr rtfic-cnt
.jbaVt uoeD of cjtiaoc u^urytcu fjljcucn.
Delprimiero liquor cbtfu ripieno,
Strua ftmpre fodor e (pira ilyjfo,
Qutlk vitio c vtrtu ritien non mtno
Vbuom , cbt muntra ttk gli fn pcrfutft*
Perb de l'itrpuduo ogriatto tfceno
Lwtge fu, cbelfanatd non macchii caft.
Imitalo (colarc ilprectttore,
Cht Alefandro ntepost al Gerittort.
La cruche fent touiiours lodeur*
Et legouit du premier brcuuage:
AulTy retinent touliours le coeur
Les mcurs apprifes en bas age.
Garde/, vous bien d'outrager
Par quelque actc.ou mot legcr,
La veue & 1'orcille tendre;
Quiefttrop prompteal'entcndre.
Levaf- fraitmoule recoit ledeur entiere
Des prtnntrts liciueuts dont tl cft abbrtui:
Letetme efprit aufsi dvn bon m.tiflre tjltue
De fts dognics ' rctieot ftmprcfton ptemitrc.
H
INCIPIENDVM AUQVANDO.
III,. t.
tfttl. »,
Catilta.
Dimidium facli ejui ccf>it laletxftfreaude.
Irtiipc, viuendi qui recte prorogat horam,
Rujlicus exfpcflat dum defiuat amnis,atille
Labitur, & l.iietur, in omne volubilis auum.
'Agricolamhicvidesignauum.quihborem differt fuum, donec ftumitib fct-
licet ceflct curfus; alios vcrb.fedulo intcutos opcri: quorum hic fundamemado-
mus iacit, altcr aratro boues iungit, fpe meilis aliquando colligenda:.
Hiiamvere viuere ,atque frui animo videntur, qui aliquo negotio intcnti,
pi x clari f acinoris, aut artis fux famam quxrunt.
Stntu Moleftumeftfemper vitam incohareimale viuunt.qui femper viuere inci-
tfift.i}. piunt, quiafempcr ilHsimperfeftavitaelr.Quidam tumincipiunt,cumdeficien-
dum cft; ii hoc iudicas mirum, quidam ante viueredefierunr, quam inciperent.
El que quifiere llegar
'Al fin del biendcfeado,
Dexando de eftar parado,
Hamenefter comcncar,
Que albien no puede arribarj
El que, como efte villano ,
$e efta mano fobre mano,
Hafta que no corra el rioj
Y es cl mayor defuark),
:)No comencar muy temprano.
£>ijt totj0 en frout/ toilt p;rfjpett fteti
Cen eeclijcft ttiertlt tnet Ktoeche fimten/
<?Itk ttr' 10 fjoet om tt benjjntncit:
*Dic ttiel benfjint rjecft Ijalf grictinen/
flHaer 01 r atttit ttit |t elt ttticl Icuen
«MjelijcUt bcn lupen boer/ oic fjoopt
*BAt rjetn octi uloct o ic altijt loopt
2ut c;iuo em aaoigauclt ojoogij feil sljeuen.
C* ritft affez. iauoir ttfmoigni t*u couragtt
'Afairt It. frojtH £vn trguilltux deffeing,
Chl bttt cominciaba U metd delofra,
| E cln 1'altra inctmincia al fin ftruitnt,
J/ ntghiteft cbegiamai sadofra
Muort, t non vitit, e morto tfftrfi titnt^
J-'ignaro contadut ftd alftumt fofra,
■Cbe ccfii 1'acqua affctta, o vana fpemt;
£ comc fuo ctffarfe femfrtfcorrt?
L 'altrtprudtnte (uda, 1 1'otioabborrt.
Celuy qui d'vn roafle courage
;Entame vn dirfkile ouurage,
A donne ia le plus grand coup.
Mais ccluy qui tarde beaucoup ,'
Refemblc au pitaut de villagc-,
Quifans ricnfaire.attend toufiours,
>Que le fleuuc achcue fon cours,
Pour.a fcc,luy donncr paflage.
Mtti a 1'ixuutc auft tofi la ferituft mam:
Quibitn cemnwut afatt U mtitu dt louurdgt.
Vtdtf,
toet.
FRVCTVS LABORIS GLORIA,
guifludct optatam curfu contingeremet.tm't
tJMulta tnl:t,fecit% puer: fudautt & alftt :
AbflinuttVcncrccjrvino. ^ui Pythiacant.it
'ttbicen, dtdttit prius, cxttmuitj. magistrum.
Adolefcens Bacchum & Venerem fugicns.refta ad honoris, & quietfs metai»
tendic ; dum Yigilat, currit, & cxli ac fortunac iniurias inuiito fcrt animo»
Sdllufl.ln-
gurthino.
Onid.l't.2,
dtartt.
Lucttn.li.9.
Nemo vmquam ignauijeftfadusimmortaljs.
Dttmvires annig, ftmnt , toleratc U'?ores:
2{am veniet tacito curua fcn^cia pede.
g/tudct paticntia duris.
Ldtius eji, quoties magno ftbiconjlat , honefium.
Tlutaub.m Ad Olympium certamen profeftus Themiflocles , cum in ftadium proceffif-
jpopbtb. iit.omnes in eum vnum oculos conijciunt,& illum peregrinis ollendunr.
Pnnc. Qua reaccenfus, Hocipfodie,inquit,Iaborum,quospro Grarcia fufcepi,fru-
dum rcportaui.
Venus.y Baco.y el rapaz Cupido
Con lainclemcncia de Ios juftos ciclos
A vnmocoel premio impiden merecido;
MasconanGas.miferias.ydefuelos,
Defpreciando.yfufriendoconpaciencia,
Llcga al termino gloria fin recelos;
Que no ay trabajo, afan, ni ay inclemecia
Tan grande.que no venca aquel.que anhela
Con gufto al bien.que es fuerte fu cociencia
Y venciendo lo todo, le confuela.
*E>ie tccffcn lof l fjet itft oct cetrn
©an joncjrjs nljermlugl) Inocn moct
©eel Oeette/Itou/ cn teguenfpoct
©cu tmjn/oi mcUu,t uan fjcm wccteit.
<$ uciMaemljeuttJoct mnmccmcet
©ec meufcfjm haemten ijemel llnaljen:
jliet oan ooot atbeut m Derrmjgljen
i9an «Hjeindiei^joeno^tcneet .
Dutr'10 nphant laurierveuxtuporter cntcfle
LagbirUnde d"aonntur?MMai!ltJHt & courst
llfrutto del fudor dtl bongouern»
E U Gloria , cb'eterna ognibeiralmd;
Ptro chi di mortal vuol farfi eterM,
O rtportar U dtfiata paltna,
Fanciul vi accorra, e fogriflate, t vtrno,
Da Baccofngga , t d* Vtnerta faltna^
Combaui, e vincd It ribelli ftnfi.
Vtttorta fenzApugna nm obtitnfi.
Quiconque veut courir
Aux barres de la gloire ,
Se doibt.fage.abrtenir,
De 1' Amour & du boirej
Et foufrir mille maux,
Indomptableaux trauaux.
Iamais la fetardife
Vn hommc n'eternife.
Fuis It US, & It vin, & les fitleS amourt:
Lts trtudux ont ttufturs Ugloirt pour ctnquettc.
3*
Lihi.
Epiii.t.
Seneca
Epfi. 59.
Epirt.5*.
VOLVPTATVM VSVRAL, MORBI ET MISERI.E.
Spcrne voluft.it es, nocct cmt.i doiorevohipt.is.
Indurandus cft animus,& ablandimcntis volurt.-uum procul abflrahendas.
Quidam fe voUiptatibns immcrgunr, quibusin confuctudincm adduclis , cirere
non DofTunt,& ob hoc mifcrrimi funt. Nam fi voluptati ceflerint , ccdendum eft
dolori.
Seneu.
Thyeft.
4^.3.
Flaut.
Awfbltr:
Jmunal.
£41.10.
Nu/laprs longa efl,dolor ac voluptat
Inuiccmcedunt: breutor voluptas.
ftnitentiadolorqtte voluptate comp.trantur.
Ita Diis placitum,voluptati vt mceror comes confeqttdtur*
•fedquapractara, & prcfcra tant/,
Vt rcbusUtisparfit menfura malorum?
La alegre.ydulccvida
Confiftc.dizen fabios,
En no rendir al vicio el alma en nada>
Ylaloca.yperdida,
En nocerrarlos labios
Al agua, al vil deley te confagrada»
Conque viene encanada
La pobreza, y laceria,
Con las enfermedades
De todaslasedades,
Y vn mapa en fin de todala miferia:
Guardate amigo dclla,
Que tarde buelue en li, quien da en beuella.
mi t uan oc tjttabe niclfnfr ulttcDtctt/
fflcint Ianglj bcoioeft Ijaec ftotte mcucfjt/
tyacr moccftcno icn Dcciitjcft ftttljten/
,~>rcr Dicr bccooptmen fjaec gDeucuefjt:
o f iccn u?cucfjt |taet ua|t o:n op tc bouttiettt
©Ijeltjcft Dcen baer na D atiDer Dlocpt/
j\i nuiluir inocfheut fjaelttclj grocpt/
©te lattgijep Oucit met fiuaet; Ucroutuett.
Sprezx.i il piacer, cbe comprafi con dogiia,
Sevuorgioir,&inuol.irti4lpun:o,
Veracegioia haufai, che mai s\ddoglis
A fprez.i.arildiletto amaro tanto;
Cede aldolor la malauez-La roglia ,
Se cejft il fuogioir, i/ rifo,e il canto,
E »0» cejfando aggraua ii corpoy e ntore,
Epergioia fentir,fentedolore.
QuisabandonneatoutplaiiTr,
En fin fa vie defpenciere
Le fera maladif ge fir
O finir fes iours a lhoftiere.
Lemaln'eftpoint retif:
La fortunc mcilleure
Serechange en peu dheure
Au foit le plus chetif.
Vargent fe pert au ieu pour gaigner U m\ftrt\
Les banquets & le vin detruifent lafanti,
Les lubriques defxrs ternijjent la beaute,
Tant eii des volnpta. la marcbandife cbft.
<p
tTRAPVLA INGENIVM OFFVSCAT.
lib. ;."
Saiyr.z,
•quin corpus ■onufittm
Tlnguh
ittgntm.
Befiernis vitijs animnm quoqtteprdgrauat vnit
Atque affigit humo diuin.t particulam aur*.
sl/tcr, vbt dicio citiits curatafopori
Mcmlr.i dedit, vcgctua prtfir/pta admunta furgitl
Hict.m.n adn.cliuspctirit tr.tnfcurrerc quondamt,
•Suc dicmfe/ium rcdtens adncxerit annw,
Seu rccrcirc velct tcnu.it um corpm ; vbique
Aiccdent annt, & tratfari moflius at.ts
Imbccilla voleuttbi quidnm accedet ad ifiam,
£h/am prter cr valtdus prxfumis , moUttiem,fca
Dtra vd.tudo /ncidcrit,fcu tarda fenecftts?
Hic crapula & vino obrutus , proie&is humi infignibus Prudcntia?, ac Forti-
tudinis.nihil differt ab infauo. At vcrb Sobrietas , omnium virtutum matcr, at-
quc falubrium confiliorum parcns elh
Mnltoplures perdidit faties, quam fames viros.
La gula,y borrachcz hazen al hombre
Tonto, necio, fin nombre, y que defprecic
Las virtudes, y prccie por confuelo
El incapaz defuelo en los banquetes,
Sus ciencias fon faynetes de comida,
Que llamen la beuida a toda prieffa,
Y 1 a mano en la mefa,como vn tronco,
Del mucho roncar ronco, muere quando
En la vida ybaentrandojy al contrario
El iVcuodeoidinarioesabltinente,
Que cs modo conueniente para todo,
Vcs bienauenturadoelque halla elmodo
59« afte rjurfrcrT) U?incftt en faniT/
*»n:i hclj.ncm {<:c!irl« cn o:icvai:i/
«Siju rjrjeeit en 'tvjffjcnt lact occtmicftm
<?n utcccken o'ivi3cn3 tooitt acn iHukcu/
jBaet btc frin ociit/ en rronrtner blujt
ftict klcunen tndnck / cn licljtc fptjfcn/
•oijcfom ban [fjf ftan &:o:an opztjfcu/
JBcc ecucu ujactucncccit/en (u|t.
Chi del verace Bacco in prtda dafi.
Epon ne lauticibt tlfuodilettt,
Da tieta menfaad egro letto vaft,
Inferma i/ coipo, e offufca Cintellettt;
Machiconparca meta, b fobrio ilaft,
Oiia le piumc, e il (onnacchiofo letto,
Vegghia , o furgefu 1'Alba.e piu che humatit
Fa l'alma faggia, t U corpo alegro, e fano.
Qui fon corps furcharge a Ia table,
Ethume le vin a foifon
Ses efpritsendormisaccabJc,
Et rompt le mords de la raifon
Mais celuy qui d'vn repas maigre
Son eftomach n ourir,
De bon inatin fe leue alegre
Sain dc corps & defpric.
Venx tu perdreleftm, lefprit & la fcitntt}
Tais de pain & ie vin boutique ians ton fim,
Veux tu i' emtnicment cjrde corpsettte fain}
Sommets ton appetit aux loix dt tabflmtmt.
42
lib.1.
Satjr.2,
lib.i'.
Satjrr.z,
NATVRV MODERATF.IX OPTT^A.
lionne Cupidinibtuflatnit nau.ra modunt, qucm,
JHutdlatara jiii, quidftt tolttur.t ne^atttm,
Q tiArcre pius prodtfl }ty in.ine abfctndt refoldo ?
^ium , tibicumfauces vrit fitis ,iurcaqu&ris
Tocuial num efurtens faflidis omnia. ,prxter
Tauonem sbombumque?
— ■ non in caro nidore voiuptas
Summa,fed in tetpfo efi.
Njtura ficut re&or, fcmper quod melius eft prefcribit , datque fingulis affe&i-
bus meniuram conuenientem.
lnm fequeritibus , omnia expedita & facilia funt : contra illa viuentibus, noa
vita eit, quam contra aquam nauigantibus. Dat enim cuique quod conucnic,
Stntt. 111.1
debtntf. aliavita<
& ne, dum manere poifunt, intereant,claborat.
Cice.Eraf. Execrari folitus Socrates cum , qui primus vtilitatem a natura feiunxifTet, 8t
Apopbtb. naturam appellabat honelli rationem, homini a natura infitam.
Laer.l.i.c^
Xa naturaleza,
Aliincomo madre,
Ymadretanfabia,
Comotodoi faben,
Anueftrosafe<5tos,
Quefon naturales,
X)a medida y pefo
LaempanadaTnglcfa,
O lastortas reales,
Que al vizcocho duro
Le bautiza el hambre,
PorcaponenBrujas,
O ternera en Gante,
Y el que efta fedieto
Comobuecotrafte, Noaguardade Flades,
Poniedo e nofotros.Si vna fuete encuetra,
El gufto fuaue, Lafalud del Draque
<Que enel mudotodo,Defuerte fenores,
Mayorpuedehallarfe.Quefondifparares,
Y fino al hambrieto Bufcar fuera clgufto,
Diganle que aguarde Que e nofotros nafce.
SBature mrt ecn mart/ of toet
©ctoomt 6c Iu|ren cn 'tbcgfjercn.
<E»ie grrticlj ffl ttnl ittet ontbcrcn
^ijn.cjiftD tot barmeu boo? fjcin frt
Enfuu Its doucts loix dt tiattirt ta mete
S\ tu Veux bit» regltr teslotichespafsiom ,
Valni* Natura accorta madrt rtgge
Efrenagli afpetiti con mifura,
Le dtiitie dtlarti non tltgge,
Cbtle rare viuandt apprez.z.a,ecurA
E di poco cotv.tnta, cV efua leggt,
Che fatij fafetato lacqua pura.
Chi qutfta fegue ha ben agtuol viax
Ma va coutracqtu chi da leififuia.
Nature nos appetits bride
Par iufte mefure & par poids
L'eftomach de viandes vuide
Nattend pas qu'on luydonnectois
DVnerarefriandife.
Maisd'vn bongros quignondepain,"
Content.il appaife fa faim,
Et d'eau la foif,qui 1'attife.
©cel Iccftrc fpfjT *n goebettrijnen/
fSian fjcm tot ujoor cn toater bocgfjt/
^f mct tgljcrcct|te ff cfj gfjenocgljt/
QTttjelcft ffjn brfjocfte boet ucrbtofjnctt.
La balance tllt titnt pour toutts adions ,
Et nedeffaut iamais tn fioft nectfairt.
44
Lib.X.
ANIMVS PVRGANDVS.
Smctrum cfnfivas, qnodcunque i»fundis,acefcit.
Carere dcbct.ait ille,omni affe&u ad vitia:qui paratus crit ad virtuten^
VtLklax, Nequc cnim vllum finitur vitium,vbi oritur.
Lib.j.c.t.
Cumquercnuntiaturvitijs.ftatim adfcifcitur virtus;nam egreflusvitibrunT
vixtutisoperaturingrcllum. *
Lib.;.
Eradenda Cttpidinis
Prauijunt elementa: & tencra mmk
cMentes ajperioribiu
Formanddftndijs*
Primero arranca cl diefiro jardinero
I.as malas yeruas.que las buenas plantc;
Y porquc el trigo crczca , y fe adelante,
La ticrra labra cl labrador primero:
Primcro el albanir y maconero
Deshaze.lo quc el tiempo no cs baftantc
A deshazcr,para quc aili leuantc
La cafa cl architeao, y ingeniero:
Primero fetrafiega,porferuicio
De B3cho,el vino ala vafija pura,
Que es gran conferuadora la limpicza:
Y primcro tambien de quajo el vicio
Sc hade arrancar,limpiando fu bafura,
que la virtud fe plante,y fu purcza .
<F6at moettncn ftfjoon en fttpucc maccftcn/
<©ft af rnat mtn Dactintte ooct
*>al fccr berbttft/ cn qualtjefc fmaecKcn:
<t~a\ menfcD moet e«t|t wt ftjn gfjcmoet
Si tu Imti u crutht tutnt que d> rien mtttre,
Picmitr qut rectiuoir it t giaccs l* /ig««"r»
Se non epuroil vtfo , o ben purgtt*
Iionftpor non dtra cio cbe vHmmergif
Inamtrito il dolce,iperturbtto
Verra , fe quedo infetto prja non ttrgrt
Se tempto di virtit vuoi ftrti orntto,
Gfimprefi vittfpriafgombrt, e d\fpergrt
Nm htfine alcun vitio, doue nt{ce%
Nefoggiorn* virtu , doueifx ptfce.
Le vin , tout foudain gafle^
Dedans vn vafe cmpute,
Enaigrit fa force doucc.
U faut auffy qu'on efmouflc
De toute ordure fon cceur;
Et qu'auant l'on en effacc
Toute la fautiere humeur;
Pour aux vertus faire place.
©: uicDccfpanntcrjtpt UcrDirJtttn/
«©equaDeUiit/Donfupuetfjept/ s
<Cn maecften Ijetn tet Deugfjt berepff
£00 macij fjct goctj in fjem ucclrj uen*
Vourquoy des ftlettx. ne purge tu tbn eaur?
La vertu ntpread [Utt tukftcttflk nuiflrt\
4*
.' >b. r.
£/>i//.iS.
PHILOSOPHIAVIT.t MAGISTRA.
Intvr cttncia Ufts, cy-percuncl.tlcre doclcs:
gua ratione qucas traducere lcniter xnum :
2^ tefemper inops agitettvexetque Cupido:
T^r p.tuor ejr rerum medtocritcrvttliumfycs :
Virtutcm ctecJrinapartt 7ijLtur.ine donet :
guidminuat curas: quidte tibi reddat amicum.
QuiaddochLnajftudiapropendetjTemporiinnixiK.aberuditisdevitarc&cin-
ftituenda coniilium petit.-quo animi affedus, libi moleftos, a fe reijciat, Tiraorcra
grauefque curas difcutiat.
Adphilofophiam totam mentcm conuertc.hanc cole ; & tunc ingens interual-
lumeil , intertc & homines.Omnes raortalcs tuantecedes,&dij te non multum
moribus. antccedent.
Laertllb. Intcrrogatus Ariftoteles , qua re ab indo&is differrent do6ti?Qud rlui , in-
5 .cap.i. quit, a mortuis ; horainem abfque litteris,ftatuam cffe verius quara hominem fcn-
riens.
stntc.
lih.it
Dulcefabcrdiuino,
De pocos mucho cn efta vida amado,
Que abriendo ati camino,
A l que porti,y deti efta enamorado,
Quicres que cl tiempo cano
Le lirua de bracero,y de la mano.
Haz pucs.que el tiempo mifmo,
Siguiendo de tus fabios el confejo,
Lc faque del abifmo,
r>el vicio,en que fe anega el moco , y
Que en folo efto la mira,
Lj> el faber,y lo de mas mentira.
<Dc mfjfe fcfmfrcrt letfr met bffit/
ffii ft oe gfjefecroe mamien tyaoljen
Doc gfjp afjebmpt&enDc ben rijt
3tt ni|t Doo?b?ennfjen fultti Daafjen/
tf au froarte fo?nJ) Dir •rtjcrt Doozfnijt/
Oan pDcP fjoop' rjantanjrhrjfj ijjefen/
Dan rjtiaoc Iuifen irjcl beurrjt
*-m rt cfjt rj fcutrn D«ertt « trjefrn.
vtejOj
T>* faggi impara k trapaffar in pacc
Qutsia vita mortal , o vital mortt,
Acctb vano timor,fptmtfallact
Gutrra inttrua, & tfltrna non t'apportt,
Sapraifrenar 1'auidita vorace,
E l'tgrt cure coraggiofo, tforte.
Qualpiu del'oro ilftrrogioua ingutrra,
Tal piu dt l'or la virtu vale in ttrra. .
Pour paffer en repos ta vie :
Appren.par la Philofophic,
Maiftrifer tes Cupiditez ,
Tes chatouilleufes vanitez ,
Le traiftrc Efpoir,& la Peur blcfrae;
Et chaffer le Soing de ton cceur,
Auec 1'Enuic & la Rancceur,
Etd'cftre fidellc a toymcfme.
Laguide de noz. itursejl Uphilofopbie;
Stmons utus defortune vn coup malencontrtux,
Ou dts profptrittz. quelque- Fauon heureux,
SUt ntus apprcadu d'attrtmper noflre viu
4S
MINEH VA DVCE.1
Lib.T.
tifjftxt
Senee,
EpiH.S6.
Lib.2.
Saijr.4.
*Ejl ijuodnamprodire tenw.fmon datur v/tra:
."Feruet auarttta ^mtferbque cupidine pefliu?
Sunt verba & voces, qiubus %unc lenire dolorem
Pojiis, cr magnatn morbi 'deponere partcm.
Laudis amorc tumes? funt certaptacula}qu£ te
Tcrpure leclopoterunt recreare ItbeJlo.
Virum probum, Mineruaverbis, fcriptifque.advitar tranqbillitatempromo-
uet:docetque Diuitias, InGgnta honorumjSellascurules, Fafces^LaureaSjStatuasj
'J"riumphos„&aliageneriseiufdem, abeffrenatis Cupidinibusoblata, refpucrc.
Relinqucambirum: tiraendares eft, vana, ventofa, nullum habens tcrminum^
..quem vis media erueturbk :
Jlut ob auarittam aut mijera ambittone iaborat.
De los Iibros-la leccion.
Que es madre de la verdad,
Sana,con facilidad,
-Qualquier mal de la razorr;
Con ella las honrras vanas
Se defprecian, y con ella
La virtud herroofa y bella
Pone al fabio honrrarlas canas,
Quita las dificultades
Del vicio, y fus defconciertos-,
Que quien hablacon los mucrtos,
No aprende fino verdades.
3nbtcn rjnt cctfncrjt fjeeft onltefccn
«JPft uier uan ctnirtljc gljcbicltcn
l&ct binncnitc ban u gljemoet
jjainccua fulr bcrbmncn boct.
"«Erocl «ttcrlefcn bati fjatt boccften
«Fgfjemoet bcfancljt/bat mcn acljt
j&ict roccrbiglj Ijoogljcut/ cct/ of psacljt
«£)m mct foo uccl oura|t tc foecken.
1T>" AuaritU t SAmor ti billt i/p«f#?
PaUadt tflingutra gt mdtgni «rdori.
Dtfir d'Ambttion ti titnfoggetto?
Efft ttn(tgnera fprez.z,tr gthonori.
Brami talttzjuc? 1 1'oro il tuo dtlttti?
Setoin horror baurai coront, & ori.
Ltggi, t rileggi diiHq.it, 1 con Mintttm
Haurai liberx talma, e nonpiu ftrua.
Si tu fens queton cceur s'allume
D'Auarice ou d' Arobition;
Ou bien que ta poitrine fume
Du feu d'vne autre pailion:
Appren,'lifant quelque bon liure;
Que c'ei>fort peu, quvn grand eftat,
Ec de l'or le brillant efclat;
Et quil n'eft bien, que de bien viurc.
La Dteffe autresftit adoree en Atbene,
Tanttsl par doux propoi & tantoflparefcripti,
Addoucit Fafpretedet renefcbes efprits,
Qjiore l'ambition,ore Catrtour promcnc.
s°
DISCIPLIN^, ANIMVS ATTENTVS.
lih.l. Jnuidus , tracuncus, incrs, vncftts, amator,
tpji.i. Heme adeo ferm ejl, qui non trttefcrepofitt
Si modo culturtpattentcm commodet aurem.
Pallas fapientix, & Mercuriuseloquentix Deus, rc&amimprobis hominibus
Vircutis viam demonitrant.
fythag. Qui breui tempore prx pudore difciplinam non patitur, omni tempore in pu-
doreinfipientixpennanebit.
Senec. Cogito quammulticorporaexcrceant.ingeniaquampauci; quantusadfpc-
tpisl.il. &aa)]umnonfidelc&luforiumliatconcurfiis,quantafitcirca bonasartes foli-
tudo , quam imbecilli ani.no funt, quorum lacercos humerofque miramur.
No ay hombre, ni le ha auido,tan viciofo,!
DcfdcqueDiosalfcr fac61a nada,
Que fi el oydo atento al fonorofo
E co de ladocliina leuantada
Dierc, dexandoen fi dcl enfadofo
Deleyte vn rato el almadefcanfada,
Que no venga, por tiempo, afugetarfc
Al bien,y con los buenos a adunarfe.
«Sfjeen tncnfcD fo tinectl) bctt«nt>en too?t/
3Bm^miIf!c^/tco?mtrj/urj6uij/o0tenBljy
*SnUup0/ fjoouccrDtoI) ' ia uttltott
J>o milt/ fo moe|t| fo omnaiucriclj/
«Dienict ftoottonfcrcDcn^crncfjt
asctcmt ran toetDcn/ ctt befneoeti
33an ftjn gfjcbjerfi / en quatie fcbeti
*>oo I)p op ootOe leerinolj atjjt.
llnefi coeurfi fartuche.dme tant pechereffe,
Que ioicilk attentiue aux documenspreslantf
Konc mortalalcun tanto Iractndt,
I>iitido,amante, baccanalt, algente,
O tantofert,e tanto immondo al Mondt,
Di corpe infetto, eflupido di mente,
Cl?f Pallade non pofli , e'l Diofaconde,
Mittgar, e mondar, efar fctente,
Pur che ierecchio paiiente ei porgs
A difcipltne, onde a virtu riforga.
II n'y at homme fi tacquin,
Tant enclin a 1'amour volage,
Au couroux, au dez, & au vin,
Ne d'vn naturel fi fauuage,
Qu'il ne fe puifle bien changer
Eta la raifon fe rangcr
S'il laiflfearroferXa poitrine
Par 1'Eloqucnce & la Dodrine»
TtCailaux beaux efcriptt n'alle en mieux projfitant:
■Itilettwfont dOrpbeUljrc encbanttrejje.
5»
DIVTVRNA QVIES VITIIS AUMENTVM.
lt}' r* tcfces tnte dicm librtim cum lumine,ft tton
^""•'* Intcndes animumjludiis & rebm honefu:
Jnuidid, velamore vigil torquebere,
Vir prudens, mane recensorto, e lecfto confurgens , ad ftudiafe comparati
Vt libidini, inuidix, alijsquc prauis afFe<5libus aditum pra:cludat.
Sentc. tn Dcbenthominesviaticumfene&utis litterarum ftudijsparare, difcendo.ne
frouerb. defecerint infipienti animo.litcerastamquam bacnluminfirmocorporirepcr-
fhilo(p{b. tas eife, eumdcm finem eflc difcendique & viucndi.
TUut.ht
Kudente.
- ■ vigilare decet homtnem
gui vult fua tempori ccnficere officia :
Nam qui dormitat libenter,fne lucro> ejr cum malo
£ui(fcit.
El dormir demaftado,
T el viuir, o el morir eftando ociofo,
Que males no han caufado
Al hombre pcrezofo,
Pucs vicnen fiempre a fombras dcl repofo,-
Y los fabios por efto,
Velan, y fe defuelan con porfia,
Porque el vicio molefto,
Que efta como en efpia,
No les afalte al defpuntar del dia-
<Be ntjDigljeut of forte liift
©eg lupacr-tef gfjeeit ftan Ijaeft bctlepDen/
<E>P t beuoe tnacftcc nictcn rujt
1L Kt Ugfjcpcuitfen nietttenneuDen/
iBaer uoo! Dcn Dacfj met goet opfct
^:gfjuMeitnifteenDag!jueccUpjtjfltjcft • ,
^a to.Tt De cjuaDe lu|t bclet.
<E>ie tg.ii.iet doo? tgojt ooouomt Doet rotfflijeK
Lt vitieux Uifir qui nout donne trop £ai(e,
Sert dcfUmmfibt «rdentt litmit etUmmti
Prima che'lfole foritntt indiri
Si Uua ilfaggiojii carifiudt attende,
Efra noturni, tfolitari horrori,
Ricerca U virtit, cht ftmprtjpltnde,
La ftrptntim Inuidia ,t i vTniamori
Efcludt , efcaccia tl vitio, che conttnde9
VigH* inanxj l'Alba,c piu riluce
Nt It tenebrefue, tbt nt U luct.
Qui gift veillant fur Ic li<3 mol
Donnantcarrierc a fa penfec,
Troublera ibn ame eflancee
Par 1'Enuie ou par 1'Amour fol.
11 faut de bonne heure eftre a lcrte;
Et fon efprit embefoigner,
Pour tant de penfers efloigncr.
Lameoifiue, a tout malouuertc'
Lt ftritux Ubeur qut lon prent nuit & iour]
Ltt bouilkns mouutmcm dt tuz. defirs apymft)
u
HABCNDA IN PRIMJS ANIMI CVRA.
L\b. r. 6)ii.c Udunt oculos, feflinas demere.ftquid
tffi-i- £ji annnum, dtjfers curandt tempus in anttum.
Minerua beneficio Tem poris adiuta, mordaccm Curam.ceterofqucanimi af*
fectus moleflos, humano peffcori conatur eximerc: at verb nos mifcri, maiorem
corporis . quam animi curam, fere folemushabere. Exemplum hic vides Lippi,
pro oculorum curaanxie folliciti.
fluttrch.l Qui xgrotant animo , quo grauius a:grotant , hoc magis abhorrent a mc-
de ftritt. dico.
tutndt.
Latrt.1.6. Monebat AntiAheneseaparandabona, quar cum naufragio eoatent. Bion
c. i M. 4. vcro formam , & venuftaxem bona aliena dicebat : animi vcro , noftra atque
(.7. immortalia.
Quan prefto ponemos remedio a los ojos
Si en ellos, a cafo, nos cae vna paja;
Quan tarde algun dano del alma fe ataja
Por masquela piquenefpinas.yabrojos^
Si Pallas, y el tiempo, fin darnos enojos,
El mal nos enfenan, quan bien fe baraja,
Guardando la cura, al venir la mortaja,
Tanlocosmuriendo con nueftros antojos
M>o one tn b oogr)' cen fplintcr quelt
iBel IjaefHop dtetnttrccften latcn/
fBacr taallaoogecffo gljcncftngfj fjaren/
«Ote tnet Oen ttjt toert iutglje|rclt:
Dooi oltcljaemo leben loo meer fojgfjen/
Dooi Ijant/boo? ooglj/ booi been/bf boet/
55an te grjcnefch bant gfjcmoet
©c ferancljciit/ cn be fiechf bccbozgfjen.
Comme tu as dti corps, tjefotng dt ton tm>
St rn fttit fttn ttmbt tn l'vn dt ttsjeux
St deliole fesluso rtccbio tggrtut,
Preslo finduflre mtslro /> ritroua,
Nefi ripofafin cbe nonft ctua,
Tanto U curt delvil torpogiout^
hlt fefi vtdt tpertttttrt ctut
Del ventrt immondo, doue il vitio coua ■
I Stprolunga il rimedio , s'ofla i PaEt,
I Col tempo,e col Faro, vtrtu ttuaUt.
Si dans 1'ceil, vn fcftu fe tromiev,
Bientoft on fe le fait tirer:
Maisondelayede curer
Le mal, qui dans le feinfe couueJ
Le mal defprit hait tout foulas
Que donne Ia main medicine,
SeullcTempsaidede Pallas
Peutreguarir noftre poitrine.
Tu le foufte foudtin, ntii tunts foucieux-
Vf [tuf.tr dufttbtlt ftsliltnte flanu.
5<S EDVCATIONIS ET CONSVEt VPINIS TYPVC
te ipfum
Xit.r.
Satjr. i
Plut.in
lacon.
.Brufon.li
Concute , num qua tibi vitiorum infcuertt olim
7{jtturd , aut etutm confuetndo m*!a.
Lycurgus , cum conaretur ciues fuos a moribus prarfentibus ad tempera-
tiorem viuendi rationem traducere, duos educauit catulos.venaticum vnum,
orupn.ii. alterum domefticum: vcnaticum paflus eft domi lautioribus vefcicibis.do-
2.<<«M8- mefticum eduSum venationibus excrcuit. Deinciim arabosproduxiiret in
forum, pofuit illic efcas aliquas delicatioresi mox cmifit leporem. Cum vter-
que raperetur ad aflueta.alcer efcas.alter lcporem inuaderet: An non videtis.
inquit.ciues.duos catulos,ob diuerfam educatione admodum diflimiles euafif-
•fe,plufqueadhoneftatemmomentihabere exercitationem , quam naruram.3
• Ck. 4. *i Eligenda cft optima viti ratio, quam confuetudo iucundiffimam rcddet.
■lleren.
SertcUi.de Educatio&difciplina moresfacit:&idfapitvnufquifque .quoddidicit.Ita-
Moubut. quebonaconfuetudaexcuteredebet,quodmalainftruxit:bene docct loqui,
bene facere.
Virg.z. _
■ Georg .
-ddeo a teneris ajfuefccrcm/dtum eff.
Crio Licnrgo, aquel tan celebrado,
Para enfcnar elpueblo.que regia.
"V n galgo, qu c cn fu talle parccia,
Dexarael viento, afupefar, canfado;
Y vn gozqi e vil detodos defpreciado;
Mal con aqncfta traca , y armonia,
Quc el galgo dc palacio no falia,
Y al gozque a correr liebrcs le ha enfenado
Iuntoelpucblo, poniendo decomida
Vnvafo,y vnaliebrealli foltando,
El gozque fue a Li liebre , el galgo al vafo
Dando a entender con efto , quan valida
Eslacoftumbie ,puenos vaenfenando,
Si es mala,a no ieguir loque hazeal calo.
©c iaeljt Fjont fljupar lup oprjTjcbiatTjt
Eooyr nac Den pot uooz atte Dingljcu/
•en ua Dm fjacsr oic men lart fp:ingl)cn
©;n lju..fljoiu louopt gijctuc.tt tcc tacljt.
Ttltes(ont tesbumeurs quelle eil tanourriture,
Aitifi le cbicn uourrt rfl cuijme esl tagnxtd,
Per btma 0 praua vfamut U Naturt
St cangia; ecco il teurier ftigge lafeu,
E ialtto afefca nato ha fola cura
Di darle caccu e farla prigtonera;
Coft fe ibuom difradicar prtcura
ll vititnaturalffara cbe ptra;
F<t/( vnaltra Natura, 0, pur iauansuc
Ladifciptina, tlacontmuavfanxjt.
Vn beauleuriernoury par la maifoni
Acagnarde, cerche la foupc grafle :
Maisvn maftinefleuepourlachaffe,
Suitvolontaire, aux champslavenaifon»
Par mol le nouriture,
Vncouragehardy,
Debauchant Ta naturc,
Serendaccouardy.
©an onbeugljt Iaet u ntct tre rtomnc n/
13 felttcn onDcrftcckt ban btnnen/
3&opuo;binQlj tccr een nloetft gfjcmael
©ccanbjen ban n.itucre boet.
Celujt dteffe au bois esl agile & gaiUard'.
La tonguc accouslumanct tjltne autre naiUTi.
58
CONSCIENTIA MILLE TESTES.
Ltt.t.
epifl.i.
hic murtis ahencus eflo:
2{il confcirefibi , nulla pa//cfcere culpa.
Vir bohus de famx prarconio haudquaquam follicitus,fua fe cbnfciehtia oblc-
ctat: murum aheneum vitijs obijcit.
Sttbtui InterrogatusBias.quxnamresinvitametucarcretfBonifffB^i^fM^refpondit.
Ser.zq.
Cicero .6.
famil.
Ouid.4..
lafior.
TUut.
Captiuii.
Mfon. wi
Monofjll.
Vacare culpa.maximum eft folatium.
Confia mens vt cuiquefua efl, ita concipit intra
Pcclcra ,profaclofpcmrj, metumjjuo.
Confcia mcns recli famjtmendacia ridct:
Sednos in vitium credula turbafumus.
TQtileJlmifcrius, quam animus hominis confcitu\
gui recTefaciet, non qtti dominatur, erit Rex.
No teme el bueno elrigor,
Ni el examen de la fama,
Ni temeal murmurador,
Ni la embidia, que es la llama,
Conque fe abrafa el honor.
Con fu conciencia fincero
Se alegra.yponedcacero
Contra los vicios vn muro,
Que quiere morir feguro,
y affi viue bien primero.
©cn bjcmen uicnfclj^rlofmptmljfmcecltra
i^iet acljt/ notlj tgljcnc Dat De faeih
©ctbjept totfojanDe uan ftjn nacm
«©nftljulDiglj ftjnDe uan gfjctycecUetu
«g>tjn confcicntic onbetilcckt
IDcni uoot ccn ilaicn muu? uefllreckt/
•«Die fjem uan DotiDeugljt ttan betirtjDen
«Dat Iju gljerufr biijft 'talfeu tijbeu.
Celuy qui porte aufront U marqite tTmnocenct,
N« enfoncaur,&ferme akfiquvn \nm d'ahm,
La bonaconfcienz.a e vnfone murt,
Cbein van teniafpUnaftl vitto immoitdt,
In qutfta ctme in vallo e llmom fecura
E viue d.t per fe lieto, egiocondo.
He li cal di$iaitr'in luogo ofcuro,
Ne cbelafama 1'immortali al mondt",
Del ria remor la tonfapeuol mente
Si ride, 6 lefue trombe ma\ non fente.
Peut fc chaiit vn homme de bien^
De ce que la trompe mcfchante
Du Renom.dc ^a\'\z chante ,
Ne fe fentan t coulpable en rien.
La feule bonne confcience
Vaiit plus que maint & maint tefmoing:
Et lcrtd'vn muralTnnocence,
Pour,en feurte', viure hors de foing.
Ke paflit au confpecl du bourreau inbumain,
Zt le ven4'vnremord neptnndft confcunce.
66
HONESTE ET PVBLICE.
Ltb.i.
Epifi. l6.
Tu recle viuis}ficur<ts efc quod audis .
Bonus vir , vt ait ille , non andct quidquam cogitare, aut facere,qnod non au-
dcatprxdicare. Socratesadgloriamhanc viam proximam efle diccbat , fi quis
ageret.vt qualis haberi vellet.talis eflet.
lipf.ln Liuius Drufus.cum domum in palatioxdificarct, &: archire^usofferret ita fe
Ixemplis ftructurum.vt liberaab arbitris, & omni dcfpedtu cflet: Quin tupvtw, inquit, fi quii
Polit. in te arth esl,ita compone domum meam , vt quidquid agam , ab omnibtu infpici pofsit. Vox ma-
gniiica, vox laudanda.
Seneca.
Lib.de
lloribus.
Sic viuendum eft , tanquam in confpe&u yjuamus : fic cogitandum.tanquam
aliquis peftus intimum profpicere poflet.
En elpalacio real,db Iaconciencia
Mora,Iafamanuncahallo retrete
Tan fecrcto, quecl dueno lc negafe;
Yen todoquanto puede.hazeexperiecia,
Por ver fi elbien, que el exterior promcte,
El interior en algo lc faltafe:
Mas viedo fu hermandad.fe admira.y vafe,
Por todo el orbe , a fu placcr, volando>
Diziendo, y publicando,
Quc los buenos de veras,
Han de ferlo fin trampas, ni chimeras,
Tcniendo con bondad en dichos, y hechos
Herroanas las palabras de los pcchos.
<&m oeuaJjDttjcft man utct m ucrtijtet
<Dat in oen tmccfack u.nn ftjn roctcUen
<De jMem mct 2tnceti0 oogfjen ftet/
«n ftanftjttst fjcrten gtottt bemecckett;
Jjtjn bcttr' en rjcn)ter0 open (tacn/
QJatclclt fijn aoen tnacfj gabe flaen/
<?m uDer fjem beDoo?t te piinen
%c 5ijrt ))tt 8D«n oat fju u»l fchtjncn.
Cerca ihuompio,l'buom buono,efbuomo honcfi»
La cbiara luce, e imHa afconde, b cela ,
Dimoslra aptrtamentt ogni fuogeslo,
A lafamailfuopetto,eilcorriuela.
Nonft duol cb'tUa tl faccia mamftslo,
Nf cbt U guardi in (tnofi querela,
Cb'og'vniojJertti ,e riconofcagode,
lugge la luce i/ tto pitno dtfrodt.
Au Vertueux ne defplaift ,'
Orquele Renomefpic
Les adions de fa vie,
Et de fon coeur le fecret .'
Il ouure porte & feneftre,
Pour a tous fe laiffer voir,
Chafcun do'btfaire debuoir
D'eftre tel,qu'il veut pareftre.
Tait qttt ton aclion a cbafcun (oit cognout]
It riuam bitn nt cbercbe vn tenebrettx ftioun
iiau ainfi qttvn Drttfiit fait ton logit a »«r,
Affin quetoutpnffanty AjtlibrifAVcVe.
6i
NIHIL SILENTIO VTILIVS.
Li.}.od. l.
Ejl Crjideli ttttafiLntio tj\lerceu
l '&• *■ Jrcanum neqtte tufcrutaberis vllim vmquami
*f^' l^* Commfptm^ teges} & vtno tortta, cjr ira.
Harpocratem hic vjdes, filentij Deum,digito labellum , quamquam mcdiain-
tcr vina,& iram,compefcentem.
Nihila?queprodcritquamquiefccrc,&:minimum cum alijsloqui,&pluri-
murnfecum.
catolil.x.
dijlub.
Virttttem frimam effe patj, , compefcere linguami
Proximtu ille Dso , qui fcit ratione ta:ert_j.
Lacr.li.4, . Xenocrates in conuiuio rogatus , cur ceteris garrientibus ipfe raceret ? N««-
c.i.Vxl. quam,TcCporidiT,,tacuil[epanituU j locutum (apius. Idera quoque diem fuas in partcs di-
Mtx. lib. ftribuens,e tiam filentio fuara attribuiu
7-f. 2.
El Silencio efta fenrado
Entre el furor, y entre el vino,
Paradezir, queesdiuino,
Si con qualquier es callado;
Aquien jamas le ha pefado
De callar? y de hablar no?
Porque nunca, elque callo^
Dexo delograr fufanos,
Y iiempre fintio los danos
Del hablar, quien mucho hablo.'
ffiat lcert ©arpot ratca gfjefettn
2?p"t beercn bcl/ cn bu bcn totjn*
»J>ar tr»p ban memarit bc fcrrcten
ii\$ tt>u bu btawlt of toomtgf) Jjjn
«en fnilcn rtrourncloo0)bcrtc(lcn:
!3:rbJict m rouiue baert Ijct mcllen:
q?oo* tftorjancn cet cn bootbccl fpjupt/
$n 6n\ onruit mcn bunten flupt.
Ne xx pomt ftnqutrant par indifcrtttt emt
Ht tt qtirn autxt reut tUteftcttt ttntt.
lltaciturno Dio fecretogiace
Ttd il iolce Bacco ^efimplxcdbiCorf»,
Ver dimottrar d noi,che thuom fagdct-
Ver ira, o per liquor non cangia corft,
Non turba, ne Ufua,ne fialtrm pacet
Voslo a U liogtu vn volontdrio morft,
Celdifecreti, efchiud rifi,egudi.
Speffo mcqtu ilpxrldt, il tactr mai. '
Harpocratc.Dieu dc filence»
Eft mis entrc le vin & 1'ours.
Ne par boiflbn.ne par couroux
Iamais lc fage ne seflance
A trahir le fecret d'autruy.
Souuent le caufcr caufe ennuy:
Maislcpaifiblctaire
Eft toufiours falutaire.
Tdis aufr ct que doibt du monde tslrt 'mttgneui
Lefiltnct tfl vttle aux ttw dt ta rit.
64
A POCVLIS ABSINT SERTA<
tib. r."
Saijr. -a."
MentitiA.
Tiifcite non inter lances, menfasfanitentes
Ciimfiupctinfanis acies fulgoribus, rjr citm
Accitnis falfis animus, meliora recuf.it:
Vcrum bic impranfi mecum difquiritc . cur boe?
D.camfpotero, male verum cxawm.it omnis
Corruptut iudex.
guam nihil difciplina, nifimens adf.t.
Hrcenim, corporccibopotuvcaggrauato , afllirgere aut fungi officiofu©
nequit.hincaltercationafcitur,quaveritas amittcitur; hxc autcmafobrijs&
ieiunis.diiputando elicitur.
Pluttrcb. Gcminius a Romanis ad Antonium Legatus mifllis , vt omnia terrtarct , per
m Anut- qux cum OcLuiio redireingratiam poflet , vocatusinconuiuium ab Antonio,
pracfenteque Cleopacra , monetur vt mandata proferat. Cui Gcminius : Qu* t'M
dicere , Amont,iuJfut fum , cum fobrio & ali$ in loco tradanda funt.
mo
Nunca jamas lasmefas fucron bucnas,
Paratratar negocios de importancia,
■Vacias las almas, y las tripas llenas,
Donde fiemprefe facaporganancia,
Odio,ira,rancor, enemiftades,
Que quien efcancia el vino , las efcancia;
Porque folo el ayuno ama verdades,
Ynunca ay buen juez apaffionado,
Que parece miraua eftas edades
Ll Horacio, fegun las ha pintado.
Cct maeltrjt nict iticerf tijtmO ftnjtft
<©m mtjfc fnccftcn touoccfoecften:
2H0'tl:cij.i;m tucrtrtijcfpiiir / ucrmtjt
©eit gfjceit tc Uoeoctt inet 6c boccftcn.
55cn tutjti tuc.tftlaec Ucrftnnt Uccocct
QDcs macc!jept0 ftemui]c Uccuoett:
©Sjclrjcfc ccu 0fjtf tc 'occrljterp oojDccl
<D;e tuonui0itiijittot wem.uitff uoo^accl.
Au flitr tTrn snets friant & divn bon vin a talle
D'ajjairei ferieux tienume le dtfcotir,
lAal s^argomenta, t malftfcuopre \l yeH
Quandtt diefca /i pajcetlcorpogreue.
Valtna che gufia abo ptu leggiero
Non puo refa aggrauata tffet ft leue,
Scuoprir a riffe i/ torbido penfiero,
Kon falma vertta,ctieinon riceue.
Po-ra fcopriril ver 1'huomfobrio, e dotto,
Non iibro, e meno il Giudice corrotto.
Aux banqucts nedoibt on pas
.Par contcntieux debats
Mcller propos de fagefTe.
Le cerueau,que le vin blefle»
Facilemcnt fedecoit.
Ainfy ramecorrompue
!}'vn fatix iuge,n'apercoit
La verite toutenue.
Ains remets le au tnatin a Lt poitite du iour.
Vaurore efl, tm Baccbtu. aux MufesfaumbU.
66
AMANT ALTEINA CAMCEN/E.
L\\ 4. JW//?ir /luftitiam confdtis hrcucm;
**■ 1 - XWf <• f i/ </</?/ cr* ** /^ 0 .
Animilaxationem, quam brcucm Pceta Stultitiam nuftcupat.Palladicora-
mcndatOccafio.
Omnta tempcjiiucgrati.im habent.
VcH mu't.i virtut cper.i laxarifolct.
Metunder
Stn.trvt.
Stncc*
Htrc.Fur,
Vt fkltator fen hiftrio.dum eximium mcditatur falutum.non nihil retrocedit:
Valerius. fic llrcnui tempelh^ia laboris jntermiilione ad laborandumhunt vegetiores,
Maximus. Id vidit,cui nullapars fapientieobfcvira fuit,Socrates:idcoque nonerubuitmnc,
Itb. S.c .8 . cum in terpofiu arundine cruribus fuis , cum paruis tiliolis ludens , ab Alcibiadc
nfuseft.
lib.l.
Satp.t.
Ouid.i.
TCM.tl;$,
Iuuat interduro, Cudcrepar, impar, equitare in arundtnelonga.
Otia corpus alunt„ amrnus quoque p.fcitur tlfis-.
Immodiius ccntra carptt vlruwquc L-.bor.
Ofrece vna locura t
La ocafion, y pequena,
APallas.yconellafus cabcllos,
Teftiendo por cordura,
Quando cl faber enfena,
A atircon breuc palTatiempodelloj»
Yelquefabetcnellos,
Sabra quanto Jeirrporta,
Pefar efta licencia
Con pefo de prudcncia
En eilaviJa miferable.ycorta,"
Mirando cn cl cxcefTo,
Que en faliendo dcl fiel, es falfo elpefo.
|Kct ooifnerft patla* tucl luil lijoen
*>omttjt0 ctn eleimc fotfcrnw/
of>m (o'aruept ireileiiDe tct stjocn;
S?acr rtccit tc maetbcn loa en u?u.
Ccrmacrbltjckljrut ucnucut oc cracfjten
Dan lirljaem/ gfjeeir/ cn uan aljcbacljtcn/
5Dcn Ooogl) o:c i.^tg!) nuefpanncn ulrjft
<&l)tm (tieUc ptjlc &an Dem cjtjft.
Moslra talhir Coccafwn alfaggi»
Vn*breucpaz,z.iadegnadi tif»,
Per ricrear,etog('urdi feruaggio
Vanimo fianco aCopre intento, e fifo,
Vmdinaio piacer porge coraggio
Al'Alma, e al corpt tra le cure afift.
Varco cbe fetnpre e tefo diuien mollet
£ con fotzA tnitior Hflralt eslolle.
L'Occafion fait que Pallas,
Parlaboutadc jolie
D'vne petite folie,
Remet parfois fon efprit las.
L'arcq, qui iamais ne fe relachc,
Decoche vne fagettc lache.
Le paffetcmps rcpaifl le corps,
\ Et rend Ies fens mattez plus forts.
Varc trop Ung temps bande faut en ftn quilfe brifei
Apres vn long trauail donne trefue a ta main,
Qij recule aujourdhuj/s'aduame plm dtttnun
Vn&raiicitx repts Centcndement atguife.
:
63
FESTINA L E N T L.
Lib.i.
M/MO,
ridiculum acri
JFortiih/fjr mcliiis mtgnasplerumquc fccat rts.
Valertus Sertorius corporis roborc , atque animi confilio parem naturar indulgcntiant
llaxtmus cxpcrtus .profcriptionc Sullana dux Lufitanonimficri coaclus , cum eos ora-
hb.j.c.}. tione fleftcre non pofiet.ne cum Romanorum vniuerfaacic confligere vcllenr,
Trontin. vafroconiilio aj fuana fenrentiam perduxir. Duos enim in confpectu corum
ti. -[.flr.it. conftituitoquos.akcrum validiifimum, alterum infirmiflimunrac dcinde validi
r.io rlut. caudamabimbecillofenepaulatimcarpi.infirmi, aiuueneeximiarum virium,
invita. vniuerfam conuelli lulfit. Obtemperatumimpej-io efl. Scdcum adolefcentis-
dextra irritofclabore fatigat.fenio confefta manusminilterium executaeflv
Tunc proconcionefubieck : Equicaudajconfimilemefle Romanorumexerci-
tum.cuius partcs aliquisaggrediens opprimere poffit: vniucrfum conatusprcr
itcrnere , celcrius tradiderit vi&oriam quam occupauerit.
Tltut.
Claudltn.
VM.biiXiij.
Tardius abfolnit, qui nimiumproperat.
■•peragit tranquilla potejlost
Qnpdvtolenta nequit.
Sertorio, clque en deftierro fue elegido
Por Gencral delpucblo Lufirano,
Viendo.queanocerrarconel Romano,
Siendo tanto, fus dichos no han valido,
Vn cauallo mando fuefe traydo
Flaco en extremo,y otro muy locano,
Y que al flaco vn mancebo fuerte, y fano
La cola le ar rancafe cntoda Addo,
Y al locano que fuefe vnpobrc viejo
Cerda a cerda arrancandole la cola:
ElTo fe hizo, aquello fue impolible
Dandoaentendcrconeltebucnconfejo,
Que viene a.hazcrfe con la induflria fola
Lo mas dilficukofo mas pofiblc.
t3e fttncKC man 'tftetcftc paert
®c jtacrt bu fjafckcna naet mtpIitcRem
v jc ftccc te mct en Itaa oe ftacct
IDati tfiu.icftc paect gljclijclt mt tuclicu.
Quitrop precipite \tut aut ptrfut atteinire,
De uuintsardmprokcls ^uilauoil dtfeigne,
J Diferoce deUritr pub deboldellra
Snui.tr la coda a pelo a pelojlrutta,
Se la robusta ptio con ia fmestra
QueUaeHtrpar da viuaforz.a indutta.
Cofi pub Vhuom per la ragion msesln
I vttij fr.tiu.tr congtntil tutta;
A poco a poco, e nen aforz.a eiienfo
Si donta, e monda il trauiato fenfo.
Poil a poil tire vne main lache
Toute la queue d'vn poulain,
Qu'entiere,vn bras ncrueux narrache.
Vnpcuplcakeredu leuain',
Abrasarme, n'eftdomptable.
Tout cceur fier & h.uitain
Par douceur fe rend traictable,
Etfouple foubsla main.
Kla tuolclt ccnbtacfjtigF) ffamcn fpant
p.irr moctuiil ttict cit wett bcrmant
|B;tIjac|ttgrjcut/offoiioccrcocn/
jffia.icc incl mccoeiinijt en fadjte fcocn.
Se rectile pluftofl r> stn voit efloigne:
Car <]«» tmbrajft tropnepem buts tout tUwndrt,
7>
MEDIIS TRANQVILLVS IN VNDIS.
I-b. 5. InfluniQ- ten.tccmpropofttivirtnn,
otl. j . ?{n» ciuium arclor pr.ina tubcnttnm,
r2\gn vultus infantis tyranni,
CMente quatit foltda , ncqne Auflcr}
Dux inquteti turbidus Badria,
Kccfulmtnantis magna Iouis manns".
St fraclui ittabatur «rbis,
Jmpauidnm firicnt rnina:
stobaui Socratis commune adagium.vt ftatuam in fiubafi,ica virtutiacbonopro^
(erm.i.de pofitonixum, immotum efle debcie,
prud. .
\'\rg.6. Ac ft dur/i frtex aut flet Marpeftacautes.
Atnttd.
Anaxarchus, cuma NicocreonteCypri tyranno infaxoconcauotundere-
Latrt.l.i. tur, Philofophus animo infractoi Tutide ,\t unde, ait , Anaxarcbi vafculum: tiuscon-
c. 10. Jiantiamnonttrts.
Aunque el cielo fe caygafobre elbueno,
Y vn Rey tyrano, lleno de yra eftraria,
Leamenace con faria nunca vifta,
Yvrimentirofoaflifta adallcpena,
Ydcfuegoefte llenaalgunaRoma,
No da jamas.ni toma pefadumbre,
Que tiene por coftumbre.fin mudancas,
En el fiel fus balancas , y en vn pefo
Conferuarlas.y en efo por grandeza
El mundo nole haraabaxar cabeza.
3D op?ecljte matt rtfjeenfffna en f«ce|r
'Cmjcclap Uan' Uolrftftoeelfjooftiffjl) ueeltj
porfj toicuofjcft DC0 Cirane bfoetgljttrirjD/
#ocl) Oohoct ofte falitem Uteriglj:
<©hccn onmeer uocl) Oc0 tucrclt0 Oal
fccm een0 frin fjooft oocn Uutltcn fal:
Ofjecn toctial kan Oe ruft bcrfto?en
ISan oten Oie Iceft recfjt mVtbeljoten.
Qui pont au caur fon Dieu & tbonntur tn lafact,
He craint peint de, Autans les effprts orageux^
Kon per minaccit, 0 ptr irato volto
Vifpautntofo,tptrfido Tiranno,
Non per grido, 0 romor del volgo slolto
Sonper ttmpesla,cbt U vtntifamw
Non per mttro cadente, 0 nembo fciob*,
Si turba ilgiuflo, ne patifce affanno.
Kidla ilcommoue, ingiufla lanct pende,
E al btn oprar\ t al fuo ripofo atttndt .
L'horomc iufte ne craint pas.
Le cry d'vnc populace
Ned'vn Tiran Iamenace,
Ne les foudroyans efclats,
Nc la bruyante tcmpeftc.
Or que le monde, dcftruic ,
S'aille fondrcdVn grand bruit,
ll nabaiflera latefte.
Kji du mondt brifeles tfclats ruintux,
Kj d* tjranftltn la crutlle menace*.
7*
INNOCENTIA VBIQVE TVTA;
Lib.t'.
OJ.2Z.
Jnteger vit*,fceterifg{purus,
■I^on eget MauriiacuUstnec arcu,
liec vencnatis grautda fagittis t
Fufic,pbaretra.
Si.ieper Syrtes iter &(litofist
Siucfaflurusper inbojpitalem
Cjucafum,vel qu& locafahulofui
Lamitt Hydafpes.
Suet.inYtt. TitusVefpaGanusaudiensprardeceflVesfuosmultislfubdiris iniurijs affc-
Xipb.itt Vtfp. <Sos:Nn»»,iriquiebat,»« tniuria afficitt, quia «ifo/ ago,quod alios Udert pofstt.
Lainoccnciapura, Yaunque caminando
Que tiene fu reyno Vaya por defiertos,
Enlabuenavida, Lleua ficmprecorte |
Y en el jufto pecho, De fus penfaroientos.j
Defprecialasarmas Todos en el mundo
Coc el fuerte peto, La tienen refpeclo
Porquefucociencia Ytodoslafiruen
Es mas que de acero, Como a Reyna dellos.
Entrc embidias fieras Dichofa inocencia,
Y enemigos fieros Y dichofo elbueno,
Alegre noteme Puesporellagoza,
fm mortal veneno. Tantos priuilegios.
©cn rjocbe' mcnfcfj itocfj fcrjfft/noclj fniaert/
JRoch bootrlj nocl) ptjleu cn ftjn nootltjtl;/
SDant f)u Ijctn in tpertjcltcl &ootujcfs
faitt ftjn ounoofelljf pt bcujaert:
SDat i? ffjn Inapen bacr fju mebr
£>ccr tjculttjl) 0002 tuorilfinen nnet
#ol bjaetftcn fcl/cn b:c|tcn cjuaet/
©tc Ijcm al late n gaen in b:eDc»
CbiguiRo viut , t di malitiepun
D'arco non ba meflter, ne di faretra,
N* d'4rmi vtlenofe\ al cbtaro, e fctm
Liberaftrada, ouunqut paft,impttra,
Ptr Cinfiamatt firti va fecuro,
Ntrinbojpitt CaucafoCaretra,
Ue lofpaucntan It fcluaggtt btlttt,
Ntglialii monti, ntlt fofcbtftlue.
L'amcbdnne,entiere&pure
Napointafaire de dards,
N'y defcorte de foudards.
LTnnocence eft fon armure.,
Parmy les ardans fablons,
Des fiers monftres la deineure »
Er les Tartares felons,
1 il paflelaviefeure.
Ltiuftt nt t'tn cbaut dt la dardt actree
Dont le More combat les tygres inbumaint,
Ains il marcbe fans pcur attx deferts affr:caifis ;
L"wttC(tnct par toui tft toufiours afaturtu
M O Pv T I S F O R M I D Q.
/.i/.j.
od.u
Clcers
Srnet,-
Otdip.
Tlyefle.
D//!rtc7t/s cnfs cuifupcr impia
Ci ruicepench t , non SicttU d.ipes
Duh cm elaberainnt ftporem:
Non au/um, ctthar&j, cantm
Somnmn reditcent. Somnus agrest/um
Lcnts vircrnm non humilcs ciomos
fafltdit, vmbrofamcjt rtpam,
'Jfyn Zephyris agitata Tcmpe.
Dionyfiocum quidam cx eius afTcntatoribus Damocles, commemoraret Lft
fermoneopcscius.negaretque vmquam beatiorem quemquam fuiflc: Visne
igitur(inq'iit) 6 Damocle,fortunam experiri meam? Cum fe illecuperedixif-
fet.collocari iuffithominem infellafua regia,tum admcnfam eximiaforma
puerosdelcftosiiilTitconfittere,menfJe conquifitifsimis cpulis cxftrucbantur:
fortunatus fi hi Damocles videbatur. In hoc medio apparatu , gladium e lacuna-
ri demitti iuffit, vt impcnderet illius beati ceruicibus. Itaque nec manum porri-
gebatin menfam,& exorauit tyrannum, vt abire liceret , quod iam beatus nol-
ietefTe. nihil namqueeieit beatum ,cuifemper aliquisterrorimpendet?
Qutiqu&mne regno gaudert 6 fal/av bonttm s
Jluantkffi malorumfronte quam bianda tegis ?
T^cejie efl vt multos timeat , quem multi timent.
Auro venenum bibitur: expertt/s loquor.
Dionyfio,aquel tyrano,
Que reyno de Sicilia en Zaragoza,
Quando vio que alTi vfano
Damocles enfalcaua elbien quegoza,
A fu mefa fentado
Manda, que, mas que cl Rey, fea regalado,-
Y en medio la comida,
Salio vna efpada encima fu cabeza,
En vnacerdaafida,
( onqucoluidocl rcgaloy lagrandeza;
Que no ay cumplida gloria,
i aigun temor aflige la memoria.
?T}:e boticn 'trjooft fict fiff tjtft fjangcn
<r*cn finacrt ncn ccncn Dtinncn bjsrct
Dccft inft/ nocfj fmncck in fjct otitfangJjcn
tfcin lccKrc fpijf oie boo? Ijcm ttaet: |
"^oot nfjccn gljcfpcel/ nbclj gfjccn grjefangDcn
itictfocte flaep 11» tocrt uruanctfjen.
cn ualfclj gfjcliicft itt fijnen gljccfj
I ruier Iju Die gDe|taDigfj uiceit.
Tenea D.tmocle fortunato il Regno.
Lodando il Rege ,t U fua forte inftemt,
Ui condotto a fcder nel realfegno,
Doue ilpendente ferro il Regepreme,
Nongufta ildolce cibo, e il canto degne,
Intentoalferto mintcciofo teme,
F. sdegna teffer Re, cbefra fuegenti,
Temeinftdie, veUni,itr*dunenti.
A quilecoutelastrenchant
Pend d'vn poil fur le chef mefchantj
Ne peut trouuer gouit ala table s
SeruiedVngrandappareil :
Laccord de mufique agreable
Ne luy auance le fommeil.
Uefprit.toufiours batu de crainte,
Ne jouitque de ioye feinte.
Letyran quiapeur & fur terre, & fur ttnit
JS" i fcaurait prendre gotiil aux metsdelicieux,
Hygrandplaifiraufondesluthsharmonieux:
Celuy quvn chacun cramt,doibt craitidre tout U mtdt* .
SRVGALITATIS EXEMPIAS.'
Lib.d.
Od4.it:
tih.xl
Satjr.j.
htuenal.
Sat. 10.
Latrt.
[\l.i.c.<.
Ammian
lib.21.
Vtuiturpartto bene', cui paternum
Splcndet tn mcnfa tenui falinum:
Nec leueis fernnos timor ,*ttt Cupufo
Sordidus aufert.
modofit mihimenfa tripes,&
Conchafalls purt, ejr toga}<ju<e defendere frigui*
^uamuis crajfa, queaU
nulla aconita bibuntur
TicTdibm : tttnc illa time, cum poculafumes
Gemmata,drlato Sentinum ardebit in aura,
Rogatus Socrates.Quifuam Dijs effet &mi\limus?is,inq\ikbtf,qulpMui[mit tgef.
cm Du nuUituindtgtant.
Cyrus percontanti hofpiti.quid in ca-nam fibi apparari vellct ? refpondit , Vrtr
ter puntm nihiUnani Jptro meprope riuum unaturum.
Dichofos los que contcntos
Conpobre veftido.ycafa,
Y comicndo a mano efcafa,
Se duermen contando cuentos,
Aquien nuncaelfucioamor
Priuo delfueiioapacible,
Niel temor.aunque terrible,
Que no faben que es temor.
No fon fugetosaleyes,
Queel arancel de lo jufto
Cumplen.haziendofu gufto,
Yno el guftodclos Reyes.
$u Iccft gljcfuclualj Oictc bttbm
£>tjtt uagfjclaten goet gljcnict:
m t itncpkcngf f oet Iju ntet bctfcfjict
«Doo: U?ccfc noclj begljccrltjcltfjeaen.
2tl' tgotit bat i»t;oe jnoien fpnipt
<De rticcom ntct cn ftan Ocrtnccrcn
13att oien btc fjcm gijctiocalit' cn fltipt
©crrtot fijn Dcrt •tounutbcoDtcrxu. -
Ricco,efelice e qutl,che a piccitlmenfa,
llben paternodolcemtnttgode,
Segelido timor, nt voglia accenfa
Gli leuail dolcefonno, ol cor li rode.
Peuer e qtielli a la cai brama tmmtnfz
Nu!k mai basla,ePaltro e ricco, eptede,
Cbe delpoco contento, in dolcepace,
Gode piu che del mdltojnguerra edace.
A 1'aife vit,qui vitde peu,
Qui fe contentede fon creu,
La Crainte,ny la Conuoitifc
Ne luy troublent le doux repos.
Sil eft noury,& que laBife
Nepercefon veftementgros,-
Des Indesleriche riuage
Ne luy peut dbnner dauantage."
Silafrugale main dijpofe ton mefnage,
T« vii fort bien dupeu quetonpert a laifie,
T« repofes coyment du fomme efldntprife,
Njt lapeur njCamour nt tc tient enjetuage.
78 POTESTAS POTESTATI S.VBIECTA.
Lib.it Rcum timendorttm in prm os g rc <?cf.
°d- l • R ege s in iffos impcntm efi Iottis,
Clari Giganteo triumpho, m
Cunciaftpcrcilto mouentis.
Smtcl Vos qtiibtu rctlor maris atcjtte tcrr*
Tvftc. Jm dcdit mxgnum necis , ttqne z/it.f.'
Poniteinfiatos, tumidofi vultns.
QutdijHida vcbis minor cxttmtfcit,
cjMaiorhoc vobis domimumin 't;-.r.
Omncfub regnc grauiore regntim ejl.
Icfefb.xy. Hcrodes Agrippa.cum verte rcgia indutus pro tribunali fedcret, eumqutf
Ant. Deumaffentatoresfalutarent,&paulop6ttgraiiiIfimis cruciatibus correptus,
Act. 12. fe ad necem trahi vidcrer, ad amicos conuerfus : En, ait, quem Deum immortalem {*-
lutaftis ; iam nmtalis vitam rtlmquert mbtor, fatali ntttfsitate vtftrum argutntt mtndacmn.
No pienfe elpoderofo, que no tiene
Supcrior enel mundo, pues le alcanca
La vengancadelcielo, que le viene,
Corrole vino a Herodes la venganca,
Que queriendo fubir mas que conuicne,
De Dios, baxoadoloresfu mudanca,
Con ellos pregonando, que del fuelo
Ellufticia mayor viue en el cielo.
<?ftft een tien ftonf tult ecrt mct tyefcn/
HD.it fju bcucclt tcrflont nDefcfjtet.
8>pftfjnnialleenltjtkb?ptcltiefcn
©tc nicmant fjceft &tc fjp ontftet/
|Bart3;iipttctaoetfjcmoorft rjcticn/
ttctfcfjjf cUt ftjn fiert/gfictnoet/ cn rjfjecfl
JRct eenenroctult t>art't nl boo? tyeelfc
«g>p 3i)ii onujp al titc fjier Icucn.
Comanda U Re petente,ncfalti(ro
Se^gita fuditi (uoi,gonerna,reggr}
E memre teme ognun ilfuofeuer»
Scetro, libero tienfi, t(tnz.a leggt:
Ma ft il tonantt Dio, cVha fciolto impero^
Qual Rt de Regt, d'% tonar elegge,
Trema il timido Re verfo ilciel volto.
Tutti foggettifiam, ntjfuno i fciolto.
Les RoispuiiTansdonnentleursIoix
Au monde:Dieu commande aux Rois.
Le plusgrandEmpire releue
La haut,de Dieu & du Soleil.
Le Tyran,qui fon peuple greuej
Attend fon chairiment du Ciel.
De Dieu la dextre fouuerainc
Fait & defait la force humaine
Au miniftre du Roj tu doibs^obtifance',
Le Miniftrta fon Rojr, lt Roj \d dotbt a D/cu,
Leplus fort (ait la loydt tout tempten ttut litti]:
Lapmffanct aejie vapltala puiffdn(f.
L'tb.%.
Vd.Z.
Sentt.
Tlytfle*
QVIS DIVES?QVI N1L CVPIT-
Latius regnes auidum domando
Spiritum,i]uamfi Libyam rtmotis
Cadibus tungas, cjr vterque Pcenus
Seruiat vni.
Redditum Cyrifolio ?kraatent
Difidens flebi , numero beato-
rum eximit Vtrtus ^populum^falfis
Dedocet vti
1'ocibw; regnum & diadema ttitum
Deferens vni, propriam% iaurum:
guifquis ingentes oculo trretorto
Speclat aceruos.
Rex efl, qui pofuit mctus,
£t diri malapecloris:
£lucm non ambitio tmpottns>
Et numquamflabtlis fauor
Vulgipr&cipitis mouet.
gui tuto pefitus loco,
Infra fc %idet omnia.
Aquer quc a fus pafllones
Pifa con fortaleza, y cuydadafo-
Huye las pretenfiones
Del vulgo codiciofo
E> verdaderamente virtuofoj
Y es vc rdadcrame nte
Rico, pues todo el mundo eitiraa en nada,
Preciando folamente
La corona preciada
De la virtud, en p ocos alabada.
©m man oic tj?omtR}e& •tbtcjljf am
$an eet'en rtjcDom Ran uerDcercn/
<*n nccmt De rcDen tot 5tjn tort
S)e Itroone fjee^t tteei mecr mttjacrben/
5Die fjem be loutre Dengljt opfct
S>.in a( ocn fccptcrc? oan Der aubcn»
D - is oe grootfc ijecrfcfjapptj
J> ju iiijt te itclicn aen Dctn w'.
Vcux tu richt ey centtnt & piu heareuxte dite
iQtfi tupejjedeu ttut lot dt Irniutrs ,
Cbi ccn coflante, t rtlorefc cert,
Domina U pafien, frena faffettt,
O qutl vane defir d"oro, e dhenore
Sgembra, e domafeslejfo, ilpTOfri» pettt,
E vtre Regt, t vero Imptratort,
Et hx coroiu, t Uuropiuperfetto,
GltUcinge vtrtu, cb'najcmpre apprejfi.
C/ji vvl vinctTtaUrui,rinca feftejfe.
L'homme qui conftamment mefpriic
d'Or &d,Honneurlaconuoicife,
Et a foymefme fait Ia loy;
Prife plus lacouronne ,
Quela Vertuluydonne,
Que tous les fceptres dvn grand Roy,
Ccft Li Royaute la plus grande,
Qiii afes pailions commandc.
Domptantde ton efprit Its meuutmtns ptrutrt,
Sa thuquilUtcfeulU (y-rUnplutnt dtftre.
8i SAPIENTU LIEERTAS.
iib.i . Jj>jtifnam igstitr libcr? fipicns,(ibi qut imperiofia:
Sat^r.y. jVurmnequepaupcries ,ncquc mers,ntque vinctilaterxtnt*,
Kefponfare cupidinibut }centcmnerc honores,
TorttStCr in (cipfo totus teres,atque rotundus.
Ixterntncquid vateat per Uue morari:
Jnqummanca ruitfcmpcr fortuna.
Ep\8tt. Libcr eft qui viuit Yt vult ,qucm nequc efl cogere, neque prohibere,neque
incncbir. vimadferrc.
T.ipftutin llla, inquam, efl abfoluta harc.&compendiodicendalibertas: nonhomines
Manud. timere,non fortunam; nec turpia velle, ncc nimiajin fcipfum habere maximam
poteftatem.
r.aert. Dionyfiorccitanti verficulos illos Sophoclis :
iib.i.c.8. £hti(qitis tjranm ad tecla fe contulitx
JPitpruiit illi, liber etfivcntrit :
Ariftippus,arreptopoftcriore,refpondit:
Haudferuus esi,fi liberitluc vencrit.
Quia.inquiebat , vere liber non eft, nili cuius animum fpe mecuquclibcrauic
Philofophia.
Eslibreentrelibres.y es Reyentre Reyes,!
Y Rey de los Reyes bien puede llamarfc
EI f abio.quc fabe a fi mifmo mandarfe, j
Poniendofe a fi , y quitandofe leyes,
Nitcme.nideueal mundo.yfus greyes
Que firme en fu bafa eftara fin mudarfc,
Ni pueden mudarle, queriendo el eflarfe,
Los males del mundocon todos fus bueyes
«De to8fe Hit Ocm fclf0 rtfjeuiet
?' Ileen 10 l)?p cn recfjt een BJccre/
i3\)tm Doot/ nljetinticknt^/noclj bcrtntef/
«Gljecn Itijt/fomipn/nljecn itaet/ rjljecti cere;
j jclj eeniglj toctial quait/ nocJ) goct/
•;-n knn ticn lmjfcn tnan bcDuiingljciu
as nnt oie &eitnce|lert ftjn gljcmoct
3s uctte uoum nlle Dtngljcn.
L r fagt qtti du fert ve craint point les enterftt
Se feutfcul iirt bturtnx &pUin de libtrte,
Sciotco e colui cbt fciolta vita nuna,
Imftriofo mft, nt ttmt mortt,
Nepouerta, ne carcer,ne catena,
Hcforz.a humana, nt velubil forte%
De la ragion col fido fcettro affrena
Itproprio(en[o,re[oinuitto,eforte.
Vn altro Gioue fafi, t Rt dt Regi,
Ricco,fciolto,bonorato, t d'altifregi
Franc eft-il, qui de fon cceur maiftrey
Alaraifonfe fcait foubmettre,
Et fcrre a fcs defirs lc frein:
Que le Sort toufiours en vain choque
De fon gouuernailincertain:
Qui dc la Pauurete fe moque,
Et des Honneurs fait peu de cas-
Ains la Mort mefme nc craint pas.
U s'en rtt dt la mort, ne craint U pxuuret&^
It mefptifc d'amoitr tes tubri<iuet am»rcesx
I
NIMIVS P A VPERT ATIS METV5
LIBERTATI NOXIVS.
lltb.T.
Uenavi.
Sic quipauperiemveritusfotiore metaHis
Ltbertate caret,dominum vehi t imj robus ,atqut
Seruict £ternum,quiaparuo ncfiiat vti.
Vides hunc mifcrum.propter nimium paupertatis mctum.Iibertatis pilenm afc-
dicanrcm?Atqi]cidemilte,cernis,vtdorfoafini inltar hcrum auro onuitu vchat?
Quinimoadpiicrinumflagellisfecogipatiatur.
?4ufertatem fcrre non omnis, fedvirifapientis]
O miedo dc la pobreza,
"Y mas fieres grande miedo,
No ay en el mundo baxcza
Quc no te topc, qual dcdo
Maloen la naturaleza.
Tu vendes lalibertad,
Tu afrentas la honeftidad,
TuJoslinajesafrentas,
No fientes, donde te afiic ntasi
- Que cs tu peor calidad,
tDtc ouergfjccftfrjn l^pfjept fjcerffjrft
?Doo2 onnutt armof us tijeco" onccrlBcft
jBccl Icctfl Ijp tc ticroiagtjcn fjccft
ldan ccucn mcc|reronucIecft/
25cfcl)acmtrjcptl trotfFjcut/ cnoncerc/
iSccl U ottf/ eit tnenigf) frfjtmptgfi tnoort:
<EHe'tKU"pnucrnoerjijft>:ci0ren 5?erre
jfftacr flacf oicnn tonnoooigf fpom.
Nh! qtie It f;gt arme d"vn eouragt baut & braue
^apprtbeudeU hurt-de la mtnduite,
Chi dal limor di Vouerta (ommojft
La ricca Ubtrta mijero rende,
Dtl ricctfifa feruo,e porta al doffo
Fatte afintilfigtior, tbt ioro fplevdes
Con la iferzjt dcl oro vienpercoffo,
E mtUt indigmta (ofte,&atttnde.
Libero,t riccoeibuomconttnto} efertu
Limempcrato, t ilpeucrclprotttuo,
Qui engagc falibert^
Pour crainte de la pauurete,
11 faur.quefur 1'cfchine il porte
Vn maiftre dcdaigneux,
Et mille indignitez fupporte,
D'vn front peu vergoigneux.
Le feruage etcrnel tormente
L'ame,qui de peu n'eft contente.
Qui Tbommefranc aflraint vendrtfa libtrte,
Et rendiimpaticHtde maiutscrimts tfcUsue.
$6
Lib^.
S O R S S V A Q. V E M QJV £ BEAT,
, 2{cn pofidenti m multa , vocauerls
Mtclc beatumtrecltus occupat
7{omen beatirfui Deorum
Muneribm fapienter vti ,
Duramfr calletfauperiempati,
Peitcfque letoftagitium timct.
2{pntl(epro caris amicis
Aut patria timidaspcrire.
>aucis& Philemon, vt inter mortalcs beatiiTimi,qubd fortefuaeflcntceritea-
Ioue& Mercurioinuifuntur.
■.«,♦..
to Q&4*.
Stct quicumque vo/etJ>otcns3
Auljt culmine lubrico,
Me dulcis faturct quies:
Obfcuropofitus ioco,
Leni perfrnar otio.
fiulUsnota guiritibtt*
j£.tas,per tacttumfluat:
Sic ciim tranfierint mei
K .1 o cum flrtfttudics,
Phbcius moriarfenex.
llli mors grauts incubatj
gui nctus nimis omnibust
Ignotut mortturfbi.
^-EI que vitie eontento con fn fuerte, i
"Yenellaalegreaquefta vidapaffa,
Sin la embidiacruel de ageno eltado,
■Que malauraenel mundoquele acierte,i
Antes llena debien fu pobre cafa
'Sirue a Ios Diofes de lugar fagrado.
Baucis y Philcmon nos han dexado,
^Para losque vendran Yn viuocxemplo,
^Pues fue fucafa templo
De los Diofesdiuinos,
Tan contentos, quanto ellos peregrinos,
Que fieraprc a ia Deidad haze apofento,
•f 1 hombre que en fu eitado eiU contento.
^r <5oom m tiooiFrocu tijt
35p Saucta ctt pfjilemon guaraen/
*<Bic tnef te bjcorn leef bcn ffatnen
Batt qticfltngf) en 6an rroill beuttjt.
• Oljcluchinlj btefijn onbe oagfjcn
*Ptio!brcttrjfjt in b?ebc fonbec ftfagrjem
«ijeiucfttglj Die gljcttoegfjmgf) Ijttft
Jn jjjn bcrocp/ ett b^oljjctt lecft.
Batuuii, c Plnlemongtdcanfiltcti
Lanaiupouer'a,cb'altTipauenta,
Cht trtfferfuor dcl Celo i duo Pianeti
Mercurto, t Giout, tbe liftrali aucnta,
Mcfii da iguiit lor dolfi, t quicti,
In poutra magion ricca, t conttnta
E (diffcr)quefti dCielo, i/ Ktttar noflro',
Stanz.a , t cibo diutn,non mortal cbioslr*.
LesDieux onteftevoir jadis
Chez nous Philemon & Baucis,
Qui viuotans.paflbyenc leur agc
Contensdelcur petit mefnage,
En bonnepaix,& francs.d'ennuy
Detout querelleimportune.
Heureuxtrois fois heureux celuy,
Qui vit contentde fa fortunc.
Situfcaitbien vftrdtsdons que Dieuitnutk
Sans afptrer a plus, tu te ptux dirt bturtux;
Vhtur ntgtft auxtrtfors, nj aufond plantunuxt
Mais au ptuquefon mangt en tepti & en uye.
S3 AGRICVLTVR.EBEATITVDO,
L'b. Bcattts illc ,qtti procttl negotijs ,
'P1*' f t prifa gcns mortalium,
"••2 * Patcrna rttra bobus excrcet (uist
Solntus omntfenorc:
T^ec excitatur ebjiico milles truci,
Nec borret iratum mare_j,
Torttmj; %<itat, cjr fupcrba ctuium
Pctenttorum limina.
cic. t. Omnium rerum.ex quibus aliquid requiritur.nihil cft agriculturamelias,nihil
Ojfic. vberius, nihil dulcius, nihil libcro homine dignius.
Cie. de Hominum generi vniuerfo cultura agrorum cfl falutaris. Nulla vita beatior efTc
Stntil. potclt, neque folum orficio.fed & delc&atione & facuritate copiaquc rerii oranium,
qua: ad viclum hominum &c cultum etiam pertincnt.
V'rg.%,
G.org.
Ofortunatos nimium3fuaftboni norint,
Agricoias3quibui ipfaprocul ' dtfcordtbta armis
Fundtt humtfacilem viclum iufifsima tclltu !
Lavidadcla labranza,
Dc ambicion tan libre, y pura,
E> la vida mas fegura,
Y otra bicnaucnturanza,
Eo ella,aquel que la alcanca,
Pucde dela vida a&iua
Ydela contemplatiua
Gozar lin ruydos tan bien,
Que goze en fu modo elbicn,
Que gozan los de alla arriba.
$u i0 gfjclucftiftf) otc bepfoegrjt
£tiiit o.fen itcrclt fo» oaocrs lanuen/
&m a'<#i[cintiaom ocn intjngacrt ooerjDt
.i3euigtuan tooetftenglje tanocn/
© t accte oan tfjaoueevDigi) Oof
flCet uterftfjaec ntet en moet gaen tringfjcn /
©tc ccn tto.npet niet boet ontfpttngijm
i^t iiaep/ uocd ujceit gijeen bacen gtof.
CeUjvitbieriieureux <\u\ dtch-irg: d'ajf*irest
tfajafltfmjiesjdnits & refuani U MM>
Obeatocolui.cbe fcioltt,t lunge
Ddntgotij, tda cure, aVufo antico,
I proprijbuoidietro .tiaratro punget
E folca, egodi ilfuo ttrrtno aprtco,
Timor di ftrro militar nolgiunge,
Nt dirato octariborror ntmico.
Scbifo de Corti, t difuptrbe ntura,
Sol di piantt, e dt campi ba litta curai.
Heureux.' qui de fon propre coultre
Le champ hereditaire acouitre,
Et fuyant le falt de la cour,
Vk du lien.fain tx gay ,fans debte,"
Et ne marchc au fon du tambour,
Et de proccs ne romptfa tefte,
Et ne craint voir dedans la mer
Ses biens& fon corpsabifmer.
San< allarme,fans debts,fanspricts,ftnsdmt9r,
\tmtrft attccftt bteufz. Usgucretudejonptre.
10
A V A R I T I AL MALYMi
od. 16-
Crcfentem fequttur curaftcur.i.tm^
Ullaurumfy f.imes.
Cicero Tudics noLtefquecruciaris, cuinonfatefl,quodcft: &'ipfumquodhab"e$, ne
I. Parad. diuturnum fitfuturum,times:ncquccnim vmquam cxpletur.autfatiaturcupi-
ditatis fitis ; ncquc folum, eaqua: habes libidine augendicruciaris, fedamitten--
dimotu.
Ttnnui.
S*t. 14.
JntcreapUno ciim turgetfaccultts ore,
Crefcit amornummi, quantiimipfiptcunia crefcitt
Et minushan: optit, cjuinon habef. ergoparatur
Altera vtUa ttbt, citm rus nonfujfcit vnum.
1 1 prrferre libct fnes.
El calor infernal de la auaricia
Al fuego del inficrno exccde y pafla,
En el crefcer fin fin con Ia codicia.
El crefce, y crcfcen en fu mifma cafa
Cafi a fu ygual, mascopia de cuydados,
Quedadcblancas la fortuna efcafa,
Ynotieneel auarolosducados,
Si no el faco, y el tiene los tormentos
Del ganar y perder, y aun hechizados
Qucremos dcfte mal morir fedientos.
vDesf Ijcbbcws fiifl tn froarte fojaTjctt
fCiet gfjeltja bermccrb?ingfi tnaffen fccr.
M5!)ecn qucllfngfj guelt fjem m't tjcrbo^gljctt
«Dic incpnf tfj fjceft/ botfj toenfcfjt ntet mccr»
*&i luft om meer notfj te bcrgaren
QDcn ttiicftaert in becf onruft tacnfjt.
*De fotgfj' om tgfjclt toel tc bctoaccn
£ijn ijcrf mct tmpfent pjjnen pf aegfjt,
Ltfoutj vd croiffant auecque U ptcune
1'duare ne rolt point termhiifon dtfvt,
Qutnto p'm crefce il fitibtndo argento,
I Tanto piu crtfcon le noiofe curt,
£ qxiine e piu lamor idaugumento,
Tanto piu qutUt fono acctrbt, e dure. .
Ptrcbt 1'auaro a cuftodirlo intento
Ptna, ntftmbra mai cht saftkurt.
La brtmt del'aqu\fto femprt prtfts 1
E il timor dt U ptrdita 1'infcfla.
Le Soin fukles biens; a mefure
Que croift 1'argent, croilfentles SoinsS-.
Qui peu polfcde.raime moins;
Et de grand' richeffe n'a cure.
La peinc d^mafTer du bien ,
Etde remplir foncfcarcelle,
Puis la pcur de perdre le fien,
Le riche fans rcfpit harcelle.
Au dchors du Ptroufun or & fon plaiftr,
Etdele conftrutr ntuutdufoing l'importune\
•«?
M E N T I S .1 N Q V I ETVD O.
J.ib.^".
Non cn'mga\a, netjue cenfularis
Summouet liclormifercs ttmultta
Mentis, & curai laqueata circutn
Tecla volanteis.
Lib. 1.
Lptfl.Zo
Oltid. f.
Mttam.
Stntca.
Tion dentu tjrfundtts, non aris accruWj & <turit
s£groto domino deduxit corporefebres,
7{r>n anmo curas: va/cat pojjcffor oportet»
Si comport.it t< rcbui bene cogitat vti.
Attenu.mt vigiles corput mifcrabile cttrai,
Exurit% cutem macies.
■ tieuitp.iuce:
Secura tjutes
Bien pueden los foldados .
Que a fu principc guardan,
Librarle dealgu n dano foraitcro,
Mas nodelos cuydados
Tan grandes, que le aguardan,
■Haftaen la cama alpeitanear primc ro:
Y no ay dezir, no quiero,
Que ibn como potencia
A nimal , yen llegando
Al alma, van obrando
Sinque a la volu nt.ul den fu obed!*encia:
Quiera Dios aya Keyes,
A quien den fus cuydados juftas leyes.
Jn 'tljoegD gfietnelft cn 'tDof Der Fjeeon
SDefozgljcnnetfcfcn altijt:
«©te Dooi gfjecn uincljt/gfjcen tracfjt/notfj blijtl
Dnn Dicnaer05tjn fcacr tm tc tuccren.
«Oljccn fcfioon pallrjiS/gfjeen gfjclt/ftjjccn goet/
/3o:lj groote jlatt en Kan bcriagfjen
«Be fojgl) en aurit Die 'tbangfi gljcmoct
^Dcr gfootcn pecfjrn cuoe Imagijra.
N«» puo Cacciar, tie tutto toi del mondo,
Sepuo tbefor , neguardia, negrandtzjjt.
Bandtr lemule cure dalprofondo
Delcor,gi*fattoprtd* di triflez,z,t,
N* men ponno fanar ofargiocondo
Vaffiitto inftmo, cVoro, e cibo fpreezx.
Si cbepicci$li,egrandi ban lelor cure,
Ch'a quefli piu ch'a queifon afpre, e ditrt.
Toufiours dciToubs le lambris riche
Vn fcadron de SoucisTe niche»
Que n'en fcauroy ent jetter dehors
Ny valets,ny gardcs-de-corps.
Le beau palais.ny la richeffe,
Ny lc grand eftat, ne guarit
Le mii du corps , ny la triltefle
Qui ronge le malade efprit.
Ltt paltis fomptueux,U robbe confulairt,
Vamat d'or & d'argent,les ioyaux degrandprit
Sont contentements vains attx conuoiteux ejprits,
gut Itsfoucjs toufmrs fuiutm tn mt afiaire.
C V R & ! N E V I T A B 1 L E S.
lita,
04.1,
Vhg.6.
Mneid.
ScjxJ.t .•>'-•/ Mi'ic:cfi narteis
Cura: nec turnnti eqttitum rciinq iitt
Ocyorccruis,cjr Agmtc nimbos
Ocyor Euro.
— ■ ■ timor tjr mi*<t
Scandunt eodem quo dominut: neque
Dccedit arata triremi, fr
Vojl equitem jcdct atr.t cnra.
^jtifque f:ios.patimur m.tnes;fud quemquercmordct
Citra.
Statiiu
$.Tbeb.
■ inuigiiant animo , fccltrifj.par&ti
Suppiidum cxcrccnt c*r*.
Son los ncgros cuydados enfadofos
Al hoTibre tan forcofos, que no ay hombre'
TJetan humildenombre, aquienfueterno
Y mas penolb innerno no acometa,
No ay cofa no fugeta aaquefla harpia,
Pues de noche, y de dia va bolando,
Entre fuenos turbando al mas eirento,
. Y con efie cormento morircmos
■ Masquanro padecemos, feragnrto,
Si van nueftros cuydados a lo juilo.
«Defotgljttn ntem.int cti ontblict /
' <Te twnttri fnelljeut i"u gljelrjcfieit/
£\.n 'tulncfjttclj lclup fp utct nt tntjcftcn/
Ot:uboct..ncrf)' l.an a ontloopcu tuct/
^Dcu tiuutec f» ban acfjter grtjpcn/
■<s-\\ 6 ecn en ti anocrprjnltjcf. ntjpens
• «Ijcen plaet0 fjoe eenfacm/ ofte uitjt
<Dctt mcnfctj ban foigfjen gantjj bcuctjt.
Coun tn pofl/ au defert, voguefur la marine,
Toufiours ts tufutui £yn (oucy renaifftnt,
Tuggi pur come vuoi, o come lice,
Lalatt cure, ellor vtkn vorace,
Solc* mari,ttrap.xp aluptndice;
SulUtgnoifntllo, oful deftritrfugace,
Sempre morfo verrai,fempr'infflict
A tergo ti vedraiUftbitra ed.ict.
MJ pnoifuggir qutl cbtfuggtndo porti:
Vemulecure v-anptr mmti, eporti.
En vain 1'hommc lc Soucy fuft:
Le Caualier le porte en cfoupe,
Lc picton vifte il acconfuic,
Ec rattaint la fuyarde poupc.
Iln yannlrecoin,
Nylieufifolitaire.
• Oudupenible foin
On fe puifle defaire.
Ojti vautour affameva ton caur depejfant
Et, comme ton Jiefir, tamait uefe tttmint*
9$
GRANDE MALVM INVIDIA.
Lib. t.
fyift. »,
Jnuidui alterius macrefcit rebm opimu:
Jnuidia Siculi non inuenere tyrannt
Tormentum maiut.
Vtl.Max. Perillus Athcnienfis, faber ingeniofus , ad Phalaridcm Agrigentihorum m
tib.9 c .2. Sicilia tyrannum veniens , in eiirs gratiam taurum ex xre artificiofiflimum ardifi-
Outd. iu cauit , vt rei inclufi fubieetoque ignc torti , non hominis voccm , fed mugitum
luiin. cmittere viderentur.Pro quo inuento, cum munus ii tyranno artifex poftulaflcr,.
in hunc ipfum taurum primus , cius iufiu , Perillus conijcitur , & fuppofito igne
exuritur.
Scuec* Inuidiam effugies.fi te non ingefleris oculis : fi bona tuanoniacla.ueris : fi fo»
Epiil. 17. ueris in finum gauderc.
Sd.itb.ij.
• O dirum exitium! 0 n&ilvmquam
Cre(cere,necfatuns magnas exurgtnlaudcs-
Jnuidia-
Phalaristyrano, Es fu pcna el propio
QjereynoenSicilia> Yel alma afligida,
Djo menor caftigo, Como animaenpcna,'
Queelquedalaebidia Muerc fiempre viua,l
Mctiendo enel toro Comcn fus entranas,
"De metal,que auia Sierpes de la Lybia,
Perillo inuentado, Y el las come,y todo
Sa perfonadigna; Confusfantafias,
Porqueelembidiofo- Guardefe el herido
Elmifmo fabrica Defta nineria,
D.-ntrodefi mifmo Porqueno ay pecado
Su mazmorra mifrha: Mas neciocn la vida.
®e ftraf toasf sroot/ toanneet ben fttet
©00?' tonbcr|to6:kcn ban ecn bict
<Dc0 ivn:tt\)tute mubct felfo bertrcrbc/
flDtencTclatljf tn iltcrs rjljeluiit brrtteccbc.
jjBiet tmeaet balt acn btett fnn fmect
vDte o;n Ttgl)elucfc ban ftj.t ctljcbucrcn
lletn rjuclt/ ;en tvjbtglj aan natuerenj
£;ct btttajck ImacgDt funeuflijcu ij:rt.
Stmpre diraltruiben t inMo 1 ange^,
Lo ftrugge 1'occhio auelenato, t bieco,
Efa cbe deniro, t fuorfi rodi, e mange,
Ne mai ripofi afaer chiarOj 0 citco.
Defaitrui mtlgodtndo, »7 proprto piange.
E U peru del fatlo porta jeco:
Vinuidia, che di roder mti 110 cejft,
E Guidice, t carnefceaje fteffa,
Effroyable eftoit lc tormene
Du beuf dairain.qui par la flame
Aux corps roftis rauiflbitrame,
Auec vn brutal muglemenr.
Mais bien plus cruelle eft la peincr
Deceluy.quipourlebonheur
De fcs voifins mange fon coeur,
Etenuieux, foymefmcgeine.
Venuie pafle tetnti bydeufe & defcbarnee
Qm nourritpour cbeueuxcent coleuuretux retors,
Mal bomble aux ijrant pltu que dix miBe morts,
St rottgeau bitn d'autru/iu qutl tlle tfl gtnnie*
98
Od. \oK
Senect.
nh.t:
Epiil.Z*
CVLMEN IIO.NO.R-IS LVBIUCVM.
Auream qtiifquts mcdiocritatcm
Diltgit, tutus carct obfo/eti
Sordtbustecli, ciret inindcndl
Sobrius auls.
Sspius vcntis agitatur ingcns
Fimu, cjr celfsgrauiore caju
Decidunt turrcs,ft riuntgjummos
Fulmina montes.
Felix, medis qutfquis tttrbs,
Farte quictus, aurajhingit
Litora tuta, ttmtdus^ m.iri
Credere cymbam, remo tcrra*
Propiore iegit.
Pauferics immuncUdmus prccul abjit, ego vtmm<
'Hauefcr&r magna, anparua,ferar vnus ejr idem.
2{j» agimur tumidis velis, Aquilone fecundo:
2{on tamcn aduerfis statem diicimtu Aufiris^
Crede mihi , bene quilatuit, bene vixit, ejr intr*
Fortunam debet quifque manere fuam.
EI rayo tema la empinada torre,
Que compite en altura conel cieloi
Yel erguido collado, cuyo yelo
?affa enfu cumbre loque cl viento corre;
Temaleelalto pino.aunquefc borre
Lainfamiade Aris,con veniral fuelo;.
Y del rayo del mundo aya recclo,
El que al mundo, y no el mundo lefocorrej
Temacaer.elque feveeencimado.
Sobrelos altos cucrnosdete luna,
Libre afu parecer de fobrefaltos;.
Yno le tema clquieto yniuelado
Con fumediana fuerteyfufortuna,
Pties folodii eftc rayo en los mas altos.
306 rofe na maet ftjn feufti reefjr/
^moltetbe bupfe fjtitten flecljt/
."!i !jct lienjjb&e hcif laet baren.
Detacljringfj tneejt de Ijutten quelf.
X a cjme des battts monts le ctdrt btife- nit
SintllusfQuutnt twhti. du ctrre*ufiudroj*nt,
f In alto Pino, in'ertt torrt.o mur$
! Pjm tuona Ciout, tgioilrt irtto vtnto^
I Cbt dhumtU captnncinluogo o[curot.
Doue non tcaiuta, ntfpauento.
ISel mtdiocrt ftato i ibuom fccuro,
£ temptrato,viue,tptucontento;
Son ttmt di caduta, nt d'aj!alto;
Puottmetne ilfuptrbo tfcefomaltt».
Qui reiglc fa vie au compas
D'vn ellat moyen.le toid bas
D'vne miferabile cabane
Nele verrafon pain manger:
Auffy ne craint-il le danger,
Qui fuit la grandcur courtifane.
Aux hautes tours le foudre roux
Faic toufioursfcntirfoncouroux-
©e bonber flagljrn Ijun gfjettielt
«cr|t op &e ijaogfjite toien? barcn.
©e meefle ruit cn tmtnfte guaet
30 tn &e mi&&clbace |taet.
Qui fur Itsgrands bonnturs vtftglotrt tsldjiut,
Dejlmgrands ctnps dufort 4 U ttftt bttliit^
l-xi
MYLTIPLEX AVARITIA? PR£TEXTV€:
lucrtt.
.ltb.$.
llle grauem dttro terram qui-vertit dratro,
Perfidus hic caut>o,miles ,ndHtdtj,per omne
Audaces marc cjut currunt.hac mente itborcm
Sefcferre,fenes vt in ttia tuta recedant,
Aiunt ,cum Jibi fint congefta ciharia :ftcut
Paruula, n.tm exemplo efl, magniformua laborist
Orctrahit quodcumejue potefl ,attftte adiit aceruo^
jSj^em flruit ,hd:si i%nara,ac non incautafuturt:
Qu*,fmul inucrfum contrifiat Atjuarhu amtkm,
2ifn ifcjuam prorcpit,& tllis vtitur ante
gxtfitispatiens.
JErgo hominum genus incafjum frufirdque laborat
Semper, & in cttris confumit inanibtu duum:
2{imirum,quianon cognouit,qudfit habendi
Finis,cjr omnino qub adcrefeat vera voluptat .
Eneftavidatodos
,Con achaques coloran fu auaricia,
Diziendo que fus modos
De adquirir, fon prudencia, y no codicia,
Por tener quando viejos,
Con que poder viuir y dar confe jos:
Alegan a la hormiga
Prudenteallegadora enelverano;
Yconaqueilaliga
El mnndo roba fu intcres villano:
Sin ver, qire es anegaza
Aquetto todo, conque el vicio ac.^.
©ctt fattf :natt yfrfifpper/ locctt/ foloart/
3a mreit rlck ecn ntct af cn lact
5t ittjt frjn nttolen fe uetineerat.
Jjiin Iicbbcns lust clcfc Itlhglj Dcrftf/
<5x\ fcut oat fulclt orrrcarcn irreckt
«©m ih ftitt outfjrut te ucrtecrett:
*>oo ttrriitften 'ofoincro fjcm uoojffct
<#in fuunrcw: te Dcljocurti ntct.
llgbitttt btHter, Ttrditt marinart,
ll vigil ctntadint, tlftcr' feldato,
Sotftmbra tgriun Softar al tempt auitt^ %-•
E godtr U vtccbitzut, in Itetofiatti,
Trauagita, ctme futl, per far riptm
La prouidaformu*, *l vernt irats;
Dtproucderfotfauide prctetto,
Ogrii nurtal al Auariftaiprettt.
Le Nautonnier.le Payfa^#,
Le Soldat,lHo:te,& 1' Artifan «
Pour amonceler la :ichefTe,
lamais ne rcpofe endormy;
Soubs nom,qu'il penfea lavieillefle,
A 1'exemplc de laformy,
Qui ramaffant fa vi&uaille,
Pourl hiuer.enefletrauaille.
Qui, ptur defir dugttin vend ftn ctrpt tlagutnc
Qut fefait bottdier tfcUue tvn cbajcun ,
£?ui rame a U cadtne en ftllonnant Ntptun,
Quifcietnbe U dei^apitcbtr U Utrt,
I
;cs
li.2.
£#JT.U
...ftTt.
fcfr.J.
tth. 3.
NIHIL AVRI CVPIDVM REFRA^NAT.
< r/!v? lc ncque ferw: us xilti*
Tttmouest litcro,nrqne hyepft,igni.< ,*» 'r -,faruPH
Nil oljlet tibi,dttm nefit te dtthr dter:
Sicfeftinantifemper locupletior objl.it.
Vt, cum carccnbus mijjbs ra[ it vnguii curruil
rnstat eqitis auriga /uos vincentibus , illum
Prxteritum temncns extremos intcr euntem.
'ndefit, vt rarb, qut fe vixijfe beatum
■ ficat, & exaclo contentut tenpere vit*
Cedat, vti conuittafatur,repcrirc queamm.
Ergb fo/licitx tu caujjapecunia vittes,
Per te in maturum mcrtis adimus itcr:
Tu vitijs hominum crudehapabula prakest
Scmma curarum de capite orta tito.
___* fi neque feruidis
Pars inclufa caloribus
(J\l undi , nec Borexfinitimum latust
Durat.tqfolo niues
CMercatorem abigttntl horridacallidi
Vincunt xquora nauitx.
Orabiadetenermas,
Y dc mas valerteniendo,
■Que fue bait ante,-en nafciendo,
A rcfrenarte jamas.''
Nielcielo confu inclemencia,
Ni todos los elementos
<Ton lajuntade tormentos,
•Qne puede dar fu potencia ,
Ni la efpada.y la cadena
Pueltasalpecho.yalojo,
Nada refrcna tiuantojo,
Si el fabio no le refrena.
4Mjccn Ijctftftfje rotn&en /ftou / of fnce/
<CMjcen rooutra /fteocrtcn/ylkrs/ fcorpcn/
«Ijren uicr/ gljern fomers IjttttcD bjocpen/
jf>oclj rtlircn p"erjjcftcl fean De 5te
Ban mcmnh mcnfclj frjn lufr oocn umtluw
4$u fpoo?taIttt na uteu rjljemtn
«Cm t'oucrtrcrTcn (na ftj« ftn)
^oc? grootc ininfl all' anDjc tgtKcn.
Ntnil timor thorribile tempefia,
tJe diferro crudd, ne di catcna,
Ne di rigida sftrz.a, ne dt prtfia
Fiamma, nc di mordtce Anfeftbtna,
11 pouer ricto dalguadtgno .arrtfta,
Cbe infatubilfemprc igiorni mena;
ContempU loro, e come in or conuerfo,
Konvedtil vicinfoto, etlferroauerfa.
l'E(te fcc, la Sayfonfullcufc,
Le North glace,le chaud Midy,
LesBrigands.la Mcrperilleufe,
N'empefchent lc nrarchand hardy
E>'amafler dcs deniers fans cefle;
i-t fuiure le fort incertain,
Couranttoufioursapres legain:
Pourdeuancertouscn richeffe.
Les menafes desftrs & dugUiuehomiciie,
Le titl tempeflueux, iorage, & Us totrcnt
H'arreflentUdtf\r dcsau*rcsiourans
Etpartcrre&paTmcraprcsvngainferdide.
f
S
jr>4
lib r.
Ipisl. 16.
Lib.t,
«Mjr.q.
PECVNIA A BONO ET HONESTO AESTRAHlTv
»
Pcrdidit arm.t, bt um lirtutis deferuit,ftti
Scmfer in attgenda fcjltnut <y- obruitur re~
Tiimtrum inf.tnus paucis videatur,eo qtibd
Maxtmapars honunum morbo iacJatur eodcm*
qncmtiis media erue turbd t
Aut ob an.tritiam ,aut mifcra ambittone Uborat '.
Stnecs. Vidifti aliquando canem miffaadomino frufra panisapcrtoorecapcantem?'
hp,il. jj. quidquidaccipit ,protinusincegrumdeuorat, &femper adfpem futuri inhiat.
Idem euenit nobis,quidquid expe&antjbus fortuna proiecit , fine vlla voluptater
demktimus, ftatim ad rapinam alterius crc£ti,& attcnci, in Epicureum illud chaos
incdimus, Inane fine termino eft.
latrt.l.i. Diogenes Anaximenis confpicatus feruos,plura vafa aurea ferentes, cuius ea
MaxXtr. effent.interrogauitiquibusdicentibus, Anaximcnis; An, inquit, non pudtttum, um
ix. rtiult* babtre, ftipfum vero mn pofidtu?
El que dc la verguenca rompe cl velo;
Y folo el hipo fuyoes dc riquezas,
No fe hallara bajezaoycn elfuelo,
Aqnien brindis nohagan fus baxezas,
Dc la virtud cl templo, que es el cielo
Dexan a las cfpaldas fus torpezas,
Y con anfi a de vn mas, que es infinito»
Flotas con mas, cfpcra fu apetito.
&it alrfjt flaeft na mttt ber fcljat /
<*?n Ijaccftt om mccr en mcct tc rmj gljm/
arrlielt be trjapewai/ en Iiet pabt
<$m tot oe uercft tttss beualjtg tc Ittjrf Ijen.
©oclj atn aifulcitcti irtnfcij betbujacll
'(Eomuijfebolclt falcere btcben/
«jpinbatbcffinitc ban fjcnlicben
J»«it nan flDcfiJjcftc fotijept rac|t»
Tm trgtnt leftldat ahandonnefes armtt,
U Ubwmfcs hntufs, U mmbantf* nui(on.
Cbi Singtrda Auaritiafiriuejfe,
De ttrmi di vinufi fpoglia, t ttetta,
E ftolt o 4 pocbi appar, bencbe tal reiie,
Ptrcbt 1'auaro morbo molti infttta.
Non /i baila cb'actamuit a man prtsle,
Cltanc» nouo tbtfor gudrda, & afpttta;
Co i igutrdi fer , qualco i latrati,ti chiamd,
U cibo auidt ctn, cbtingioit, t brtma,
Qui pour agrandir fon auoir,
Or a tort,or a trauers donne.
Vray fat, le fentier du fcauoir,
Et de la vertu abandonne.
Toutefois le mondc abufe
Honore cefte ame auilie:
Dautant.quentre cux lc plus rufc
Sc coiffe de mcfmc folic.
Vadutcat fes cutw,le fagt ft raifori,
It ftr^tnt nt Itur /"je k U pn qttt des Urmil
1.6
CVM FRVCTV PEREGRINANDVM.
Lib.x.
Episl. II.
tlh.t, £>u:d breui fortes iaculamur xtto
v<^- l&m eJMi:'tai qttidtcrras alto calentcs
Selc mutamusi patrix cjuis exftii
Se quoquefugit?
Tu, qttamcumque Dcus tibi fortttttauerit boram\
Grata fumemanu, nec dulcia differinannum:
Yt, qttocumquc locofueris, vixifje Itbenter
Te dtcas. nam ft ratio,'& prudentia cttrax,
Non/ocus effufilate maris arbttcr, auftrt:
Ca/nm, non animum mutant, qui trans mare currunt.
Seneta. Animumdebesmutare,nonca:lum -.licetvaftum traiecerismnre.rerratque-vr-
befque reccdant, fequentur te , quocumque perueneris , vitia. Hoc idem cuidam
quarren ti, Socrates ait : Quid miraris, nihil tibi peregrinationes prodefie , cum tc
circumferas?vt animum poilis continere,priixs corpons tuifugam fifte;aegri animi
cftiftavagatio.
Paflar hafta la frigida
Zona, dondc al planeta mas lucifero
Aqucllagente rigida
Enel cintofignifcro
Seis mefes ven el roftro falutifcro.
Dexarla tierrapropia,
Y no dexar el vicio pufilanimo,
Esdar fenal no impropia,
De que vno no es magnanimo
Pues no ha mudado con el cielo elanimo.
jHiemantftjttfdfsren&an ontultcoen:
Hoopt 0?p Oan Oaer Oe fon opftact/
cot oact fp ssauontsf flapen gaet /
Oljp Otnt b felfs tfp bp toat lieoent
$ietDanbereOcnengIjenee|t
©e ffecUfen guelltnglj oanOcn gneefr.
<9ie oan't een lant tnt anbec toanOcrt
3San locfjt maec ntet ban acct bcranbet*.
Qut vas tu cenfommant tant ie pas mutilet
A vttirlmgde(hca.to;l'efirangert factn}
CbifeUa mari, t terrt, cangia ilciek,
L'animo no. cbtftmprt appar'l'isitfe;
Vailuta volpe il naturalfuo ptlo
Puo btn cangiar, ma no il vitie imprtffo,
Vagbirbttom ptrcgri»o,al caldo, algelo,
Efuggt altrtit, nonfuggirafeftejfo;
Vanimaal vitio viua, a virtu merta,
Colcorpo,ounque fugge, i/ vititptrta.
L' homme fuit foymcfme cn vain
Encor qu'il aille forain,
Ou 1'Aimant de la Boufiole
Tiredeuers 1'autre pole.
Seule donne la Raifon
A noftre efpritguarifon.
D'air,& non pas d'humeur changei
Qui court vn pais cftrangc.
Situtftnfjit fit$t,ttmmt ivntltctn,
I r (trrigcant ta vit & tts maurs indtctk**
toS
AN"XIA DIVITIARVM -CVRA.
Lib. f. T)tftderantem quodfatis eflt neque
Od.i. TumultuofumJollicitatmaret
Nec f&nut Arclnri cadentis
Impetut, aut oricntis Bcedi:
7{nnverberat&grandinevine&t
I 'undujj.mcndax ,arborc nunc aqu.-tc
Culpante, nunc tcrrentia agros
Sidcra,nunc bicmes imqtui.
Sentct. Nemo alius eft Deodignior, quam qui opes contemfit : quarum poflcflionem
EpiJl.iV. tibinoninterdico, federhcerc volo, vtillasintrepidcpoftidcas. Ingcntisanimi
cft, cjui diuitias circumfufas fibi, multum diuque miratus, qubd ad fe vcncrint, ri-
det.luafque audit magis eife quam fentit.
Max. Incft.ait Democritus.hominibus perpetuadiuitiarum cupiditas*qus fi non ae»
/ir.i 2. quifitx fuerint,vexant:fi acquifiw, follickudine corqucnt: amiifa:, dolores adfc-
rimc haud mediocres.
Aquel, queen lacubacontento paflaua,
Hccho afus manos fu mifmo veftido,
Quan poco temia del ciclo el ruydo,
Por mas que conpjcdras la tierra talaua;
Los mares profundos quanpoco furcaua,
Enbufcadel oro.enfus venas metido;
V el hombre contento conpoco ha podido,
Y-pucde cldcfcanfo gozar,queelgozaua.
«Dic nict bnn noottmtft cn ucrjtljcert
<6!jcen uzcco" Uan Itt noclj itiint Ijcm Dcctt/
J^orlj t>ar ftjn ttrijngacrt/ of fijn ftojcu
*>al uoo? t>cit fjagijcl gneu ualojen:
®eii bocijtcn llaiuofr Ijceten Ijout
tfetnocft oock ntmmettnedc 5tju gcont:
r)oc mcl Ijrt iticu jjjti Ijoop tioct fnlen/
Oijccu oiintit in 5tjn fject (tan oalcu.
Qui mefprift le trop & dtipenfe contente,
N i;'; tcuut Uceurroux dit tutbulctlt Keptuu,
L'auidocor,alericcbez.ze mtetito,
Penaper conquislarle;(e le atquisla,
Pena per cufiodtrle, o per l'aumento;
Se acquislarle non puo,pena, e s'attrifta.
Se leperde, iaddoglia, e ne ba tormento,
E teme,e fpera,fe fua fortte mifia.
Solo ilpouero viue, e gode infieme,
Stnz.adut>l,ftttZAt tema,e[enz.afpeme.
Le fagc ayant dequoy repaiftre,
Et licu,pour a couuert fe mettre;
Ne craint 1'orageux Aquilon,
Ny pour fes vignes lc grefloti.
Iamais le moite Capricornc ,
Ny le Chien ardant le rend morne.
Son cceur ncfe peutcfmouuoir,
Or que lan trompc fon efpoir.
Et dcs frimatsju cbautju vermine importttn,
Qmluy gaslc ftsgramsumaiinc (t tomemt.
i io Q V O r L V S S V N T POT,£, P L V S S H 1 V N T V R AQV£.
I •'• i.
oi.z.
lib. J.
OJ.24.
lib.U
Crefnt mdulgensfibi dirtu hydrops,
Tici Jiumptk. t, Btficaujfa morbt
ftigL rit Vcuis , & aqttoftts albo
Ccrpore Unguor.
Diogencs auaroshydropicis comparabat:illos enim aiebatargentoplenos,
hos aqua rcfcrtos,ampliu.s dcfiderare; vtroique autcm in fui pcrniciem.
. .fiilicet improbd
Crejcttnt diuitu, lamcn
Curt&nefcio quidfcwper abcfl rei.
.Scmper auams egct, certjtm votcpctcfittem.
Sentca. Quid refert, quantum illi in arca , quantum in horreis iaceat.fi alienoinhiet, fi
epift.16. n°n quxlita fed quarrendacomputet? Non enim pauper eft , qui miniis habet.fed
quipluscupit; necqui plushabet, fcdqui niinuscupir,dii:cs:ftintqueimmodica:
diuiiia: veluti ingentia & enormia gubernacula : facilius mergunt, quam regunt,
quod habcant irrium copiam, & noxiam nimietatem.
Ni el hydropico fcdiento
Puede con toda lamar
Su fed, 6 rabia apagar;
Ni el ham br e del auariento
<x>n oro fepuedc hartar;
Porque es como hydropefia,
Que va crefciendo a poriia,
Amcdidadelteforo,
Y es ethica, que con oro
Crefcc el hambre cada dia.
<Cco meufclj met toarcrfticljt OcIaDcit
l>oe fjp mecr rmncftt Ijoe rjp mccr Ooet
Jvjtt ftetftte oaaljclrjcr ocrnuaoen.
'qruerftrtjgfjcr. oan Oeel gljelt en rtoct
Bergrootoee Oiecftacrtss gfjclto ticgljccrctt.
•§ct gljelt mel ftoffcr0 oullcn ftan/
jtBaer ntet Ijet Ijerte Oan een man
HDicn0 luft oergroot Doo? '0gijclt0 oermeercn.*
Tlut Xautrt a dts biens & plui luj crotsl la Ugc
DV» accttislttle blot &totitent titfe v»it,
QuantopiubeeFldropico afetato,
Tamo fiu Ufua fete, t il morbo uur.tnta,
E qitantopiu fauaro kaconquifiato,
Tanto piu 1'aurea fete lo tormtnta,
Qut foro, e la 1'bumor tien aggrauato
11 corpo, e 1'alma af ingoiar tmenta;
Sondunqueinfermi, e vanno a paro a pATO
llfitibondo ldropico,tfauaro.
UHydropique nc fe dcflbiue
Pour beaucoup que fon gofier boiue :
Ains bourfouflant plus fon corps lourd,
Son mal cn prend plus d'accroiflancc.
Or que saugmente la cheuancc ,
L' Auare boule toufiours court.
II n'eit iamais en moindrc peine,
Encor quil ait la bourfe pleinc.
Hrdropique alterequi pltu ardamment boift
Vltu luj croift le defirdt btire dauauttgt.
ri« Q.VODSATISESTCVI CO NTtNGlT N !H[ L ANfPLIV* OpTAT
Lib. I.
Satjr. I.
lib.$:
QJ. 16.
Dtim expartto nobis tantttmdem haurire relwqti.ts,
Ctir tuaplits latuks cumerts grctnaria nrfiris?
t't, tibi Jifit optts itquidinon ampltus vrtt-i,
Vctcyatho: & dicas , rr.agno de fumine maltem,
jQuam cx hocfonticulo tantumdtm fumere . eofit,
Plcnior vt fiqttos dclcciet cepia iufto,
Ctirn rpafimut auttifos ftrat Aufdus acer.
At qta tantult egct ,qtianto eji opus, is neque limo
Turtatam hattrit aquam, tteqtte vttam amittit tn vndU^
At bor.tpars hominum dccepta cupidinefalso,
^ill fatis efi , inquit: quia tanti, qttantum habeaSffis^
^uHfaciM illt? tubcAS miferum effe libenter,
Quatcnus idfacit, vt quidam memoratur Athenis
Sordidtis, ac diues,popult contemnere voces
Sic Jctitus: Popttlusmeftbilat, at tmbi plaudo
Jpfi domijimulac nummos contemplor in arctt.
— — — multapetentibus
Defuntmulta. bene efl, cui Dcus obtuTit
Parca, qtiedfatis eji, manu.
Quanbien auenturado, y quan dichofo
Puede llamarfe aquel, que en efta vida
Viue alegre, y contento con lo jufto,
Midiendo,fin temor del embidiofoj
Con la entrada del mundo la falida,
Ya toda rienda huyendo de lo injufto,
Que folo es fabio aquel.que por fu gufto,
Coge en la fucnte, con medida y tafla,
El agua, amano efcafa.
Defpreciando los rios,
Do le amenazan ollas y baxios,
Yelquecayere,escofaaueriguada,
Que por mucho nadar, no nada nada.
v©ntotjfltjc& aen &e fcolle btoct
J\\ 'jaHijfflf gfjcuaer ftjn t>o?|t fju boct
©ie aen tfontepnftcn Ijein kan lauett»
Wat t0 onflf nut beel goet en Ijauen I
jintuer' epfcfjt toepniglj Uoo; fjacr oeeL
Cc grooten majt Ijet fcljip boet fneucn/
Deel fcfjattcn foigo' en onruit gfjeuen,
•ejeuoegljiismeeraltfal tebeel.
Chiunque in humilfonte tmpie ilfut vafr%
VafentA rtfchit, bafacqua chiara, epura;
Ma c\n ntl fuimt irato tenta il cafo,
Ha l'»nda aituerfa, che ltmmerge,efura.
Cofxalauar» auient malptrfuafo,
Cht non iappaga mai nt iajTicura,
Nel pelago de tor iaffoga, t mifibiax
Chifi con:ema,gode, e non iarrifchia.
Fol eft-il,qui dans vn grand fleuue,-
Non fans danger fa bouche abbreuue,
S'il peut,feur,emplir fon vailTeau
DVnepetitefource deau.
Puis quc la nature cft contente
Depeu,quefertd'auoirgrand'rente?
Le maft trop grand perd vne neft
L auoir trop grand porte mcfchef.
As tu prtu de moiem que fortune te prtfte,
HtfouhaHtt ritnplus, car le ciel naptuutir
Tfafftuuirparfa mannt vn affamt vouloir,
Qui dtmande toufmrs ttttfiours til tn dfettt»
1
H4 AVARVS NISI CVM MORITVR, NIHIL RECTE FACIT.
Lib U Patipcr Optmitts ar^entipcftti rnt!t*t& auri,
Stij.l* Jgjti Vaent&num fefispotare diebus
C.unpan.% (olittts trulla, vafpam^profejlis:
^nondam lethargo grandt eji opprefius: 1 1 h, ret
lamcircumloculos^ejr claucis Utttj ouanjjj
Currcrct. hunc medicus multum ccU r atquc fide/tt
Excitat hoc paclo.mcnfim poni iubct,atque
JLfjundifacces nummorum: aca dt rcp/unis
A l numcrandum . hominem fu crigit, addtttjr illudx
Ni ttta cuHodis, auidtts iam hjc auf ret hires.
tJMcri vitto? vt vtU4i igitur, vtgilr.hcc agt. quidvis*
Dcfcicat inopcm vcnat tet nicibus, atque
lngcns acccdit Jlomachofultttra rt.enli,
Ttt cejf,ts? agedum fttmc hoc ptJfanar/um oryz<t ,
Qu.tnti cmtxi parue qtianti ergo ? oclo ajsibus .eheu,
guidrefert, morbo, anfurtif,peredmne r&vnWi
Jg^fnam i->itur fanut? qut no» flultus. quidauarus?
Stuitut, ejr tnftnus.
Que eftando Opimio ala. muerte,
El medicoleordenafe,
Que vn.i beuida tomafe,
Paraefcapar ddta fucrte,
Y que el,porque en algoacicrte
'Vn auariento, aun eflando
Sus herederos contando
La hercncia , por fu laceria
Pierda la vida, 6 miferia
Dcl quc viue lacerando!
<&pt'mtn0 f ou| tgdciw nrjctlnncft
jBrn ttit een flaep ftccUt oebe fcljuteru
«Dot fj Itencc itecf oan tc gfjcnteten
«Tr otec een fiun cn tmn ccn ti fan It.
■a?ett tuecltacrt feufie lieuer gfjeuen/
*5cn leiten fnack en furljtrjan tlctien/
©an eenctt pcuntngfj uoo? ccn tJjancft
<tfm te gijcnefentlurjncm Kjantlt.
L'bomme auttrt eil (ouutnt uu[t de (*tniftrtt
U 4 ht[»mg dt tH l*d (ojfcdt </»'/«»>
I
Opimio ib'oie,tvede, k guifa tfArgt,
In ntun dberedijpartt d fuo thefirt,
Si (uegliA ddl (onmferolethargi
E Son pur viuo tfUma,t (grida lir»
Ma miferoi (esJffoteaquelltUigo
St l'or viue infehce t mtur vtfort.
L'uuaritucli'aptUe luci fut
Maggtor Labargt dtl Lttbargi fue.
Vn Auaie aime mieux mourit
Que frayer vne fcule roaille,
Pour vn breuuage, quilluyfaille,
Pour fa maladie guarir.
Voir fon bien,c'elt tout fon plaifir;
Sans qu'a cc miferable cn chaille,
Qu'vn hentier ingrat sen aille
En peu dc iours,tout cngloutir .
Carpour ntrefpanchtr Ufuitfaguirifon,
irmm <iut /« ttefm d * fm mk tbttt.
11«
Amicitiam fovet mvnificentia;
lH.u
Saijt.i»
-ft cofnatos.nullo natura labore
gups tibi dattretinere ve:is,feruareq{ itmicoi^
Jnfe/ix operamperdas: vtfiquU afellum
ln tampum doccatparentem currereJrenU,
Satjr.Zi
Ostid.i.
de PttJW»
~cur improbe car*
2{gn aliqutdpatri* tanto emetWis aceruol
Vni nimtrum rccle ttbifempcr erunt res?
Turpe cjuidemdiBtr.fedfimodo verafatemur:t
Vulgm amtcitiat vtilttateprobat.
Primcro enfenarade efpucla.y freno
D~ tornos.de baqueta,ydecarrera
A vn fimple afnillo.de pereza lleno;
Y primero podra a la quarta efphera'
Quirar fu luz, y hazer los montes llanos,.
De cei a acero , y del acero cera,
Que fin dadiuas pueda los humanos
AmorCS conferuar, el que de hecho
Quiere tener amigos, y aun hermanos,
Qiie todos faltan ya, fino ay prouecho.
«SIjeltjtB cen fotte ftuer fterjrfjjuf
©e gljeiieoieOemonoccttmtr
<rrtu efcl 'trgDcn roel te lecren/
$u oorft uerloten atbeut ooet
©icfonoettjaiifrtn gfjcitofooct
<3Tc oeulen/oiientfcljap falbecrH?erem
ffiant meeit ccn pocr om 'tgljemct
5> ja ttouatt/oicnit/cn tntentfcDap bicf.
Venx tu b'it» conferner vne amitie nouuilU
idmjirt tojlibtral & Urp ic U oui»,
Ntn conferua amicitia , m* difalca,
Cbiunqtitlor, piu cbc Vamico , apprezjut}
S'ei penfa bauer d'.imici immtbil calca,
SenzJ ejfer Ubtral, moflra (cmcbtuut,
Comectliti, cbe Vaftntlcaualca,
E i» campt al cor(t tl mtue,e al fren VautzxJh
1 btnide gVamtct fitn commimi,
O d'amtcittaviu(ttm digiuni.
Qui tache duire vn afne au fireirrj
Le cuidanc dreffer au maneige,
Commet vn tour de badinage.
De mefme aufTy trauaillc en vain,
Qui pcnfe d'vne ciche mam
Entretenir le coufinage.
Au iourd'huy furfefpoirdogiUl
Se fonde X amitie volage.
Eti donnant MJturibny ta rectnurai demaitt,
t*r rttifro^uti iom Vmourjt wituuiilt.
n8 LlDERALI HOMINI volvntomnes q^vam optime^
Lib.i. Jttficond litit tcntatum frigore corptut
Sayr.u Aut alitts caftt* lclo tc affxtt: ' abcs qui
JJiidcat ,f«mcnta parct ,mcdicum roget,vt te
Sufittet, ac rcddat n.it:<,i rifij.prrpinquil.
?{on vxor Jiluum te vitlt ,non filiut:omnes
Vicirit oderunt,noti,pucri atquepudU.
<JM ir.irts,cum tu argento pbfi omnia pouai ,
Si ncmo prxjlct ,quem nonmerearis, amorem.
Liberalitate qui vtuntur ,beneuolentiamfibiconciliant,&ad quictevie*»?
dum caritatem.
CittU
l.defin.
Martitl.
Lib.%.
Bxtrafortunam efl quic^qitiddomtur amicis^
JH^jts dcderis ffblas femper habebis opes.
Como cercan la cama
Del enfermo.que ha lido,
Y es liberal, de lo que Dios le hadado?
Ya vicne por fu fama
El mcdico efcogido,
De todoel pucblo,porfii amor,rogadoi
Ya fc vec acariciado
De todos comunmente»
Los amigos le adoran,
Ylospobreslelloran,
Corricndo vn ay comun cntre la gente;
Y comodeordinario
Sucedc al auaricnto lo contrario?
<*?>rjefontfjept menfcijt fiem totjf notfj ftutt
vDic 'tfiijelt bcel mctr alj$ fjen Ucnunt/
m&tt foo cen menfcfie mtlt tn't n.fjeutr»;
tecrtroeccftenjcft/oft ongfjcfont/
«C> n oen ©ottoo* mcn loopt tcrflont/
<*?n Ut&t oat <&obt Ijem langlj Iaet letmfc
Clck ftart fcen mtfoen bp tn noot/
4Uh Daet Ocn &i«&en totter boot*
LaHberatit* produce amore,
Com'odiol'auantu: *HAro Infermt-
N«n ft tura, ne fiange, e fent mtre
NW folnano Utto afflittt,& ermt.
M.« dtfia illiberal ptauto , e dtltrt,
Ogiivnlaita ycccrcaal mtrbo fchemti
Lt ftmigk* ilctmfiagnt , comt gtit
A fepeli' 1'anaro fitn di frtde.
Si de doulcur la tcftc panche
DVne ame liberale& franche,
Soudain on court au medecin;
On gemit.on pleurc.on lamcntCf-
Mais la famille peu dolente
D'vn auaricicux tacquin,
Qui du fcul argent fe deleclev
Mille fois laraort luy fouhaite.
Ct qutn dowttdux am/sntslfubjeclifortum
C'e(i vn thufor ctrtmn , qui nt tt ftcturt pu
Qwtnt tu vis (eulltmtnt, atns tpret ttn trtfpu,,
%t vM tttstnjamtUtt (jftt tUbejfe ancunt*
rjo
VARrVM PECVNI^ DOMTNIVW^
itb. r. Jtnperat, autferuit colUlta.pecunia cttique :
Ipifl. 10. Tortum dtgnafequi pcttits}quam ducerefunem.
■lib. i. Chio mclior fcrtto,quo liberiorjit auarutt
Efijl. 16. l» trivi/sjixum cumfc dtmittit ob affcm;
"Honvtdeo. n.tm qut cuptet/nctuct quoqueporro.
Qui mctuens viuttjtbermthi non ertt vmquant.
*
Qui pecunix feruit , & praelentibus compcdibus conftringitur , & futuris
-paratur.
Quan grande es cl dominio del dinero,
En todo el mundo entero no aura parte,
Donde no efte fu arte tan valida,
Que no tenga rendida mucha gente;
Pcro folo es valiente en eite agrauio
El libre.porque es fabio, y fabe echallc
El yugo, y en la callc.fi fe ofrece
Ocaiion,que merece.lo que es jufto,
Porqiieentoncesesgufto,yaunconuiene,
Que el firua, y nofcaefclauo el que le tienc
<®e Koninafrin ban flfjdt cn ptjitt
©tc fjacc aenbtMJcn/Dicncn/ecten/
<£n Ijacr al0 tfjooaljfte coet beghecten
II0 flaiien Ua|t gljct(tui|tcrt fjout.
O.iu fu Dtcut fjcn btc riict en btagfjen
5>a £oet / utacr hacc Ijct iorn Doen DjaflTjen.
fiJttfliitltaljcbict/of tJtcnt Dcn ntan
#a tat Ijp Dat flfjcbjiuuftcn (tan.
L & pecune tantoft commandt a l.t royale,
Ajix ejiUuadclor luellepeut tnchtfutrt
Solo allibtrt ferue, & obedifce
La Kegina del'ort,t delargtnto,
Al gtogodt cottui [ola adhtrtfce
A glaltri imptr-ar fttole in vn momente,
Nf conauart altitratnfupttbifct,
Che fuppltct ladsran con patttnto.
Chi la ftgue in catena , t ihi U fugge
Ciogo le impon, Hmpoutrifct, ejirugge.
1'Argcnt commande.ou fcrt a 1'hommtf
Selon quon le fcait employer.
rAuare,fcrf;luy vicnt ployen
Le genouil,& fon Dieu le nommc.
Le fagc.le gardant fans foing,
•S'en iert,quand il en at afaire,
Comme d'vnoutil necefTaire,
Et d'vn efclaue, a fon befoing.
Et taniott fow l a roir le col honttux donster
4u nagnifiaue tougdvnt amt Itltefdle»
iii *#.*. SlVLriii.nM PATIVNTVR OPES.
Epiil.iS.
PJurus djiiitiarum Dcus a Stultitiacucullo induitur. Diukcs cnim osanUimpu-
Hcaguntrateconrra,
Taupcr amct cantc , timeat nuledicerepaupcr.
Ouid.
hh.%.
& »ilt.
hiemnd.
ta Senar.
AortA nnnc verk funtfccnla: plurimm auro
Vknit lwiios,auro CMCtiutur amor.
Jp/e Uch venus Muju ctmitMtm Homcrt:
St nikit .tttu!cris,tbis Homcrcjoras.
A: vidc hic infauittim Mid.rexerr.plum a Poetis fatdecantatiin%
O/nncs ita fentirc oportct:
£w.{ 0'ntubus maxtmA.vis ,& pctefi.if3
i.v ditutijs accedat..
Elquefuere pobrc, L*s que dize el rico '
Ni hable.ni vea, Todas fon fcntecias,
Que fon priuilegios, Quc del cielo vienen
Quedalapobreza: Por trurcncarreta;
Aunq el pobre tienc Et rico es galan,
Vidade galera, La rica noes fea,
rorqucremanpalos, Porquelos dineros
Palos fino reman,
Y todo al contrario
Tienelariqucza,
Todo lo hcnnofean,
Sus hierros so de oro
Que agradan fi pefan,
Que eslocura.yhaze Queeslaedaddorada
A Pluton loqucra, Mas propia la nueftra.
©cn anlben &futa0 toilliaf) Irjr
©armcn Ijrm uct ecn foto kart tijaaJj«U
3n al 3tja Oocn Ijeeft fju brfiactficn/
.srittfotljeuuuemaMljcinocrTint.
vpm oat c!rk om bc nulDc frljriucn
iD:ti|ta! Dcsfrritkaefto fotbcD?riucn/_
4?\\ uicmant hcm tcn beiren ract/
fBepnt bu, Dat fjct fjcm al tocl |taet«,
U Di» dt It richeizj i fenz.'oltraggh
D.ipaz.z.oi>icoroiiato,tftnx.afconio;
Cbt ilriccoftoltii e ripuiat* \aogit
Dul volgo adulafor, cbha ftmprt tnt&rnc.
Sotio It fuc faaxtft, ftnz.x perafgit,
Dottt ftnttnzs, vn fjntllir adorno;
E delpouero faggio i riccbi dttti
Siuo mtrt paz.zjt, fciocchi concctti.
Voy Pltitcn Dieu de la richeflTc^
Comme vn fol.enchaperonner.
Le richc bien lbuucnt fclauTc
Par la Folic enbeguiner.
Prefque touiiours fa teftc vainc
De rrille fottifes clt pleinc.
Cuidant que lc tout luy ficd bien^
Et qu'il ne pcut mesfaire en ricn.
Ce richardqiupourroit acbepttr vn rojtumt^
Qui rtgorgt de bitn,a qui ritn nt dtffaut,
Lafolit i'tn ioue ainft que drn lourdaut
Efl'*(happtrtnni(mmt vn maiihe guiUtumti
•124 ! PECVKTA OBEDIVNT OMNIAT
E/fc.t. omnis enim res,
Sayr. $ . Tirtus,fam.t, decfcs,diuina,buman^^ tttlchris
Viuittts parcnt :quat qui confruxcrtt , die
cLirits erit .forfs ytttjltu , fapiens ,ftiam & Rrx^
Et qutdquidvolet.boc vclutt Virtuteparatum
Spcrautt magn£ laudtforc.
Ariftoph. Plutus diuitiarum Dcus , cxcus eft &• claudus,dum accedit; alarus vcrb , ciim
mPbito. recedit.
Prch,vt nrbil fanttm rcperus vffi.tm,
Scd omnes panterf ruiaat,vicii lucro.
I ih.i. Etgcnm,cjr virtwtnificum re3viltor alga efi,
Saijr.%.
jr;j , Aurum irrcpertnm,ejr ftc meliusfitumt
q^?. ' Citm terra celat,ffernc rc forttor,
J9jam cogt re humanos tn vfus,
Omnefurum rapicnte dextra.
La fama,l2 virtud.y Ia nobleza,
La libertad, el lauro, y todo quanto,
En honrra, y dignidad, de canto a camo
Encicrradeitc mundo h grandeza,
Al inrame.dincro, y iubajeza,
Adora de roddlas como a fancto,-
Que folo el Diosdel rcyno dcl cfpanto
Pudo ferDios rambien de la r ique.a; Jwjt ^ hom a la Richcfl
Ajasfileadora.csporquevcecolgados | La RcIigion> ja Vafcur,
En fu tcmplocoronasy Tufones . RenAmmce. IaNobl
E z.ippo qtundo viene il Dio de loto,
Ma /i ditr.oftra al.uo qtundei parte,
Indi e temuio, t ferue alfio theforo
Honor, Eama.Vtrtu, PaUade,tM.arte.
Giiobedtfct ilprefsno, e tl facro choro,
E turto il Siortiocon wtrabWurte,
E forte ,i giuflo, e fagg, oeRc tcnuto,
Cbiunqueaggrada al tieco e zjppo Pluto.
,.La RenOmmce , IaNobleffc,
ranquciolocKOM.dquemasd.cre; La Vcrtll>icScauoir>i Honneuc.
yesclmal,queoynosdizcnloslettados, Nobic>iultc>vaiiiam>honcftc>
Quc oy de dcmano el pobre a pretenuoncs, R f c([ ]c riche ellimd.
Si oy tamlncn no tendra , qiuen no tuuici e ch |?vdVn chafain >& aimc:
Mefmeen Roy,s'il veut.on lc traf&c,
<gtn pttet rofflifrtJ baft tt rort ..©toom/c&ff &cn,)?,itdrjcU /rccrjtuecrtiiglj/
<Dcn rjutucn saiuto .■::. frjt! ivcre: «5n tofrs ttn rrjilieti irjcrt yfjcKuf/
©ebcuflljt/ijeJt^oOsfoictiir/cnUe^*»/ <©Jjc-ecrt/ gfjtornt/fl&cfianDtltfatljt/
<Dc fncml m ADci jjooftlj u.-m mocf. 3a aiic omrjlj tt mfm loccrDigfj.
Ce mciar-.yie cnfccptre, tc Dieu de L rtchejje, La Fameja \'eriu,fait conrber foubs fes Inirt^
-Out Uiar:ne'.,\honneur, UpuiftMt dti fu>/t, Eft aueugk & boiicux c? rtdiie vieiUejjt.
u* QVID NON AVRO PERVI\ M?
ltb- J. Inclufam Danaen turris aenca
0<i. \6. Robujl&fy forcs,& vigilum canum
Trtfics excubi* munierant Jatis
Noclurnts ab adulteris;
Si non AiriJitmtvirginU abdit*
Cuflodem pauidim Iuj>itcr} ,<jr Vcutu
BtjiJient.Jore enim tutttm ttcr, Q-patcns,
Conuerfo inprettwn Dto.
Aurttmpcrmcdtos irc fat l ites,
Et f/crrump^ re amat fixapotcutius
lclifulmi.nO.
C'cero. Cum arcem quamdam nonncmo diccret inuiclam: Philippus Macedo percun-
cjfi:. Val. &atuseft,numad cam afinusaurocmiihis poffctacccdere; fignificansauroom-
Mix.l.j. niaexpugnsripoiic.Notum&ilhidciufdem Philippiad AlexandrumfiLium; St
Cat>. a. eos tibifideles putes, quos pecunia corruperis. Fit enim de!frtor qui «cdpit , atquttd idcmftmptt
exfpeilandumptrttior. Hoc ille filio,fed prsccptuni putemusomnibus.
Que Uaucs, 6 que hierros,
Quc ibld.idos valicntcs, que murallas,
Quc fieras, 6 que perros,
Que impofliblcs, que ernpreffas,q batallas,
No rompe y vence el 010,
Ucl Niloal Rin.del Athsal Peloro?
Quelinagenogafta,
Por masguardas que ponga alli eldefeo?
Digaloaqucllacafta
•Hija de Acrifio, y madre de Perfeo:
Yafliferaforcolb,
Llamar al oro, el todopoderofo.
f-OIjcft ftcrcftcr uan bes bltreintf ctatljrt
iDrltcetien |talen muccter aerocnj
iDnngljtin octo?etWJ/o«ctbeLtKUfjt
Onrunllnt pteckett/ cnur fuunDcn.
<£cn gul ocn flciitcl oori opnnctt
\Dc ocnr uao: hcfDc tocaljcDacn.
Crjtljottt ijtncftru boct De Dcua'jt/en frouroc/
■Gn macefcc rj fjcbajacgfj eenfiere btouipe.
A forz.aabbattCorltf»riimurtf
Scaccialafcde, t li cuslodi acctca,
Dominaiapieta, lalegge ofcura,
E qualfulmin',ou'entrt,foco trrect,
Nt chiufa infortt torrtfufecurt
V Am.it a daigrtnQioue, e bclii Grtci,
Da gCaureiftrali ben vibrtti tfpinti
Sono igutrrieri e gl'amor»fi vinti.
L'argent plus puiflantque Iapoudrc
A canon.vcire que lc foudre.
Fait brefche a la plusforte tour,
Et couche vn murd'airain par tcrrc
La porte fermee a 1'amour,
Par vn clef d'or fe deferrc.
L'or corrompt toute loyaute',
L'or r'adoucittoutc/ierte.
Au luifant bril de lor toutt plact ttt rtndue,
Quant lupittr voulut brtfcberla chailete,
Bt la tour qui tentit Danaes enfeurti,
. St dctujplut engeulttsd'orfondiit.
r1
12?
PECYNIADONAT OMNIA;
ipifi.6*
lurip*
Brlleropfl-
Iuutnal,
&ff.3.
Scilicetvxorem,ctmdote,fidcmque,(fr amicos', .
JBt genus, crformam regtna Pecutua donsr ,
Ac bcni nummatum decorat Suadelafenufquc.
Jngens vis esl diuitiarum:
gufS qui naclus efl}nobtlisflatim ettadit.
Di teficm Roms ,tam (anclttm ,quam futt hoffes
ZXjtmtnis Idar.procedat vel Tljtma, velqui
Seru.tnit trepid.imflagrantiix.ede jMineruaml
VrvtinM adccnfum , de mortbutvltima fiet
Qii&stio:qHOl ' pufcit frttos?- quotpofidet agri
luger*i? quam multa magnatfcparopftde cctnat?
Vnde babeas quxrtt m mo,fcd opcrtet kaberc.
Dala reynadeldinero
Amjgos, nobleza, efpofa,
Con gran dote fobre hcrmofa-
A vn monftruo fi es perulero;
Q^elas fabias perfuafioncs
Y Ven us le hazen graciofo ,
Difcreto, galan, y hermofoj
Con coronas de doblones:
Mas que no podran hazer
Segun el figto prefenre,
Donde reynan fohmente
El tener, y rnastencr?
3>e Koningfjtn tmn geft cn goet
«Dcn >nci bu gelben fjcbben ooct
*»er / abel/ tntettaen; ItefDC trouftif/
©cootfjotrtielntrgoet/ cu fcfjoottc btouitie*
tTinTn.Vuttgfj fjeerlijCt ficinDctfrljaont/
^ctfoetheunUjcm Senua tooonc
$ct geItinaccktiettg')&irth/!"cI)oc;i cn [jecrliftlt
<eitj" oat taany lcelijifc/ eh onecvltjclL
l a Regin* de Tor, cht imptrioft
Altrnila ragioni Inmi accitca,
Di gratia,t nobiltafdabtQaJpof«i
E grandtz.t.t, e? annct al ncco arrectu.
Sie vtcchio,brutto, fte diform t tjfoja,
Sitgobbo, b z-oppo, o fie dt villt bitca,
La ptrfuaficnbello t Uggiadro tl moiIrat
E Vtnert ftmptrla,indora, inoslra.
L'orau vilain, fale.laid.&infame
Acquiert Noble(fe,Amis,& Parente;
Foyaffenree, Honneur, Grace,& beaute,
Eacile amour grand dot,& belle femme.
Onfaiceltatdcs beauxpalais,
Du titre auily dont le riche fe trai&e,
Et du nombre de fes valets,
Mais d'ou tout vient.perfone ne senquefte.
Ct banqttitr contnfait ,puis qu'en or tlfotfonne,
Qho/ quilfoil roturitr (f Ttrftte tnlaidtttr,
Lfi tentt noble & btau, chafcun lurfait honneur,
Et iesgracttfur mi lujdtnnemU cQronne.
i 5o AVARVS QVALSITIS FKVI NON AVDET.
Lih.2. Si qttis cmat cytharas , crnt.u ccmportet tn vnum,
SMjr.f, 7{ec fludro cytbaKt,>:ec tj^'ufx dcdittts vlli:
. qttid d/fi rtfat ifli<,
O/d nttmmos , aurumq. reconditjnfcttts vti
CompoJttisjnetuenUL velut contingcrcfti ruml
Si quis ad tngentcm frumcnti femper aci ruutn
Po-rcclus vigilet cum lon^o fuflc^ncque tllinc
jiudcat efuricns dominus contingcre granum,
/lc potiits foltis p.trcus vcfcatttr amaris:
Stfofttis intm Cht), vetcrify Faicrni
(J)ttl'c cadis, nihiltfi, tcrcentum millibtcs,acre
Potet acetum. age, ftejrfiramcntis incubct vnde-
«tlogiita annos nattss, cui flragula vefis,
$lattarumtac tinearttm epuU}putrefcat in arca.
iib.i. ^ ~vt quidr.m memor.it ur Athenii.
•$M- J* Sordidus,ac dittcspopuli ccr,temncre voccs
Stcfdittis-.Populut me ftbdat; at mi\iplaudo
Ipfe dcmi,fimulac nwnmos contcmplor tn arca..
T.wt.i!us a labris fititnsfugicntia captat
Ftumtna.qtiid rides ? mutato nomine,de te
Fabttla narratur. congefiis vndiquc faccis
Indormis inhians, ejr iamquam p.trare facris
Cogcris,aut pidis tamquantgaudcre tabellis.
Otuquc tienesiabodeqallena Qutflo mi(trortcco,tp*t.z.octrtt,
Dcl licor al Dios Baco confagrado, Hi orane, vino, & or "tl tittt hoiiello,
Cuyastroxesrcbientan, ycn lapena I Edopolunnaf.tmt,ch'ha (tffcrto,
A Tantalo parcces condenado; I T>'htrbt,t diacqua flpafcf m vtlguarntllo.
Yaaqucl queguardala riquezaagena, Q»4> Romtto. inpouerodeferto,
Comiendo ma}, y al afno que cargado 1 E ni k (ue rUbrvupout>tllo,
Con oro, come ortigas, mira pobre, H.tuetnt, t mngtdemtt b parjzjagrande.
Qiie cs no tcner, fi el habrc haze que fobre. E ftnarnetb non butm iegno dighunde.
j Lauaregarde embaitonne fcs bleds,
flu tutjn cn ftoJcntf oticruroct I Et dc bons vins la caue toute pleine:
<Ten D?CfItacrtful)clIcnrjtcl)Uoct Mais fcpaiflantdechou\-c%:defon.tainc,
?&K«ffi?£eM Kft i N'oIe «>»chcr fcs efcus alla.nblcz.
3l»TCptOtUT')CcCCUtopt iaOO/ Ctl n.ict \ w> j i t u r i .;|U
&m uimfocrfcfjcuct/ bcmotten Uu Nuciimal couuert,.! couchefur la pa.lle,
^ijtlOOCberlccocrcnOooiIjoIen: Laiflant pour.rfcs Iodierscntermez:
©f rjfertrjljeut tflf foo Uau. irrt | Lt done aux vers fes habits pour mageaille:
pu iicljt fjaer flacf pfjcen uootb?uft tuaerr. ) Scmblablc au htth , quon nc couche iamais.
I. %mmt cichepluflott de cett or a difette, J/ ver.d (csgrxt troupeaux r> rien prtndron rtpas*
C^. 'dpojjtdt afti{on,que des biens (]«'»/ riapat, il ycndfon ym, ftn bltd, &fepatil d'vm bltite.
«s*
Lib.2.
&*'J>r.y
HE^ES INSTAR VVLrVRIS ESSE SOLET.'
Phtit.
sctieca.
rtrf.
—.wnr improba T'ebis>.
Ex teflamcntpfic cjl c l.it.i. c.id.iuer
y.tcJum oleo UrgotnudU humeris,tultt hefes;
Scilicet elabi fipofiet mrrtua.crcdo
JV^o.t ttimiivn ialiiterat vzuenti.
flutarcb. Vr pr.rtcrfluens aqua nullo certo colore ert , fcd femper refert colorem fub-
iecti ioli; ita adulator, aut hercdipeta, fui dilfimilis eit,pro re naufefc adaptans.
lllid rff,vidr,vt iam qrafi voltnri triduo
Pr;its prxdiuina.it ,tjuo du efurifient t
Jiittd/niiant omncs*.
Aliquisa-groaflldet, probamus:atfihocheredrtatiscauflrafacit,vultureft,ca-
daucrexfpc&at.
JM cns }bona fa»:a,fides ,vt cltre hac audiat hrjprs:
Iliajib/ htirorfum, ejr fub l/n?ua immurmurat , o fi
Ebulict patru/prxcla rumfun.cs!
Es Buytre e! hercdero
Quc efpera cuerpo, ii al enfermo aflifte,
I;>rheredarprimero,
P :es folo aguarda eltrifte,
Verel legado.enquefubien confifte;
Yeftavieja porefto,
EnfaJada delfuyoyd:fiieftarfe
Sicmpre afuladopuello,
M mdo vntada lleuarfe
Del, porfi muerta.dcl podria efcaparfe.
<*?cn out 3ri):b<icn£f ttrijf Ijeeft urrtTjecrt
Qm (::\\) ftace erfafjeit.ummocit tnngljcit
&e aracf Ijncc ft:!iacin 0 t rtefmccrt
•f> n fje.n/ dic fp nout tttn^ ontnngljnt/
SJifoofontrlupcn fiiitoeooof/
«Pen nfjier ie hp Ok om te erucn
t)it tooooe licljn-mt IjnrcUtcn 't|rcruc.i
'<£cn ojicitt ijen ff ccUcn otcnt tn noot.
Vheriter aufi pen (on paren ^bandonne,
ttuefotnbre}. ttfoi corps wn j*'U teffire (alr,
Vnavtccbia Thcb*na, a mortegiunta^
Lafdoalherede fuo per ttsiamento,
Cbe tfoglio, ful nudo homero, btn vntte,
La doueffe portafal monumento;
Non poti viua, t f\ penso difuntd
Poter fuggir Iberede mal inttnto,
Cbcptr 1'bereditafatto auoltore
ll cadtuero afpetta di c\n mort.
En vain mandoit vne Vieille porter
Son corps huile, par fon hoir nud , en tcrre,
Pour cfchappet ibn importune ferre.
Celuy qui penfe vne hoine emporter,
Dc fon malade ne s'efloigne:
Ains nuift & iour le vient flatter.
Et dVnfaux coeur fon poux taiter.
Le Vautour flaire la charoigne.
Mait deptiis quil le voit att tombeau deualler,
ll repend du vautour U nMurc&humne.
'34
Lih. J.
Od. zq.
VWtn.
Sat.j.
Ctmie.
Graim.
PAVPERTATIS INCOMMODA.
liagnttm P.tupcries op^robr.um, inbet
Qntdv'* cy-faccre, & pati:
Virtutiffy viam defnt ardurc.
Mifer hic.ad Virtutis.atque Honoris templum, vix audct vultum attollere : du-
ra,ac dira Paupcrtate,re<5tani ipfi fcmitam prxchiJcnte.atquc impcdiente.
2ipnftcile cmcrgunt,quorU:n virtutibm objUt
Rcs atijtjlu domi.
Vauperies inimica bonis cjl moriltu.
Ad omne timidta paitper efl me^otimfi:
2\jir>fe rjie crcdrt omntbxt ctntcmtui.
Ay porventuraenelmundotrabajo
Mayor, que elqueda la infamepobreza?
Piiesquiraacitepobrc, nofubaalaalteza
Dcl teniplo de virtud, porcaminoniatajo,
Anteshumilde, abatido.y tan baxo,
•Qji/.acon ingenio, loda f;i baxeza,
El no fe arrcber a alcar la cabeza
'■Hechode bienes vn vil efpantajo?
tf^rmocr/eiilacsf.' beel Isfoccltc mcnfcljctt
Daif tpaot fccr ocugfjtciuerc fc?iift/
^Dtc fu Ijout t onoec (t bact ctljecn uicnfrfjen)
£>rjn licfjt 0002 fjaetfn tDtiu rci-ulijft.
^nin roeffjcut kan nict beoimicn
pet rjroot^bncc betiafjtfjcin toc rjccruccfct/
«Ttn fu ont jjtmnntfjcm op trcrUt.
sDoo? tioot Ijjj enbeftent inoet blrjurn*
Vay fouple ajfe^le pied & le courage braut,
iw|r/m;tr au fommet du temple de iliomeur,
Al Ttmpio divlrtu, Tempio d'Honort
liPourrrl congranfaffett» afpira ,
L a dr'rz.z.a U fua mente, e fucra il ctre ,
Ma itti fiafouenar.eloritira,
Sferz.* i/ mefchin, cht opprrjfo dtl dobre,
Fra mille indigrtita, sangt, e itlira.
Pouena iruda, quanti brlli ingegni
Fretii, confumi, intencbrija, t sdegni.
La pauurete mefprifee,
Seruant a tous de riiee,
Du fentier de Vertu,
Et d'Honncur lhommedctraque
Rabaiflant fon ame flaque.
Soncourageabatu
Nofe pretendre,p.ir faute
Dcmoyens.achofc haute.
htau quoj? U pauurete (caufe de mon malheur)
Tient mcspieds aitdtbez. dans vne tturdt mraut.
. ti6 lit.r. NIL EGO CCNTVLERIM IVCVNDO SANVS AMICO.
Utjt.%,
AmicusamicicaufH,honorcs,dignirarcs,voluptatcs,diuitiaSiCcteraquefor-
EciUf.it). tunar bona negligit,atque afpern<uur. Notum illud Sapiemis: Vcrdc ptcumam
proptcr jwunwjjprifcrtimiucundum. Nam unim mund» magtt tgtnm , quam tqu4
tcl i&nt.
-JVmicus trirtis &: qucrulus non comparandus.
• tulefiaft. Vleliusiuntduo, quam vnum: habentcnim emolumentum focictatis: var fc
4. li, quia ciim ceciderit, non habet fublcuantem fe.
Ttiit. NullBmmaiusboniimpcrij inilrumcntum,.quamboni amici.
No ticnc comparacion
Conlaamiltad verdadera
Loque del orbc cn la csfera
Puede pcdirlapaiHon
En fus gultos mas cntera;
Ll £el amigo por ella
Con el deleytc atropella
Coronas, honrra, y dinero,
Quees el amigo primero,
Y en no lo llendo es perdella.
^in lrjelrjefinbminu;nt oeel ttvut
?>reff een opiecljtcn u::ent in toccrlrtn
31 f s f;rrrir!ja"ppfje/ tocliuir / cer'
C 1 alle fcfjattcnBattoer aeroeit.
J»ict nootte(tjcfar0 men cn trint
3n b?ur&/ tnrcnriciifioct m lijocu/
Jn bzeurjfjr/ m uceifpoet/ en nerblvjocn
2110 toare u:ietu|i j.jy uau rtn uurtf.
li bcjute, U richeffe aux mimeret eniUftt
Lei rutts dtlif.tux, & le throfnt ro; j/,
Ptr cagotf dtfartiict ama r.tmict,
Amameptr ihontfio, » rumut,
Ptr lut ii cor rtjl , ftdo e fud>ct
Sprtzj^t UUuret, & il theftr bramate,
La pcrditJ pcr /«', 1'tfftr mt*dut
Acquifto ftima, avcntnroftfljti,
GU ifol tbtfor 1'an.tco.t (olohonore,
E mtfira, cb'amUtttai vtto amort.
L'homme-aduife toute chofc
Au parfait arny poftpofe
Faifant beaucoupmoins deeas
D,aniour,d,argcnt,& d'eitats
Que d'vn amitiefincere.
Tanton trouuedc foulas,
Quand vne amiablc paire,
Tachc dc scntrc-complairc
2*W rttn auparangondctani} louial,
Tm dtikt fiut)tn ameur mtffrifer tmc chtfe.
ljS AMICITIA TRVTINA;
lib. r. ■ amicm dulcis, vt &quum cft,
Satjf.fr. Cum mea compcnfet vitOs bona,p/uribm hifce»
Si modoplura mihi bor.x funt, ini linet, amari
Si voiet: hac lege m trutinaponetur eadem.
laert.li.-j. Zcno Cittieusrogatus, quid rcucraeffetaraic.us?rcfpondit, Alterego.'
f. I.
Tluurch. Mufica conftat c diuerfis , puta grauibus , & acutis, inter fe ratione difpofltis-
» Moral. at amicitia conitat fimilibus.
SUlufl. Cupere eadem, eadem odiffe, eadcm metuere, homines in vnum cogunt : fcd
lugutib. haec inter bonos amicitia eit, intcr malos fifitio cft.
Ar'i(l. Hag. Amiciti.tm ibi efe dicimust vbi ejl amor reciprtcus.
UeraU.ll
Seneca. Dicebat Hecaton : Ega tlbi imnHrabo amatorium fme meditamtnto^fine betbsyfme vllim
venefica carmme -fi W amati, ama.
Nunca dcl ficl amigo aquellos vicios, I Se ilpdo amico del amico cato-
Que aunquc vicios.no tocan en las veras,- I v'uij,ele vinubdancia , t pefa,
Valiendo la exccpcion tan folo enefo, Non tienla giufta lance a pato, a pattr
Fefaron mas,que pefan los oficios Mt con l* man fiuttice a quellaftefa,
Delamigo.cn virtudcs verdadcras,
Poniendo aquellos, y eflas en vn pefo;
Que es la amiftad como es amor exceifo,
Y fife atiade aqueltc a qualquier pane, I La virtu mtra , il vttto jcotgta ptna,
Amoresdctalarte, Vnvrayamycontrebalance
Que con los vigios lucgo ' v»_.. r...—.. „.,_,. .,-c »»mt •
Sube ligero arriba.como es fuego,.
Kaziendo affi ligera qualquier falta,
En que el araigo con fu amigo falta.
©?fent* Deitgfjtglju fcct toel trjeaen mettgyt Auec lcurs imperfcdions,
*?n jnn Bljtb?ectt oocft Daet en regfjen/ Sl \on d-fire , quc de mefme
3>fc gfju DoctDoo? u lonft etucrjfjcn
Vit\)t ffin <rI)eb?ccH/ cn fto.ict ftin Deurjtjr,
Morfra ilvitiomhiot,ttggieto,e taro%
E maggiorU vinu,piu gtautttfa;
Con rocchio dtfamor .chta tate i/ menat
La vittu mita , il vitio fcotgea pena%
Vn vray amy contrebalam
Nos faures auec nos vertus :
Mais le furpoids de bren-vueillancc
Fait celles-cy pefer le plus
II faut que fes amis on aimc
Auec leurs imperfcdions,
Si lon defirc , quc de mefmc
Ilsfupportcntnos a&ions.
;■.;; iji |yu M«J*>,£**«I *"»**"••"' t^" ~ — «v»
U>bncntr*lf[t»lltgtttiattJCrfcf)OOncn/ RendsU patetiteaqutparameutU ptouoqutt
viDntfet t) ntet Ijoe roel fjU Dinaclf. Quantajant batanci & t en bitn & ton mal,
£00 ftfjU bcgDccrt fcat l)U fal tooncn Uttfmoicnt aux effecls , quil teft amy iojal,
mm* m$mmwm*^ u ^r/0^f4i«r.yrl^«rr«ipr^«#...
M"
'AMICI VITIVM NE FASTIDIAS.
lit.r.
SdtJT.j,
UUtml
At, pater vt gnati, ftc ttos debemus, amici
Si quodfit vittum nonfajltdtre Jirabonem
Appcllat p.tttmpater: eypul'um, maie paruus
Si cui filtus ejl: vt aborttuusfuit olim
S:fypbus. huncvarum, difortis cruribus; illum
Balbuttt fcat-.rum,pra:tu fu'ttmmale talti,
Tarctits htcviuit:frti?i dtcatur. tneptus,
Et iaclantior hic paulCo eji: concinmu amicU
PofluLitvtvideatur. at ejl truculeittior, atqtte
Vliu ttcftto Itbcr.finpliXfforttsjj habeatur.
Caldior efi: acrcis inter mmeretur. opinor,
Hxc res ey ittngit, iuncfos &feruat amicos,
. - vitijs nemofine nafcitur-.optimus ille ejf,
£lui mtmmts vrgetur.
Como las faltas aprueua
Dc fus hijuelos amados,
Ya coxos, ya corcobados,
El padre, que bien las lleua,-
Affi el amigo q ue prueua
Delaamiltadellicor,
Ha dc fufrir con araor
Lasfaltas de amigo tal,
Porque no ay horabre cabal,
Pues no ay horabre fin humor.
«*en Baoct rjcet betfcfjoont ftjtt nt'nt>?en/
<?n lonckaect noemt fr)n fcijelen foon/
33en Snfmaer ticnlKcn/ a!0 gOernoon
JTiet focter naein trjijebjeck te mtno?cn:
*>o noeint ocn ^5oet- t)crcjut|rer/inilt:
^tc karigf) 10 / uco? uiocr rmlt acfjtcn:
Smt grootfeit/moeotgl; ljeetentoilt/
<£n t)?:ent0 giubjeckaifoo bctfacfjtctu
fi ttt vott vn desfaut en ton *my fidele,
Couurt U famdegouft, coinm vn pere btnisi
N«n nafeealrunmtrtal ftmj. diftttt,
Tero, ne vitij deCamtco am*tt,
Imita il Pidre , i bel figliuol diltttt,
Difttiofo non cbiama , come c n*tt,
Ma rdddolccndo ilnomt,con*fftttt,
N*fco*dt,t cutprt i/ Satural ptccatt,
Vamito dtCantico i vittj ctla,
£ a ttmpt t a luogo li virtit riutla.
Comme le pere excufant fes enfins,
Iuge bening , lcurs dcfautsdiminuc;
. Le bigle, tourne, a fon dire , la veue-,
Lcs nains bofTus, luy font petits galands:
Ainfy 1'amy, croit eltre (ans feintife
La languc librej vn ciche , mefnager;
Noble.vn eoeur fier.gaillard, 1'efprit legcr,
Et d'vn beau nom toutes fautes dcguife .
Qui ctlt dt fon fils lc vtittttx vtmn,
2*ul fans trim accmflit ctslt tturfe morttUe,
i4» Sall.in IDEM VELLE ATQVE IDEM NOLLE.EA
Cdlil. DEMYM FIRMA AMICITIA EST.
J- ib. l Nec tua Itudabisfludia, aut aliena rcprettdes:
Epit. 1 8. CNjr, cum ven.tr i vPit t tlle, peemata pangcs.
Gratiajic fratrum geminorttm, Amphicius, atque
Zethi dijnluit : donec fujpc&a feuero
Cvnlicuit lyra.fraternis cejiiffe ptttatnr Moribus Amphion.
Amphion, &■ Zethus.Iouis & Antropa: n*lij,diuerfi ftudij fuere:Amphion cy-
iharx; Zcthus aute venationi.ac rurahbus excrcitijs dcditus cum eflet, magna
inter eos animorii diflenllo exfiitit, nec ante dcfijt, quam abiecLa Amphion cy-
thara fua, fraternisinftitit vcltigijs.
• Ur. Par verar amicitiir clarifiimum Scipio & Lrtlius, cum amoris vinculo, tum
Uav.UA. ctiam omnium virtutum inter feiun&i focietare,vtacLuofa» vitauter arquali
f.8.Cic.2. graduexfequcbantur; ita animi quoque rcmi>lionicommuniter acquiefcebant.
de Orat. ConlLat namque eos Caietx & Laurcnti,vagas litoribus conchulas ,& vmbilicos
leditafTe : idque fe L. Craifus ex focero fuo Q^ Sciuola , qui gcncr Ladij fuit,
auduTefarpenumcro prardicauir.
Sicndo fu hermano Zetho tan diuerfo
En profefiion.porque figuio la caca,
Como Amphion la cithara,y el verfb,
Pudo Jiazer ia amiftad que los enlaza
Que elle dexe la fuya.y de fu hermano
Siga con gulto.la que el gufto abraca,
Dandonos vn exemplo foberano,
De la conformidad a quc fe obliga,
HI quc de amigo dio vna vez la mano,
Que es.al fi y no de aquella mano amiga.
3f mpljton fdKPtic tian frjn Eter
Cm Zttrju0 unlle menir Ijinetucn/
«Bicns liijt ma0 op De tatljt te 5Weruert
® ooj r toilDe toout na inenigtj Diet/
^ecr onrtrjclijtlt tian ftact fu toaren/
tfBacr fecr nercent 0002 b?icntfrfjap0 cratljti
©oo? eprjlicn luft (oie inen lact baren)
3Bz.icnt0totl moet Dirlttoil0ftjnuolfa?acijt;
Amphtonbonharpeur fuit Zethusa lachdjfe
T>ijfcrtnt tn tiiatt, maii vniz. damtit,
ll fonort Anfon lafcio la cetra,
Per jeguir alacacaail fratel Zete,
E lal hor gradi Tarci , e la faretra,
pei aggradir' a cdccidtor fi liett.
Dal voler del'amico non taretra
U vcre amico, placido, t dtfcrete,
Tal hor difcorde a fe , concorde a /tft,
Anteponlo fouente a i gufli fui.
Commc Amphion quitoit parfois falyre,'
Pour fuiure fon frcre chaiTeur:
De mefme la bifarre humeur
Defbnamynedoibc-oncontredire; '
Mais qu'a fon gre noftrc vouloir fc virc'
II faut fentir au fond du cceur,
S'il froncc le front de douleur:
Lors qu'ils'efgaye, auec luy faut-il rire\
Vamy doibt a Tamjft fort efirt lie,
Quclvn pour Tautrt dnbt abandonncr [4 fltut,
»44
DOMr ARGVS, FORIS TALPA.
lib.l.
Satjr.l*
Cum tuapervideas ocuiis maU lippus inun&is>
Cur in amicorum vitiis tam ccrnts acutum,
guamaut aqutla, aut fcrptus Epidaurias? at tibi contra
Euenit, tnquirant vitia tn tua rurjus £r ////. "*
Alicna vitia ante nos pofita , vcluti in mantica acutc ccrniraus & perfcruta-
mur; noftra verb poft terga relinquimus.qiue tarucn alicnos non effugiunt ocu-
los. Hrc fcilicet mifera philautia: eft conditio.
Terent.
Ueautont.
Terf.
Sat.j.
Ita comparita efl bominum naturat
Aiicrta meliks vt videant cjr iudicent, quamfu.
Sic ncmo infefe tentat defcendere, nemo\
At praccdentis fpeclatur mantiea tergo.
Maxjtr. $6. Illud Homeri frequcns in ore habebat Socrates:
— — ne curctis,
AZdtbus in nojlris quapraua aut reclagerantkr.
Quan cierto es, que el curiofo
En los vicios agenos,
Viue fiempre enlos fuyos defcuydado?
No viendo quc es forcofo,
Q.:e eften los tiempos llenos,
De quien pagueenlo mifmofu pecado?
Que fi es Topo encerrado
Dentro de fu conciencia,
Y Lince en las agenas,
Pur efo,a manos llenas
Mil Linces hallara en aquefta ciencia,
Con que fu honor fc eftrague,
Quees jufto.quiental haze.que tal paguc.
jKet IDmetta oogrjeu He nlicbteerfteit
r^oaifoc-iu oan aniu; nintmermeCT/
<m g!ui gfjeeft ootfaeclt om tt fpjcecKen
<®n o nficbicltcn ooclt foo feer.
■Bet ntct o-'t oocn uan nn&ie Itccen:
«»ilt felfsb cngljm ttuinftcn tmefent»
iii tmnnfj-v'"' ntcttn anb?ctoont
•ijibcbiecii bat glju in b ocrfcijoout.
SoReclto coflui fcorgt , e wmra
In aptrta bifaccia i vitij altrui,
Congl'occ\)i£Argo 4 qutslt il guardo gtra,
E congl' occhi d\ talpa a i vitij fui,
Ma lafciandoli a tergo , altri li ammira,
E vitn heffato ptr beffar coftui:
Soh prefuma arrogante, nt riprtnda
U colpcuolt , t rto degno ttmmtnda.
Pourquoy efpies-tu malin,
Siclairdvn regard aquilin
Dautruy la faute bicn menue?
Ne crains-tuquaux yeux curicu.
La tienne aufly ne foit cognue?
Le monde d'vn ceil chaftieux,
Rcborded'efcarlate
Se regardc & fe flatte.
N* (ois point /i porte a Tamour de toymefmts,
Qne tu jois vne taupe a mirer ton desfaut,
Btclair-rojant Argus beaucoup plus quilne faut,
A reprtndrt tn mruj les fautcs qut tu ajma
. 14.
Lih-x
tpifi.l.
Atvphidtt
Uippartb.
ohU.U.x.
dt iomo.
CVTQVE SVVM 8TVDIVM.
J^amfiit vtcrquct libcns ct nftic, cxt r at au.m.
'Kjitcm a<>erc ifn.irus muis timct : nhret<mum *»ro
Ncr> audety nifiqni didu />, d.irc. Q^od mcdtcorttm ejl
Tromittnnt mcdtci } trAi7.wtfaonliaf.tOri.
JV on cjl vltiim humani infrtunij
Solatium dulcius in vita, quam ars:
Dnm cntm animui difitpiind vacat fu<tt,
JLdtanterfr.vtcrnauigat^ & obliuifejtur calamitarts,
Tatcrna bona, tcmpus intcrdumfacit
st/icn.i,firuansintcrimcorporai
Ynttm autcm v.'ta:prajidium in arttbttsjitum ejl.
Artibu t ingcnuis , quarum tibi maxima cura cfl
Pcflora mollcf.untt afperitafqucfugit.
Pinteelpintor;eldo<5todo<5corcure;
Y eLpoetaprocurc hazer fus vcrfos;
Yalosdcmas diucrfosexercicios,
Artes, ciencias, y oficios el maeftro-
Acuda como dicftro, y no prometa
Ei necio, ni fe meta en ciencia ag ena,
Sino quiere la pena, que dio Apelles
A aquel que fiis pinceles condenaua
Sin arte, quandoeftaua.a fer juzgada,
Latabla mas mirada, aunque eftos maloj
Mcrecen.no palabras, finopalos.
tf»fcf? rcn frrstin bcroep rjcrjoo^t
«Micilabcifi ■••'» tc unren t>oo?t/
«' n oncr gljenoeqfjingfj in te rjtnben/
<ffn Ijrin mrt onbtrfi f onocrtttinucn/
JD.Ml f.fjilort :n Dcn jf& Dertjn/
«£otU&en poect/ia tltft tn tsrjn/
SDattt ti8 frfjccn tlepne l»|curfjt te Hxefett}
f&tmmcnt»' inftjnconftQfjfPiefen.
Vvn fe ptaiti Uforgt, Cautrt a U ptinture,
VdWt drtn^tr jttiQi^tspmftmpoferiti vcrt;
Son vartc farti, t fono i fiudij wi,
Cht ttttti ejjercitiaw dopo U fafce,
Ma t\ contucneffcr per fctti, t rari,
Chc dMfommoUglona, efhtnor nxfct,
ll Poeta, il VtttorjArttfl* impari
Si.che nefarte a dietrtognaltrolafce,
Ondc 1'epra pcrfetta al macftro prodt
Vittrict paltna arrtcht, efomma lode.
Le peintre aux couleurs.alaplume.
S'entend Le poetc, a lVrinal
Le medecin,le marcfchal
Sentend au fait de fon enclumeu
Aucontraire.celuy
Fait iuftement a reprendre,
Qui s'auancc dentreprendrc
Sur le meftier d'autruy.
L t platftr dts humdim & ftflude tft diutrt^
Sclon ciue tCymhsfcua dmtrfc efi U name.
Lib.l'.
lpiil.14.'
Lib. r.
£/>//?. IO.
Lib. 1.
Satjt.l.
■SVA NEMO SORTE CONTENTVS.
. Optat ephtppia bospiger, optat arare cabatlus.
Cui placet attcritts, fua nimtrnm ef odio/ors.
Cui non conucniet fua res, vtcakeus oltm,
Sipcdc maior erit ,ftbttcrtet;Ji minor, vret.
J2jti fit, {Jil&cenas, vt ncmo, qnamfbifortern
Seu ratio dedtrtt,jenfors obtccerit , ilta
Contentttsviuat, laudct dttterjafequcntesl
Ofortunati mercatores, grauts annis
Mites ait, mtilto iamfrafttts mcmbra labore.
Contra mcrcator, nauim iatlanttbus Attjiris,
lMilitia ejl pottor. qittdcnim: concurritur: hora\
cfli omento aut cita mors venit, attt vicloria Uta.
Agruotam tattdat iuris legum^pcritus,
Sttb galh cantttm ccfttltor vbt ostiapttifit.
llle, datis vadibus qui iure extraclus in vrbem eft
Solosfclices viuentes clamat in vrbe.
Es el mundo hecho, Y elbuey co la brlda
Deloqueantes cra, Lafillagineta; \
Puesquetieneaor.1 Defeael foldado
i Pocadifcrencia, Del frayle la celda;
Ar.nqi e va tcblando.Y el frayle apetece |
Como elqne fe accrca Sin razon la guerra; i
Al fln <te fus dias, El que tiene mas,
Que de vicjo trembla: Mas tener defea,
Yafliconhifuerte Yelque nada tiene, '
Nndiefecontentai
De n>ddifprfratcs
Caufa no pequcna:
Elcaualloquiere
£larodoyrex,a,
Tiene mil chimeras:
Toda aq ucfta vida,
Sifeconfidera,
Halta que otra llegue
Es impertinencias.
Q5cn <©0 otc ttril omsflbrl otagljen/
f?nn lii|t n.ic fufcfccn fraeven b?aofu7
jSa .icv 'tperrtpen 03 gtjcluclugfi acljt/
Cn ijceft nt tploegljcn 'nccc brtjagfjen.
Ktilatrtftt contant,attbut dc fafonwtic,
Ainfx le bxuf ialoux dufuptrbepouUin
llpigro Bnebramala ftUa,eilfrenes
E il caualloltratro t ilgiogo brama,
Ufoldatocbt flenta,e dtuttnmtno,
M mtrcad.twtfortunatotbiama,
Queili dt mtUtcutt, t diguaipittio,
La vita del feldatoinuidta, (y ama.
Il dotter lnda i bofcbi,altri la Cortt;
Kejftin conttnt9 viuedi (uafortt.
Le tourcauvoudroitauoirrhear
De piarFer foubs vne felle:
Mais le corfier heureux appelle
Le bceuf, qui trauaille au labeur.
Nulde fon fort ne fecontentc:
Le marchand prife le foldat ,
La crofle vn capitaine tente,
Le pitaut vcut efirc aduocat.
#ientant gfjcnocgfjt nem in fnn (rflrt.
?Dcu <Coopntntt 111 octt krtjgfj util loopcn/
«Dcu trrjgljfman coopcn cn Ucrroopen/
<Deu uoccttJtl ftjn ectt aDttoract.
Quiitt fon ioug ptfant pour amboucbtr It frain,
Bt U ponUin itnduti U clmtiie imporme.
ijo IN QVOCVNQVE VIT£ GENE^E PHILOSOPHARI LICET.
Lih.t.
tfift.i7.
Stpranderct o/uspatienter, rr<?ih:<s vti
Nollet Arrflif)piu\fe fciret regiiusvti,
lafltdtret olus, qut me notat.
LaertXt. AnrtinpnsPhilofophus Alexandro Macedonum regi.cum ob fapientiiiru-
2.c .8. dium, tnm ob morum facilitatcm, gratus acceptufque fuir. Diogenesaulicam vi-
tamphilofophopon conuenireexiitimanv\<iltippi:rn,vrforte fuaminimccon-
tentura,arguebat:cuiusmonitjonemeludens Ariftippus, s»/cir«, inquit.r^ikmvr/,
ohu ac v)(r,d..iid!ct!ifa(lidirts. Munus certc Philofophi ell , circa Principes veifari,
vt cos doifriores , meliorefque rcddat.
AriP.oph
Ouid.
Tirtuofus bene vtitur quibufaimque.
Tccloribtts mores tot fttnt , cjnot tn orbe figttrx ;
JZilffapit, tnnumcns moribns aptns ent.
No es jufto, qne Diogcnes condene
Por Cu cfpiritu pobre, alquc tenia
El mas febio Ariilipo, qne regia;
A quiende Magnoel fobrenombre tiene;
Que al Rey, y al rcyno todo le conuiene,
Tencr ailadohemprenoche, ydia
MUeJ&rps.que urabajcnaporjfia
J5n dar altiempoioqucaltiempo viene,
Puesfabevfard"! R:y ydclacorte,
Tan bien cotio del hierruo el hermitario
El fabio c^n virtud , quees fabio cn toda;
YesdiTpaFateimagtlMFqueimporte,
Comer yenus b pauos, pues el dano
Dizen, y bien, quc iolo eila en cl modo.
• <rot JCrifrip «EMogcncj* fcubc
3&0 (ifju m moes g!j:morgfHngrj uont/
3Bt'tffjofbce Oc:v:nn'i!i Ii<u;r fcljciiDe/
ii. vr ::v (Mppua fpjacK tcrftont/
Dctncuu ."ii vn tonneau pauure ceimnerrtChiique,
Oufois Anftippus v:uant aupitsdes Rcjs ,
Diogcnc dicea, fc ta comtnto
Fafii d' <ei!>e,ATJi:ppo, dd'efc*bttmile,
S Ti&LATtfii la iorte,l'or,l'aTgtntt,
E iu (njpofcfaltro pin Gtnt U)
Seferuirti dc i Re fapcjiiattentt,
H luufti m odxo tibo tofi vde,
Ammatftr*r'il Premipe loniiiene,
Sifcrne il[a?gio dogni cofa in btne.
Diogene hofte d'vne tonne,
Viuotant.en repos. de choux,
Eftirre fon viurc a-iffy doux,
Quc ceJuy, qui le-; grands talonnc.
AriilippcacoltantJ.es Rois
Eii vne robbc dclcarlatc.
Fait plus dc bicn a fes bourgeois
Par fa vie plus dciicate.
ClonfiTjcm ttfl 'tijof <©2ogrtie0 feocgfjen/
jBct n»o?0 fono' Iju Ijem niet gij.-noegljcit*
vDc lwjpieut uulgij.m/ lorljcut uiicn /
3n aile (ratcti (wtn gijcfcijtei».
Tnptux de U rettu touficvtsjuturtltsloix,
La Cour rialttrepoitit l'ame phdofophi^ue.
Lib. U
Orf.24.'
luert.
irj vU4.
VICTRTX MALORVM PATIENTIA
"Durum: fedltuiut ft patientikr
guidqnid comgcrc cft ncfas.
"llluflr e paticntix excmplar Socrates , ab vxorc contumelijs pctitus: Ttnts tt eft,
inquit , maledicere ; penes me auttmretli audire.
Scneca. Simagnanimus fucris, nunquam iudicabis tibi contumeliam fieri. De ini-
Lib.de 4. mico diccs, non nocuit mihi , fed animum nocendi habuit : &: cum illum in pote-
ftrtuiib. rdtate tua vidcris , vindi&am putabis, vindicarc potuiiTe. fcitoenimmagnum,
& honcflum vindi(5tx elfe genus , ignofcerc Ergo feras , non culpes , quod mu-
tari non poteil : dolor paticntia vincetur.
Farip. m
ProtefiUt.
Jltero duorutn colloquentium indignante,
ls quije non opponit,plus fapitt
Sinotieneremcdio
De vna muger, quc es propia, fa brauezaj
Con vnoy otro mcdio,
C >niidere el cafado quc es grandeza,
Yr fufrido el viaje.
Pucs con el diablo femetio enpatajc:
Socrates pudofolo,
Dar le el mayor exemplo de fu frido,
Que aura de Polo a Polo,
Qvie en fu Xantipe braua oy ha vencido>
Del agua la infolcncia,
Pues la muger fc vence con paciencia,.
3>ettgoeDtn «&orrate0 facljtfinnfglj
^j vzafo itil alo Ijcm fijn tofjf toefcfjoot
Bttl iuvrtelfjc ke loooiorn Otnntglj
«fiirjem ntfprjtmetpi0betjoot.
«Mjecn la; r Ijae ftoaci: en Uait IjcmI)tnD|Cit
<D»e n t rjrjctiult grjetoapettt gact.
©el r facmlKut Doct feec OiTinmotcji
n.a jjcaat e.n oiigfjcnccjlrjcU guaet.
'
Vn magnammo cor prudentt, tfaggt$>
O non riceueingiuria,<> ntn laftima,
Oltraggiaio dafe lafcta ioltraggio,
Ne vhoI vcndetta piudi quetia opima;
QuesTindegnamoglier dt ree coraggio
II bn tn Socrate oltraggia,anzj ilfubUmt-r
Dtl mal la ?attenzA vincitriit
Neiinfelicita faluifelue.
Socrate picque par fa femme
Demilleiniurieux lardons,
Voir mouilledc piflat infame,
Paifible endure tous affrons.
Qui fon cceur arme de conitance^
Nulennuy nelepeutgreuer
Le mal, qu'on ne peut efcheucr,
Samoindrit par la patience.
Ceft le plus noble effeS d'vne amepatitnte
Dtfonffrir dvn mefcnant itncorrigtble bumtur;
Atnfi le bon Socrate tnduroit la ranctur,
Et Usfalts affmti dt faftmmi im{udtntf; ,
'54
Lampfon.
Hor.lib.T.
Epxl.td
fufcum.
Sentc.de
Vn.beat.
tdp-i6.
Tertnt.
Htautont.
ZptJ. FORTVNA NON MVTAT GENVS.
od.<\.
Ctcafour indignes Fcrs/vt /ubet,at tua donaK
Simra ne maneatjimiat ncnfacient.
Naturam expeltas furcajamrnvfque rrcurret,
£t maiaperruwjht furttm f-fttgta vicirtx .
Non faciunt equum meliorem aurei frami: nequehominera prxilantiorcm
fortunae ornamcnta.
Bona fortunae perinde funt , vt animus illius qui ca poJEdet.
Qui vti fcit, ei bona j qui non vtitur refte, mala.
Los veflidos recamados,
De las Indias el teforo,
El cetro y coronade oro,
Y los pages ycriados,
Nunca Ueuaron la palma
Dela vi&oria cn hazer,
Que el ruyn lo dexe de fer,
Por que cs mal, quc efta en el alma,
Y aunque viita ia fortuna
A la inona de oro y feda,
Dizen, que mona fe queda,
Y es mona fin duda alguna.
5cer tnel ftan trt fomiun palferttt
<z?cn ,Simm'tnpurp?e cleeoien fcljoon/
•enitcllcnop ecnhonmgfjgKroon/
iDacr fjaer jSaturc ntet Derfteren;
liarr 3f ert tncrckt altijt trgroff upt/
noc fiacr fu bcimft' tia al ucr lojcn/
^ljclncft ben cfel bte 3iin ooien
.sjtwkt buptcn (gnm lecumen Supt .
La fortuna non cangia U Satura,
Son ha U ctca Dta valor cotanto,
Son migltora il Dtftrter,ntl'afuurg
Dordto frenc , nt dorato guanto.
Stmprt tftmta Lfwtia, t fua ftgura
Son c angta i/ Rtgiofctttro, t il regio minto.
La Satura efi ferma, efx veract,
Come Fortuna e mobile, tfaUait,
Bien petit couronner la Fortunc
Etparer en Roy vn magot; %
Elle peut bien-hcurer vn fotr
Mais lanatureeittoufioursvnc."
Soudain quon la chafle dehors,
Par vn autre porte clle rentre.
Pcu vautau rouilin le beau mords,
Qui n'a quvne iournee au ventre»
Filltautuglt dufortrouUnt al^auenture
Tais aux Roys s'il tepUit lesefcUues efgauxt
Si e/l il,qut toufiours It mortitr fent les aux,
St le Sm&t en{itftri at tbangtfa namt.
J5«
A MVSIS.TRAN, Q^V ILLITAS.
lib. r.
.Od.26.
Ouid.^Tr.
tltg.u>
Iddtm U
Ttift.
tleg.i.
OtiidHb.
?.de *ilt%
UMttJir amicus, trijlitiamdrmettir
Tradamprotcruts, m mare Cretn urn,
Portare ventis.
carmina Lttum
. Snnt opus,crj>.ut m mcntts babere volunt.
Anxiamens hommum curis ,confccla dolort t
■l\onpotts ejl cantuspandere Pnrios :
C ..r ntua proncniunt animo deducta fcreno,
Tnji/a cum.Utts non beueftgna caUnnt.
Adde ejubd injiditjacris a vatibtis abfunt,
Et Jactt admorts ars quoque nojlra bonos.
1\ec nos ambtlto, ncc nos amor vrget habendi»
Contemto coltHtt Ucl-u ty vmbraforo.
Pallas y Apollo , confu efcudo, y flcchas
Para los viciosjibredepafliones,
Guardan al fabio,naziendo,quederechas •
El temor.la trifleza, y preteniiones
Por fupodcr y braco yadeshechas
Sin dar lugar, 6 tiempo a fus razones,
V.iyan al mar, quc con fu mal fecebe,
Y ibpla el vicnto porque el matlas lleue.
5>t tt rjntnttjtr JRuftrt ftlnftaltgt
£an ojoef Ijt ut tn ban t>itt\ fjturtit/
Ei 0. pallae oroutuiij Jt ftlult fp fmitljttn/
$ttrrieiflt Iitni Oftfctjn-.arrljtn utrfatoDt.
Slfollt nut uuftuNeftIjiil)trn
311 5tf I)i« nietoetntnorntafntit.
<e.l)tlttril)cpt !tan te tnmftljtnoljtuen
«EenrjjohjtU tn olieruiJtjililtutn.
Vts ntufMufts chtrijibrt dt nuhdie
Ituuxitiitr *ux yeainnfoufleimpeinfux
Ad altto g'tgo, theaCamito conto,
Vamico d Slufe nonfoppenil collo.
Da ft cMitAtl timor ,/<* doglia,t'l piamt,
Di virtu,d 'atmonia vage, tfattotlo.
E dale cur t m pr 1 d ik i' aurt w 1 antt
Con 1'aiuto di PallaJt, t d'Apollo.
Ponno It Muft amuht rtlegg at l'alma,
E por in bandoognldoghofafalma.
L'amydes Mufesnc s'cmpefchc
De la Triftefle,& de la Peur:
Apollon a grand coup de flefchc
Legarantitdeleur rigueur.
Pallas par fa rargue crfroyable
Lecouure.&fibien ledcfend
Que fon cceur affailly du vent
De tout malheur refle immuable.
Ld ttitltJft.cjT U craintt,& Itfong tnnitux^
Eeur U rtndre *u dtia dtUnatdt C*ndie.
lih.q.
04.8.
Lib. 4^
Od.9.
Itmtusdt
ftiffo.
Ouid.^.
dcatte.
A M V S I S £TERNlTAi
T>':?ntim latide virttm Mitfa vctat mcti:
Calo Mu/a beat.
Oficcr, cr magnu-s vatum labor, omniafati
Eripis, typopttlis donas mortalilm attum.
J'ixere fortcs ante Agamcmnoaa.
Midtt, fcd omnes illacrym.ibtles
Vrgentur, ignotaj{ lon^.t
2{oc7et carent qttia vateftcro-
■Hcmo me lacrymis dccorct ncc fttnere flctum
Jcaxit. Curi volito viuu' pcroravirttm.
^uidpetitur ftcris, ttift tantumfama, poetis ?
Hoc votum noflri /timma LiborU hahet.
Cttra ducum fucre olim, regumtj( pcet*,
fritmiatfc antiqui magna tuiere cbori.
Lasmufasal pocta
Hazcn ctcrno con el ticropo, y fama,
En vna vidaquieta,
Siruicndolede cama
La virtud que al valientey fabio inflama:
>ueel tiempo prefurofo
Borrara elta virtud, como es ligero,
Sielpoetafamofo
No acudicra primero,
Quepor efo lloro Alexandro.&Homero.
&)ej»ufm Jjelpen mctDcnrijt
<Der. m.m Die iticetDtgfj ts tc loiicn
*lzxi Ijcmci; iiat }m\ itnem c.icr bouctt
a&lflft ccitrigi) boo? Dc Doot betirijt.
CTcr aO:Dcr uV 10 fjp gfjcbojjen
®ic irjclberbtent fjccfUDnt De fitem
^iin Dfl&cn feerlncft en fijn nacm
X'iac|t cetrjtgfj in cen pDrrs oojcn.
Qui fait qn Achille apres tant des ficcles reuitl(
Cen\fi idiitfirefang ny tor,nj la bcautc,
La rimhombante Tama, \l Tempoaiatt,
Ele fonore Mufe alz.anal Cielt
II ceiebre Mortal,fattt beato,
Ecbiaropiudclchsaro Dio di Delt,
Di fcettro,* di torona incotonatt
Fanno imtnortalilfuo corporeo velt,
In cuifol morta>apparivltrice morte,
Che negialtri-mortaii e viua, eforte.
La do<5te plume du Poete
Porte Ie vertueux au Ciel;
Et fait,qu'au fieclc le plus viel,
Le Renom fes honneurstrompettcii
Soubs vn bon aftre fonc ils nez,
Qui ont attaint a cefte gloire ,
De voir lcurs beaux faits burinez
Des mains.de Filles de Memoirc
Ainsles docles efcripts d'Humere tdntvantf:
Des Uufes ftulltmcnt ietermtcdctiue.
Lw. 2,.
Od. 10.
lib.TL
Od.$*
Sentca POST MVLTA VIRTVS OPERA LAXARI SOLET,
Her.fureiu.
Speratinfe(ib,mctuit (ccundis,
Altcnm fortcm bcne prxp.irdtum ■
fitfta, informes biethts reducitt
Jupiter: tdem
Sitmmottet, nonfmale nitnc, <jr olim
Sic trit, qttondam cythara. taccntcm
Sufttat Muf&m, ntque fcmper areum.
Tcndit ApoHo.
Rebus angrflis, a,timofus atque
lortts appare.fapienteridtm,
Contrahcs vento, nimiitm (ecundol ,
Tttrgida vela.
2{pnfempcr imbres nubibtu hifptdos
ejitanant in agroo, aut mare Cafpium .
Vexant tnxqttalesprocelU
ffqite, nec Armentjs in oris.
Amice Vtlgi,(iat gtaJes iners
Menfesper omnes.
AdoIIo fufpenfas, tanendo ycantando,
Tiene las mufas, y alguna dormida;
Qiie cl ocioenlas ciencias, en ora deuida,
Es conccmplar, y dormir eitudiando,-
Que no fiempre Apollo fe inquieta cacado,
Nitienedelarco la cuerdaeitendida,
Quc fuera romperla, que en pefo, y medida
Conliile el uabajo,y en como y en quado.
3JpoHontfpattt fgrt uoogl) fomtijbcti
<*?n on ftri fjecpe Itefliult flaet /
©: jpaufcn ttjecltt/ettooet ucrblybcn»
f ottuuti cn 10 ntet alttjt rju.iet:
©e ftansf ucrfteert tuel alle oagDen/
©ie rjeoett fingyt/ tnelmotgfjett crtjt/
<De lo-Fjf rirjeeii vtQl)tn 3Deeft alttjt/
Cfcyoo.t trjcrjct ooclt tKcfcJjtjnt uu ulagjjen-
Taufitttfi les Aquilons ne trttblent U Neret;
rlmniincejlimmsat nt tjwfon *u tendut
Non fempre Apollofulmina, t tempetia,
Chefempre l'arco ei mn adopra , & yfa;
ManelfacroParnafotalhordesla,
Con Calmacetra, la tacente Mufa.
Ne fempre ofcuro nembt i catnpt infefia't
NtCtmmenfo Ocean ptocella infuja.
II rtpojo conuien dopo lojlento.
Non dura eternamtnte tl violento,
Phebus parfois prenant fa harpc en mainr
Donnc afon arcq quelquc rclafche,
EcrefpritdesMufes defachc:
Aufly lefort.n'elt toiiours inhumain.
Lachafe tourneen moins dvntournc-main:
Or clle plailLor clle ennuye.
Le vent n^etl toufiours a la pluye,'
11 faitparfois repoindre vn bcaudemain^
llfaut dtnner relafche au trauail atTtdu,
Ce <iui Ho-ftn regm »'*fl *\ fotf'» 'teibi
,6z.
VARIA SENECT& BONA.
r ' irfc.
ttv.lt tt fcrunt annivcnientes commoda fcctins%
MitltA rcccdcntes adimunt.
Lcnicr c? mclior fst accedcntcfnecla.
VfuBp SomnurrsGuftum.Cupidinem.ludum.aliaque iuuenilia oblcftamenta.tcmpns
aviroieneicencedepellit : atcontra,vtcommunis mcdicus abunde damnare-
farciens , varias animidotes, Prudcntiam, remperantiam, aliafque virtutes
grandiori anaci conuenicntes, adduc.it,
t >ert Jij Solon Athcnienfis iuuenes, vt cupiditatibus varijs obnoxios , a magiftratn ar-
yiu. cuit : fenes autem , ad rempublicam admouendi , qubd acupiditatibus immune»
fint , & nihil amplius ab eis turbcntur. hoc enim maximum , & pulcherrimum a .
Dijs donum hominibus da:um effe reor,ait ille,per quod diuina: natursc quodara-
modoiimilcsiunt. NamDij, vtait Homerus,
7{on comcdunt frttgcs , non potant frttid.ivina.
Quoiitvt&impecuVcnereo (qux furoris moleftiaeque amiiTio deccnda eft) •
careant.
sevcx*. Tumdemum fan 2 mcntiscculus acute cernercincipit,vbicorponsoculu5-
incipithcbefccre.
Concl tiempo van huyendo
£lfueno,luxuria,y juego,
Porque alpafo que fuliendo
Vanlas canas,ellosluego
Almifinofevancorriendo-
Yen lugar deaqucftos danos,'„
Trae eltiempo defenganos,
Con la prudencia,y tcmplanca,
Y fumaldicionle al^anca
Al que cs nino dc cien anos.
©erf fotiicOeotn ban oe tcnofjt
©eu tiit Ucrc?yft/fii0 flaep/en 'tmittmttf
©rn f maectt . en anoje ln|t Der ftnucnj
jBaer nljeeft in plaetfe rearc b?eutfjt/
v3Do?mattt0ept/ bcrttant/ tn tcocn/
Boosficrjrtcljcut / en oczoeel goef .
3n 'trrjiflcn fjfi flfjecn onrccljt ooct:
tDeciiant fjw itcccht/ fujatfct tjp be febm,
14, fleur naijl f*r U temfs, accroife& dimmc^
Bt Cbsmtfnkimint {*{»&"«{£# .
Toglieilvtrace TemftU rt^htz.zjt,
Caccta <lfoniia,l'Amor\ ilgiatt.ilgtflt,
Sfegne r*mai*, e carng'ioHintzx.4,
Poi dona, come mtdiio vttulto,
La Temptru.zj, *tl 'hutml veccbkzA.4,
La Prtidtnzjt.il fiptr,l'bontfl; ilgiujlo.
S'vv btn ci to«lie,vn maggior ben ct forge; -
Col Temfo l*ngue ilfior , (tl Temfo (trge.
Lc temps nous plaift al a Ieuncflc; .
Mais quand il meine nos vieux iours,
Le Gouf l, le Sommeil , les Amours,
Ec coutautre plaifir nouslaifle.
En changc il nous vient dcs Vertus,
Raifon, Prudence.&Temperance.
Faillant aux ycux letus rais argus,
L'ceii de lame a voir clair commcnce.
Lt fommtil & Ugoujl.U itu , & U beautet t
Uah il dcytUrt aujfc Ufrudtpcs citcm.
*<4 VERA PHllOSOPHIA MORTIS EST MEDITATIO.
li&.T.
lpft+
Interfpcm3cur<tmqi} timores inter ejriras,
Ontncm crede diem tibi diluxsffe Juprcnum.
Crjt.tjiiperttatict, qiu non Jperabitur hcra.
TiaxtSud. Animus zquus optimum eft arrumna: condimcntum.
1u quamcumque D:us tibi fortunAucrtthoramt
Grata fume manu} ncc duicia dijfer w annum.
Lib.j. Qui cupit aut mctuit, iuuat Hlumfcdomus aut res,
Eftii.a. Vtlilpum pifljctabuU }fomcntapodagramt
AuricuLu cytharx collecl.u Jorde dclentas.
: filer. /tqualiterfc inaduerfisgerere, quidanudeftquimf^uicntcmfortunam.m
ilax. adiucorium fuipudorc vi&am.conuertercf>
• Uiaximai. Intcrrogatus Mufonius : Quifnamoptimediem extrcmum elauderc poffetr'
£trm. 1 6. Qjii , inquic , poftrtmuvi ftbt ittm femptr inftare propofutrit.
Aqucl c$ fabio verdaderamcnte
Qtie cntrc c! temor metido, y cl cuydadc,
Entrelairariera.y laefperanca
Viue ficmprc, muricndo juutamente,
Y cfpera alcgre, quando aura llegado
Eaora incier.ta, quc a quaiquicr alcanca:'
Yes dcfta vida bicn auenturar.ca,
Viuir deiiierte cl hombre, quequalquicra
Entienda, que es poftrera,
Y no, por mal gouierno
Parccicndolc a vn hombre que cs etcrno,
Empaparfccft los viciosde r»l fuertc,
; Que aili le coja la amat illa muerte.
©?:ulttm,Ti'.)tnI)cpf; fojgtjven Djefen
. C£at Ijet fj lcflen bacfj Dan 10/
,5.00 faJ 0 al$ etjetuin oijcroij»
. «Sflckaenctfjinamr urctrjefcn.
f$p lerft fcti itui/cn foo't beijcoit
©ic Iccft of Ijp moit IjtDtn boo:t/
«?nofDci3arcet alffutijDcn
J&m D?aci \faw irucruy fouD AffrtijDtn»
Ltgntfta Varca, fegnivit* vi.rice,
Tien femprt i ftrri a! vttalftamt \u\tnftt
Ma vince U Torturut vincitrice
Chi nciauerfua toftjnte ticnft;
Frajpemi.ira, e ttmor app^r felice
Cbi ntivltimo gicnto «(it<va i ftnft.
Tson rnnor mortndo il (oraggiof»,eforttt
Ma ptnfando tlmtrir nonfenttmorte.
Pai my le Soing.rEfpoir.faPcur,
Attendtamort. Siacelteheure
Tu as du mal;vne meillcure
T'apportcraquclque bonheur.
Ceft la vraye Philofophie
Dcviure ainfy touiour,
Comme fi chafceiour
Deuft couper leril de ta vie."
Ke paisl d'vn vain efpnir ton tme anth.tkufe,
He{oi.bmct<toncoHTagc'aUferHileptitr,
Atnsd'vne efgale matt, pn m U Uafme & ihtnntUr\
Cat a Ufw rttndia ten bcurebicnbtunuft.
x66 EX VINO SAPIENTI VlRTVS.
i /.. r. Albns vt obfcur^dctrrgrt ttuhlia cx1»
Od.-j. S.ipe 2{ntus, neqnr parturit imlrcis
Perpcti:os:J.'c tu (j.icns fnircmcrntntt
Triftiitm, i it*£ labcrcs, t
Molh, Piancc, rncro.
lih. r." Si.cis omnia n.vn diim Deuspropopeit: nrqitt
OJ. 18. <J\lordaces a/iter dtjjugutut foikcitudtnes.
OuidMb. r. yina parant animos , fuiioitj. calcribus aptos,
d< a\ te. cura fugtt muito diluitu rrj, mcro.
Eraf. in Afclepiades medicus, prxftantiam vini, Dcorum quafi potcntia; arquari pro-
Apopkh. nuntiauit.
EpoJ. . , omnc mdlum vino, cantuj^ lcuato,
OJ.ij. Dejorm/s .tgrimonue.,
Dulcibus alioquifSm
Lib.i. - 1 ■ difsipat Euiu*
od. 11. Curas cdaces.
No fiempre el mediodia
Caufa el llouer, que alguna vcz fercna*,
Ni fiempre el-alcgria
Del vino a vnhombre fabiodefordena;
Pues fabe dar leel modo,
Sacando del virtud, como de todo:
Y mas fi \.\ prtidencia
Con vnamano fe le da,y le tiene
Con otra a fu obediencia,-
Mas tener fnerte aquclla leconuienc,
Qne es villano, y fi empieca
Dexalamano,y tomalacabeca.
35en fupben tmnten tyentjnt altrjt
«Mjccn rcnljcu t>oo;t / mact borf u cotrjijncti
<Dcr trjclcTsen otcfutljcpt/eu fcljtjucn
^>omtt)t0 dc 5>on fcec b?cct ett mrjt:
vSoo fct bp roijlcn oocKtentjocn
Qbtnnthtuti cnbcflbjocfljrnm prin
fbzt totjn ote tljcrte fcorf berbfjjbcn/
Mmz latt jBiinuucu fiDeucKer lon.
Comt dahhiaro Ciil le nube ofiutt
Caccia fouente ladtrato Koto,
Cofi tu fyombra le mordact ture,
Subt de 1'alma , dtl tuo core egroto,
Coldolte Bacco, th'ogn'\ doglufurt,
Onde fortur.a ti jaetti a vete;
Come cluodo con chtodo talhor tice
Sgombrar cvi riiw i/ duolo al infetice.
1'Autan par famuablchalaine
N'ennuage toufiours Ic cieh
Quelquefois le iour il fcreine ,
Faifant place aux raisdu Soleil.
Le fageainfy lcscnnuis chailc
Par le fccours de Ia boiflbn ;
Mais il prcnd de Pallas la taflc
Detrempee auecla Raifon.
1. e ptuuieux Autan quelqutfois Pair (ereint,
Atfiy pat foii tlf.tut que la douce liqueur
Du iv» [agemeni prim bannijfe de ton cotur
La trisitffe, femujs, tesfoucp & U ptint.
168
Lib j,
.0
TEMPERA TE TEMPORI.
. quod adcfi, memento
Compon^ re ^qnus, cettra fuminis
JUtu fcrtmtur, mmcmedio alueo
Cumpace diUbentis Etrn-
fcum In marc-.nunc U[ides adefos"M
Stirpcj^ raptM , & fccus & domos
Volinntu vna, mnfme montinm
Ctamorc, vicin*cjjilu<t,
Cumfcra dduutes quittos
Irrit.it amncs.
Impfuif
Jnuifcns hiltri Tempus te, fufcipe vultu, .
Hofpitioquefcue^fac tibi fitfy lucro.
Senec. _ Sic fit.vt minus ex craftino pendeasxum hodieino manuminieceristdumdif-
Epift.9. fertur^vita tranfcurrit. Omnia ahenalunt. Terapus tantufn noftrum cit.
Stts. hitd. Compcfce vcrba, parce iam demens minu,
*®-u Animofque minue: tcmporiaptari decet.
Ou-j g, Tempora Ubuntur, tatitifque fncfcimm annis.
Siemptehadc eftarla cafa del prtidente
Abicrta , para el tiempo malo 6 bueno,
Eri alojarle en ella diligente,
Ni ha de tratarle, quando viene llcno
De trabajo,miferia, y tempeftades
Peor, que quando viene mas fereno,
Quc folo eluepo es nuertro,y lus edadcs,
ComoSenecadize, yes locura
Mal baratarle en vicios yen maldades,
Que efta.en vlar bien del, nucftra ventura.
^tsw ttjt tnilt foo fju tomt ontfanrjfjcn/
©ocflijt u na fjem/ ontfet u n;et
<©ooj vVitjlj/ beroerf of booi uerbnet/
EaetaUcbingfjengacnljacrgangfien:
^f (Tcijoon) tgljcnal gljcftjclt cen Oloet
$etoiiacc;r boncnb?wienboet.
gn 'tijoon 4ncet of 5' onmcbct tejocbtglj
*njt tnxt bc ttjjfc gljelijru.iioe&tglj.
Sl tu vtMX c[ue le ttmps tt rtnomtnt & t\mort
Confomt 1»} <* l»j & noltptn tn vamK
St ben cadeno a terra mura am:»t,
St btn i [utho iarbort ftrace,
St ben l arwtntofra le cupe vtm
Di rapido torrtnte immtrfo giace,
Piglia Finftabil tempo conie i vtenet
E comunquefifii, godilo tn patt\
il'*zgio in cui rtra virtiifi coua;
Fra It ttmptfte Lrbotiaccia treua.
Accueillis Je Temps de bon cceur
Premicr que ians fruit il s enfuyc;
Taccommodanra fon humeur,
Soirqiril foirgay, foit qu'il enmiye;
Semblable au fieuue,qui parfois
Dedans fon li«ftpaiiible coule:
Parfois d'vn grand rauage roule ,
Aux champsjbeftial, mailbns, &bois.
Ains cotnmt hofle benitt rttietu It par la tuain,
Stwfoigntt aufutur, nj AUPajfcmtrt*
i;o TEMPVSRITE IMPENSVM SAPIENS NON REVOCAT*
Cic.\.di
diinnat.
Etntc.
— . xille potcns fui3
Lttufy dcgct , c;n licet in d:em
Bixiffc ,vixi: cras velatra
lijfie.pclum^pater, occnpjtol
Vel folc puro: non tamcatmtum
gupdcumque rctro cfl, efficiet : nequi
Diffinget , infcclum^rcddet
guodfugienffemcl hora vexiU
Infirma: tcrrensquementis eft,raemorare annoj"
Fluuntomnia&inanjduadiminutionefunt corpora noftra. Rapimur flufni-
Ipifi.67. nismore. Quidquidvides, curritcumtempore : fluidacftmatcria&cad'u.c.a,&
omnibus obnoxia cafibus.
Cic.tti
MiT.
Tempori cederc, neceflicati parere, femper fapientiseft habiturm
Alfabionole pefa
Del tiempo bien gaitado,
Pucs fale a defpcdir le agradccido,.
Y cl tiempo le confiefla,
Que fedapor gagado,
De lo bien, que cn fus anos lchaferuidoj
No como los quc han fido,
Ylos que aora fc yfan,
Quc iiempreeftan lloranda
Lostiempos^que bolando
Paflan, y como paflan los acufan^.
Dequenuncaquifieron,
Seruirfe dellos bien, quando pudieron.
$u t0 frin fclfflf be trjrlcltc [ttftl ti tlt
5>rn tt)t untf.iuijlj t rtt ai# iju ftijt ut
kjcm ft r r be bancftt/ cn tot Ijem fept
1%'tttb fannrj oljeucccjlj gljt Ireft gljctufNcdt/
U eu rotl U vucocr rocpen mc r .
4&f tioo?t03npijn fcnoontoeber bittf
•Sfbottbenijcmel floatt betrerften/
3 fal gjjtjn bcroert' in &tn bertoettun,
VoU FaUto Ttmpt, cdelfuo vo!o
Cbi btn lo confumo nulUft duvle,
Nt s'angt cbt sammnnti, 0 fpogli i/ fuelo .
St cb'tifi vdri al varidr dtl fole.
Gioid nt ftntt, non cbtptnd , 0 duolo;
Smo i/ Ttmpo a voUr ctnuitn cbt vole,
E cbi ben confumollt.tcbi btn viffi
ptrdtndol nol perdi, (bt addk le dife.
Iamais a la retraitce
Le fage ne regrettc
LeTemps bien mefnagc* .
Ou lhcure pafl2gerc
Vnefois a loge,
Ellenytardeguere:
Marchanttoufiours auant
Plus viftc quc le vent.
Ltfdgtquiletmpsrtiltmtntctnfomme
N< ttpptilt iamais Its ans qui font pajftz.,
ll ndppartitnt dufjy qudux vitiBards mal ftnfti.
De rtgrttttr Uurssowrs ouam U fdtqpt bufommt.
<7*
POST MORTEM CESSAT INVIDIA.
L ,0- 2 • »■ dir.tm qut contudit Hydram,
ppifi.l. ^iit.ijjatalt portenta labore fubtgit ,
Cffmpt rit lnuuu.im (upremofine domari.
Vrtt otim fulgorefup, qt-iprxgrauat artes
J»frafepojita.s: i xjltnclui amabttur idcm.
Ldtrt.in Iter Eacientes per folem , nccefiario comicatur vmbra: inccdcntibus verb pcr
TUtont. glonam, comcs clt lnuidia.
de Pont.
Fajcitttr in vittis httor,pofl fata qitiefist;
Tuncjuttj rx rm ntoqucmque titeinrhonos.
Max.Ser. Honefta , inquit Philo , etiamfi pcr Inuidiam ad tcmpus obfcurcntur: attamen
dt luuid. fuo tempore foluta , iterum lplcndent.
Et hijo de Alcumena , que en el mundo
Por fuerte, y iin fegundo fuede todos
Enfalcado por modosexquiiitos;
Como fue de inrinitos embidiado,
Dize, que el celcbrado en elta era,
So!a la embidia ricra no vencida
\'ci a, mientrasla vidaledurare,
Que 1 * Yida lapare con los hcchos,
Y es iombi a de los pechos valcrofos,
Y en los mas virtuofos es tan fuerte,
Qi:c folo muerc con lamifmamuerte.
SUnacg Vjeeft uccLmonirren«.root
7n fijntn trjttuel ouertrjonncn/
fiia^rneuten iKeftbrtemmen Konnen
©e iroavte J3rjt tan tjoot Decoot.
~- oo r.nnlj men lceft/ cen goetjc name
$n met Ijaer f elic tanaen fcljeuct:
3» i itin : e um tsf r fcjcotjeu f amc/
5>ic irjcttniet nicit uan I;acr jjljeffeurt.
Taiit quHercule vcfquit,UpruUiUeenHit
H'dccj}(d'cfUtncrjtimtrdmctltuurcdUK
HcTcole itiuitio.cbe don.o piv tncjiri,
1'Htdra Lettied,tlfitr lion Siti.co,
E Cerber tolje *gl'inf<rnah cbicftut
Dontdt CemuU Inuidia tion poteo,
SolU moneconuitn ,che {tio gtoilrt,
E Solpermorte 1'mutd.i cadto;
L'emkrd actompagna tl corpo, t Itfpltndm,
E linuidu U Ghrts, & i/ viloie,
Hercule ayant peu furmonter
Tous les moirlti es, n'a fceu 1'enuic,
Cegrand Tiran de noltre vie,
Que par la feulc mort dompter.
Sadentcnuenimce,
Tant que 1'a.me efchaufe le corps,
Mord' noilre renommec:
Mais icellc efpargne lcs morts.
Contre (tsgltritux & Ituabltt traudux,
Et ctmlntstfinniudu ttrme dt(a vt*.
i74 NEQVID VLTRA VIIUS CONERIS.
t-ib. j. V<crnfi'icxpcrsmreruit fu.v.
Od.^. ytm tew]H ratam Di (jurrjueproucr'unt
In matm. udem odcre virest
Omne ncfis anine moucntes,
l ib . r. Tijhil mortalibus arduum :fi.
°*l' C^lutn tpfumpct/mus jtultjtia: neqtit
Fer noflrum p.ittmur fclus,
lr.icunda loucmponere fulmin.v
Temeritas impetuseftfinc ratione. HacduceGigantescaelum petunt.multN
quc fuis conrifi viribus, prarcipites ruunr. Exemplofunt Milo Crotoniates, jtem-
que Polydamasathleta, qui montem labantcm humeris dum fifterc conatur,ab
eodemobrukur.
Lib. ;. fcimtts vt impies
Od. 4. T/tants, immanemj^ turmatn
tulminefufiulerU caduco.
SenoresgiganTes, Con fus prerefiones' O grtntmtriiaSlmommi inftni.
Losde aquelte tiepo, "Midanfeprimero: Ofano idgranTtnamt n.oatT gaerr*
Miren loquchaze, Que elq no fe mide, GCinfuptrbiti , t pe rpdi Titahi,
Efcupiralcielo; Se arrepiente preito, Monttamtnttimponendo,titTraateru,
Colasfuercascortas Porquc fifecnoja j Maiongfardtniifulmwiftprani
De fus deuaneos Iupiter el viejo, Valta tncle, t i Giganti, Gtoue atterra,
.NoJeuanfcn montes, Conmofqi.iros vece, E da,colfar d. lorovngiufle fcempto,
Que 08*13 lobrecllos, Sin rayos de iuego, T>i non infuperbir conjegno efrmpio.
Las riendas leftiren Yaunacaen elmudo Latroupedes Tirans rebelle
A fuspenfamientos, Caitigaalioberuio, Cuideenvainefchellerlescieux.'
Sialos impoflibles Conqel mundorodo Pour fepoinrercontre lesDieux,
Bolarcn ligero»; Le tenga por nccio. La pUjflance humaine efl trop frefle."
Dieu rabat & punit rorgucil ,
^3HfacFif/c rrotfel"ctt5mfntIit/ Quifesmandemenscontre-quarre,
3&m ficmel niet m luilt bcfpmiftljm f> f f . conre;t
ar ant ucel tr ktanck ijrotnmirfjm mat&t *;a rorce veutue ae conieu
<£>moacroc<5oommcttt)twincrjcu. Apeudepeinefercmbarre,
33c cmtJjt ucroofr rjan goeom raet Quant tu Vds „,inutant ( amoureuxiettjmtftnt)
*rq rrtukcriltfrjtfrjrk tocrtgficb?oI|ctt: r„pcjea{urp,Santionpouueiriimite\
*D:itf;oot>fimottt» nftnictcm hetPjclltlt _ v ' ' r /L , .;,.;, ... V
iiefjumruntljtDemfcttajghct. Yf£^'(*Z£^Y*£?
J LdfontfaHsconfedfetume{tjmtfme,
J7* TEMPORA MVT ANTVR, ET NOS MVTAMVR INILLIS..
Lib. 3,
Q<L6>
Dimneft qxidnon imminutt dies? -
,<Lt*s parcntum petor auis , tulit
Nos ncqu/eres tmox daturos ,
Frojcnttrn vit/fortm.
Rkr.ln. Ne dicas priora tempora meliora fuere quikm nunc funt : virtutes faciiint dies-
Ecd.c.ai. bonos, vuianulos,
Stncc^ Hoc maiores noftri querti funt , hoc nos querimur , hoc pofteri noftri queren-'
tur , cuerfos efie mores , regnare ncquitiatn , in aecerius rcs huutanas Sc in omne;
nefas labi.
5«r«p». fftt quo pro^red/tur tjum&na mens ?
Quisjims te,»(r tatis & aitdaci*. erit ?
Si t nim vniufcu/ufque viri vitafuperl/hpropagetur:
£tpo/Itr/orpriore lon^e
Dctertorft: Deos adifc trc tcrrs
Oportcb/t aiam terram, qu& capiat--
Eos, quifmt imujti & mali.
Con el tiempo ligero
Se muda el mundo, y fiempre fe empeora,
Que dcfde el fer primero,
Vm cayendo las cofas dc ora en ora,
Porque es loco, aunqut es cano,
Y trae todos los vicios dela mano.
Y aflilosque vinieren,
(Si es pofible) feran tambien peores,
Y finonoshycieren,
Como ccros, crefcer, y fer mayores;
Y para mi lo creo,
Tal eite figlo miro.y tal lc veo.
©en trjr btvatnttt nlfc Jnttni
<Pn fjeeft 0110 vfl>iitic t& t»oo!tgfjrtua'ljt
©eel arger, ats Otirt uarjcra toaren/
ji>orf)acgccftjn mu tw gfieacht/
^n onfe ftmfncn fiillen rocc^cu
«io-fj fnoo' erl en Daet tn 0 iifjecDcm
©m tfjt alrntcj-Kfneften baect/
«Dcttmenfcjj' tn rncu»Dcpc <wcK umacrt.
Ctngianfi i Tempi,e noi cangiam c»n qutllit
Chc ^encnrdinoi men rti parenti,
E qtieflt men degXaui,t m\ pin felBt
E in malitta piu fcaltri, e p'tujtitmim
Si cbe piu vitiofi, e ptu ribetti
Stranno i \tgli, e ii future gtnti,
Del Mondo tio nel variabd feggto.
ll Tempo vola, e va di malt in ptggitl
Le Temps cmpire toutc chofc
Amenantdes Vicesnouueaux*
Sortis de la boilte declofe
De Pandore.auectous les maux.
Nos peres paflbyent en malice
Leurs ayeux, & nous piresqueux
Lairrons apres nous des neueux,
Qui nousdcuancerontenvice.
7 11 vou de iour en iour toutt chofe tmpiret,
T,t 14 de tes ajreuli,l'jo_e au vice pencbant,
Taproduit en fefmle encort pliu mefcbant
Etptrt aprts naifttAm tngtnct tjpttit.
,78 NEGLKT£ RELIGIONIS POENA MVLTIPLEX.
lib. ; . "D ;'.;?.. i maiorum immeritus lues
Od. 4* j\o?JS»',do<tecttrrfUrefcccr/s,
Jidufcj, labentcis Deorum, q-
Fteda nigroftmuLicrafumo.
Athenicnfcs Diagoram philofophum pepulerunr, quiafcribcre aufusfueTar,
'jrimum ignorarc fe,an Dij efient; deinde ii finr, qualcs fint.
Iidcm Socratem damnauerunt, qubd nouam religioncm introducere vide-
batur.
€'ic. i. it Legibus prsmia propofita funt virtutibus, & fupplicia vitijs.
Orat.
Que Keynos en er mundotan gloriofos,
Que villas, que ciudadcs tan nombradas,
C^ue perfonas jamas tan lcuantadas».
No cayeron con-fineslaftimofos.
Por folo defpreciar los fonorofos
Ecos de rcligion, y las fagradas
Ceremonias antiguas, heredadas
De aquellos padres, por virrud famofbs;
Y cs la mayor miferia, que podemos
Moftxar(ograndefdicha) aqueftosdanos,
Sinquc otroexemploalguno aqui fe trayga
Al cielo le pidamos, y roguemos
De acntender a los vnos fus cnganos,
Y aique eftuuierc en pie,guarda,no cayga.
£00 langlj gfjp omti <©ubct0 frfnrft-
OcclpIaohenonDcru fultmcrckchy
QTot o.it Dc bcclocn tn Dc Ucrckcu
<3f)n roeDcrom opzccljrtn fulr.
Tes ttmpUs fom pollui, tts imtgts fir ttrrt J
sjdrtfc Ui (chrtslic»)*utftmm Dittt idtu^
Stknui (xrtm condttti da ntmtci,
Spogliati, t mortt aifin cou cruii fctmf'it
O mendicbi viuremo, & infelici,
E de noflrauifceUtati & empi
Pagherem» U pene, e /i fuplici,
Fin c\te rifattifieno i fbutti Tempii
Alm.t non ba , ne cor, nt affetto pio
Cbi non \u rchgion, nc mcno ba Dio,
Pour les mesfaits de nos ayeux," '
Deguerre.famine, & de peftc.
Et tout autre malheur funefte,
Miniftres du couroux des Dieux,
Nos campaignes feront batues:
Tantque gcfiront non-chalus
Les autels mcfchamment pollus»
Et les eglifes abatues.
*©c <6oDrn ons triet en betlaten
©an al0 bcn mcnfcljfjcn ccr|rrjcrlatte
jf»wt langfjcr fu ooclt mebe fjatcn/
©an alfmcn rrjcDec tot fjcn gaer.
Defaghire,fur toj vtmirafon courroux.
Aux mtfrrijiiuf djt titl, lc (Ul faitftrttgutTib-
lib. 3.
fid.z.
0,*.$.
CVLPaM pOena premtt come^
"fcpe Diefpiter
2{fgleflu4,inceflo addidit integruml
Raro antecedtntem fceleflum
Dsjeruit fede fcenaclaudo.
Sequiturfuperbos vltor a ter*oD:w>
Htrt.Fur.
Vdltr.Uax. Lento graduad vindi<5tam fui diuina procedit ira: tarditatcra^uc fupplicij
lib.i. grauitacc compenfar.
. Homicida ruinofum iuxta murum dormienti,
„ Ticilc ajlitiffe atunt Serapin inanfomnijs,
, Et vattcinatumfuiffe: lacens tufurge,
, £t iace mutatus 0 mifcrabtlis alto.
> Hic autem cxcitatus,mutauit lccum: marcidus autem ille
CMurus dcrcpentejlatim iacuit bttnti.
Tuncmane (acrtf.cautt Dysfillos putans delcc7art bmicidiaz
Sed Serapis rurftes vaticinatuspcr nottem ajians ,
Si non permiji te mori, mortem quidem fme ■triJlitU
^iunc effugijtt,crucijcias te ajieruart.
KSih mifer, & fi quis frimo periuria celat\
Sera tamen tacitispoena venttpedibtts.
-rtbaU.
lib.i.tl.9.
■■ Si os atrebeis a las aras,
Yo os prometo pecador,
Quc nadic pague mejor
: Las frutas , que lbn tan caras,
Y mas que ni aura difculpa,
Ni valdra hermano 6 amigo;
■ Que va tras vos el cailigo.
Quando cometeis la culpa:
Y fi cl calh'30 fe tarda,
Forquedcidoafliloordena,
En lograuede la pcna
Dcfquita, loqueosaguarda.
^oe fttel een Kcrcfte-voouer boetf
€>f frllcn 111 oo! 0 r r goDDcloos
©crftrert fomtjjDcn tnet Dc rjoebcn/
3ae (fcfjoon) Dcr rt»:ftcn mnrnt ontgatf/
Jtfrti moct DacrommeiucttmmoeDen
39ar Ijcm Deftrcuple |traf berlact:
^>tin cunfctcnntallcrurcn
9em Duufcnt pjjucn Dotr befuren.
Dietroi li colfava la x.offa ftna,
[• CVacconifagnail dtlitto.c ilddinqutntt,
Cbtfe ben talhor lieto igiorni mtna,
Nou efer qutfte di caflige ejftnte,
ViradtlCitl, lacuifittal'dffrtna,
Camina a Itntefafio Itn feuttitt,
M* da, ftrla tariam.a, aipcctatort
Pih colfeuole, e ito, ftna maggiert.
A fes talons,le mefch.mttraine
Tou fiours la vengerefTe Peine:
Qui le chaffantiufqu'aux abois,
Ores qu'a pied de plomb Tattrappc»
Et bien que parfois il efchappc
Leiufie chafhmentdesloix;
d' Vne geine continuellc
Sa confcience le bourdlc.
A vtngtr Dieu tfjlent & a let fitds dt-laine,
Udu contre 1'obiliniqui n 'tmcr.de l"trrtut,
Secomptnfdnt It temfi il deuklefa rigtuti
lemisfxittofloMdrdtR fuiuidtjdpeint.
|8»
Lib.X.
Sallusl.
lib. r.
Oi.15.
PRINCIPVM DELICTA PI.EES LVIT.
guilqttid delirant Rcges,plcc1uvtur ^■'iri.
Seditionc, dolis,fcelcre}atquc ltbidine,cr irat
lliacos tntra muros peccatur,& extra.
Vidcs hic rap tum Hclenx : cuius caufla Troi.i perijt.
Prauos noneft fecurum habere dominos : quia ipfi magis indigem cuftodi*
aliorum, quam poffint alios cuftodire.
Qiiimagnoimpcrioprarditi.in excelfo statem agunt : corum fac^j raorulc»
nouerc. Itamaxima fortuna,minima liccntia cft.
Taftor cumtraheret perfreta uauibut
lddis Helenenperfidus hcffit amt
Jnzrato celeres obruit otio
Ventos,vt cancrctfera
Tlercxsfata. (Jllaia ducis aui dcmtm9
JHjtam multo repetct Gracia militc%
Coniurata tu.u rumpere nnptiast
Et regnum Prumi i'ctut.
Siconfidcra el principe infolente
Los danos,que a fus Reynos traen fus males,
Ladeftruycioncomunde tantagertte,
Las mucrtes, robos , y hambres defiguales,
Y qucpaga por el tanto inocente,
Pondrafrcnoafus vicios infernales,
Siendoexemplo,(conlagrimaslodigo)
No Troya, fino Efpana, y don Rodrigo.
«Ottr JJflrfs» <rropmhJrtt bcrb?ant/
^n frcr bccoert gantef <3necKcnlant.
4j; njcrt f 0 nljeuK.ticf) en be lieben
JBICH0 toimit outfict ftjn cpnljen wtf
©oo! al ficlj feluen Itan fjljebtcocn
<*?n 6p rrjfjcmcpti lucluaren Ict:
WBtmt mcc(t 6e onberbanen marfm
«^Dr f 0 tijcp t ban cc puncen boteen.
Dt* ttt R»7« infcnftz. Cinfoltntt malice
Rtieml/tfuritn thefpeuple am riat inesfaitl
Ter Camtrofo rapte iCrna Creca,
Granpianto, efangut Grecia,e TnUfparfa
E popHloimtocente, tturbacieca
Vertfra murafanguinefe, & arfe.
Coft l'e rror <Tvn folo a mtlti arreca
Rouine, e mtrti non difangue (carfe,
E dtlfallo £vn Rf , cbe non taffrtna,
llfuditt wtfcbinftffrelapena.
Le rapt du.Troycn Alexandre
A fait raettre fa villeen cendre.
Heurcux le royaume.' 011 le Roy
Sachant bien gouuerner foymefme?
Le bien commun<le fon pcuplc airac,'
Et redoute faproprc loy.
Souuenc 1'innocente prouince
Porce la faute dc fon Prince.
Ainfi Trtje a porte ie Parit lefturfait',
Daniles mttrt tilitn (riebtngijt U vu\
i«4 ' TVTE, SI RECTE VIXETlISi
**•*£ $tfi^quifquev'titt,nunquAmhomimfatit- *
G^ ' J* fautum efi in horas. nauita Bojphtrum.
Panuspcrhorrefcit: neque vltra
Caca timet aliundefdta ,
Miles fagittat, & celeremfugam
Partbi: catenas ?arthut,&Italum>~
Robur: fedimprouift leti
Visrapuit, rapiet^gentet.
rrf. hiax'. jEfchylus in Sicilia mcenibus vrbis, iu qua morabatur," egf effas' ,' aprico !n lo-
lib.c^c 12; co*efedit:fuperquemaquilateitudinemfcrens .elufafplcndorecapitis (crac
Ariftoph. cnim capillis vacuumj perinde atque lapidi eam collifit ,vt fra&x carnc vcfce-y
i» Rtwi*. retux: eoque iclu origo & principium fortioris tragcedix exftin&um eft.
Uentni. Imminet autem vmcuique boc quodi.hct pati.
t» Sentr.
cic. pdt Effiigcretiemo poteft, quod futumm eft. & fsepe vtile cft.non fcire,jquid futo^
Stt.Deo- rum fit : mifci um eft cnim nihil proiicientem angi.
tum.
Smtcd Vita non eft imperfc&a, fi honeftaeft: vbicunque defincs.fi benc definas,totS
episl. j9 . eft. Scd & fertiter defincndum.
No ay preuencion algun*
Mayor, que viuir vno recatado*
Silaciegafortuna,
Y el mas precifo hado
Lc cogen con la muerte defcuydadoi
Quicn haze de mauana,
Pjra enmendarfe fu fagrado Afilo?
Si la mucrtetyrana,
Cortando el dulee hilo
Oy le mata en tortuga como a Efchilo»
'«tDacrfcgftljen gfcfjf hi0 gfjcloofoe t
*n ul rot op rurlt/ macr ttnasi ont ntet/
S>%\ *tale ljooft cm fcljilt paot cloofoe
<Die ccncn Jtrcnt uallcti licf .
Smt y itw niet en kona:n ttKfen
<Doo?Oi»fc . ijffjcptuait t.jficual
r.WMeet pu .rcftimte^mmle oiee.ren
Oroiototwrotcrronplen fal.
Le inefihtnrfst vit point quenfrtj vr & tn trtct,
Siltjlt» intr,'l ttmm U dwt mumut iattux,
Vrmit Ifthtlo tVit morir dtttm
Digrautponde, Sdtofcefo,t meffop
rero necampi aptrtift viutt,
Credtndo ttdi non rejlarpttctjfo,
M*litm»*tlcb"vn Aqutiurabc*
Prtcepittndogiii /i csdde adoffo,
Fiactolliil capo; ondcimori Julprttt;
luggn uenfi puofemprtilctuitl Itto.
Vne Tortue par rnefcheF
Enfbnca le teft dEfchyle
Tombant fur fon timide chef,
En plein champ.loing de la villev
1'Homme n'eft iamais aftcz feur
d' Vne fortukc trauerfe.
Quand nous auons lc moins de peur 1
cEltlorsqucla Mortnousrenuerfc.
Si en ttrrt , il a ftut du gtfcl itt tjfttux,
MiuctlujrquirltbUn, r'n tntmt tjfturanw
V
186
DE FVTVRIS NE SIS ANXIVS*
H6.1.
Zth.l.
Gd.lU
Lib.l.
lib. *.
Vd. 1 1.
Hrttdws f/ttttri temporis exittm
Caliiinofx noflepremrt Dcus:
R.Ucttj{,fimort,tlis vitr*
tus tnffdat.
Ttt ne quxfieris fcire (nef&s) , quem mi'>i,']urmtibi,
Ftncm Di .'edcrint ,Lcucori'oc:nec B.tbylonios
Tcnt.tr is nu:n:ros,vt meltm, quidquid cru pati:
Seuplurcs /jy, m.-s,feu tribu.t lupitcr vltimam.
Quidfii futurttm cra<,fu<^e qturere : &
Ji)u- m fors dicr/im cumque dabitt lucro
Appone.
- quid Aternis minorem
Conjiiits aittmumfatig.u?
TicMirand. Futuronim omnis cognitio.qua? non h tbet in natura caufam determinatam,
U.i.de pr*- fupe» hunuiu eit ,& a Dci volunute & prouidentia dependec.
tiOt.CJp.}.
O quanto fon vanas lasgentes perdidas,
Que galtan fu riempo.en medir laseitrellas,
Y en ver, fi la llama del fuego y ce ntellas ,
Suben derechas.6 caen efparcidas,-
Que por las enrranas del buey efcondidas
Quieren faber el fuceffo de aquellas
Cofas,que el cielp ordeno,difponelIas
Del librc aluedrio alas libres medidas.
<Eracf)t te tjccrtccf^ niet om te tnetcn ,
aot bee icn/bO(tfc!i/oft planctcn
&»at faf gfnfcf)icn/of ttjcrt ucc rj.icfjt/
i@ant <3oot Ijout tncr ccn ooncfnc natfjt
Coot on0 ftjn fcfriclttngOe uerbojrjfjcn/
«*ti lacfjt mct fmcnfcficn poef fojrjfjcn/
i&it om cen flecfjt tioojteecltcn liicljt/
«■noooj 'tonfclterbujftbe&ucljt.
Poiir fcAHtir Ui fecrets dtit cbofcfuturt .
Xe vois Ui msef.ioi dn unmu t.ientret .
VAugureptr predir cafofwuro
Gaard* inuangl'am>nali, egl'mtesi\ni,
E L'A(lroht>o muano ilpigro Arturo,
El'altrcfidle offoua, e i lor dtflini;
Alfticceffo dcl tempo vn velo «;., «r»
Pon Dio, cbe rtde, e bcff* glindoaini.
Sn l'arte incertt, & empi t[ue mortaii,
Qne afcriuan forz.xi glafirt,t)agl'animali.
En vain l'on demande au Deuin,
Ou quelque vagabonde elloile ,
THeurc & la facon dc fa fin.
Dieu a nos yeux fon deftin voile:
Et fe rit dc la yaine peur,
Qiii pour des incertains augures,
Meflagers de chofes futures,
Deuant le temps nous bat le coeur.
£t nobftrtie det citux le mouuement aslre,
Ceft U p,cp>c de Dicit, non dt [a trtawrt. ,
t8S
QVID ENIM VELOCIVS JEVO.
Vd.iu
Senee.
' nec trepides in vfum
Pofcentis xut pauca{fugit retro
Leuis inttentas, tjf di cor^arida.
Pe/iente Lijciuos amores
Canicie^faciiemq^ fomr.um.
^ion [emper tdemfleribus efl honos
Vernis, tteque vno Luna rubem nttet
, Vu/tu; quid Atcrnis minorcm
Conjiltjs animumfatigas}
^jtnctfs forma bonum mortdibust
Exigtu donum breue tavporis,
Vt velox celeripedc iaberis.
Wonflc vere nouoprata decentia3
/Eflatis calid& dtjpeltat vapor,
S*uttfo'Jlitio cum medim dies.
•Quegaftemos entroneras,
En rracas , endeuaneos,
Siempre en burlas,nunca cn veras
Los arios, y en los defeos
Chimeras y mas chimeras;
Yqueel tiempovayahechando
El fucrio.y amor bolando,
La iuucntud.y hermofura,
Sin conoccr,quceslocura
•Nio ver.que fc acerca el quando.
<Teuccl cn fotgfjt ntet booj ott Icben/
fDant tocptutfs onfcn ttjt 6erep|t/
<£e totjl feer fjaeft/oc fcljoonfjcut oeuft/
Cn rr.ictows mctoeieucfjtbegDeuen/
<?n bonttccoom tn cojtcn tfj t
iTccmc-fjt oe fmaecKcn/ oe ilaep en rmmum/
Cn anbtc Uiitcn. uanoc ftnnen
<E>n0 maccnt in toeutucij iattn qutjt .
tAge CQuUnt senfu\t,la ieuneffe & la gract
Vaffent legttttnm & nm tmntnt U dez,
Se pojo brami, (ei contento, egadi,
Cbedipoto s'appaga la Satura,
Se melio bramiae ttrmenti ,efrcdi.
La belUgiouent u, cbe poco dura.
Scaccia i/ velece Tempo io vari modi
I dolci amort , e igrati fonutfura,
Lagratta, U Bclta, la Gtoutntuuk
S'aretra, t Ufaa rbortida vecchitzjia.
11 ne fautauoir trorrde foing,
De peu nollre vie a befoing,
En moins de ricn elle fe paife:
Comme vn pnntannierc fkur,
Qui ternit foudain fa cooleur.
Bientolt le Temps loing de nous chaflc
TAmour, la Ieuneffe , & la Grace,
Le doux Sommeil,& la vigueur.
Quaia cbenus noui perdons U (omme & le repost
Quenftmblc dt iattmt U vttilUJft dttbajft.
Deartt
foct.
JETERNVM SVB SOLE N I H 1 L.
mortalia faclaperibunt,
T{ednm frmonum fet honos & gratia viuax'.
Ouid. 15 . Tempus edax rcrum tu% inuidtofa vetnflas,
Mttam. Facundiam, cloquentiam, gratiarum omne genus, & quaelibet COrporis bOf»
confumicis.
Fnptrt. \^tt non ingenio qttajitnm ncmen ab <ttto
Ltb-3' Exadct. Ingenio (lat fine morte dt cus.
Aufon.
Ouid.itb.j,
de anc.
<JWiremurf>crijjfc homines: moniment 1 fatifcunt \
<JMors ctiamfaxis nominibttfyvenit.
Vtendttmefi atate, citopede Ubitur xtas,
Ncc bona tamjcqmtnr, tjudm bonaprima fuif.
EI tiempogaftadorde mil edades,
• Que en Ia.decima efphera viue y mora,
Todoloacaba.yloconfume todo;
Quetorres,quemilagros,queciudades
"No talo fu guadafia cortadora,
Transformando fu fer en poluo y lodo?
Y defte mifmo,con el mifmo modo,
y mas.facil, las gracias naturaks,
Sin que queden feiiales
Dellas.ni de eloquencia,
Al nada las reduce.la potencia;
- Soloelingenio enartesfoberano
Deftruye.como eterno,al tiempo canoi
Ofjeenfcingfjen Uiiv beftenbtgrj bltjucn/
5Dc crtjgfj oc grootjle ftabt ucrnccrt:
fcctnert rrick fjacr gljebacntbcrKeectJ
©c Tcc en bcften elbeta btijucn:
J>o Dan ben irjr bcroubcn boet
. ©enatitfcfjctnerelt/ 10 fjet monber*
35at fjp (btet al af tnaeutJ bjengtjt toitbee
XWt l fpjeftt n/ ett bt <#r"fltfcn foet.
Ogni cofa confuma il Tempt tdtce,
D'cg»ii tofa mortal padrt, t fatttrt,
E diuora feftefft, ntfi sfact,
Ma trefctndo in tta diuten maggiort,
La Foxz.*, 1 ielo<jutr.z.a a luiftggiace,
La Facondia, le Gratie, 1 ognifplendort.
Le eofe dt quxggiu, dxlfommo al calct,
Miete iadunca, imptriofafalct.
Rien n'eft icy bas de tenue:
Lesvillesacheuentleurs iours,"
La ter re aufly fa face mue ,
Fleuues & mers changent leur court
Ainfy s'enuieillit tout le monde.
Ce n'eft merueille.fi le Temps,
Donnantde fafaux anos fens,
Efteint la Grace,& la facondc.
Dt Mercurefacond lagract inimltablt
DeCHerculeindomtelesmtrucilleuxtrattaux
Neptuttent arrefier dela trenchantc faux
Du ttmps au doz. a>ik lc coup intuitabU,
ipi SIC.VIVAMVS, VT MORTEM NON METVAMVS.' .
lib.t. Ebeufugaces, ?ofiume,?oflttme
Od.ijy. Labuntur annr. nec pietas moram °
Rugis aut inftanti fene&A
t^yijjeret , ioclomtta.rji morti
Lip m _.*-_ Omifcrhocafliduetimes,quodfemelferendumefl;: hoc timcs.quodintua
tmpl.pol. manuelt ne tiineas. %.
Seneca. Mors portus eft malorum, perfugium arrumnofjc vitje. Senefcentes annos».
t?ift.$o. cum rugis flores morcis cogita ; morcem fructum qtiietis. Mors requies arrumna-
r.im in lu3'i acque miferijs efl, & cun&a morcalium mala diiToluit. Nullum finc
exituiter elt.
Quid fles? quid optas? perdis operam . define fata Deiim fle&i fperare precan-
j. . Rata&fixaluntatquemagnaa.ternaneccrfit_ueducuntiir. E6ibi<; qubom-
: .. #^-v..: j _ :i_ : _ _ ,1*. _ i i i . _ _ 1 _._: . : !:_. I — -
Ibidem.
episl.yS. do. . Kata&ftxa luncacqu<_ n
niacunc. Q lid tibi noirimcil?ad hanc legem natuses.hocpatr.tuoaccidir, hoc
matri.hocmaioribus, hocomnibusante te, hocomnibus poftte.
Que os admirais de las canas,
Y Je ed arrugada frente,
Si corren continuamente
Marianas.ymas mananas?
No cn balde palfan vfanas
Or js.rras.oras.y exorta
1.3 religion.quc en la corta.
Vida viuamos, y aduierte,
Que para vitiir en muerte,
Splo el.bien viuir importa.
iQalftautnen D ofgfjen tms oe jarm
vCvie fnef gljcule nrjfjelt fjier uooituarctn
•T?£ Deucfjt/nocfj De «CoDsf Djutfjticfjeut
<Cn ftanDeDoo.-met.tegfjcn fjouDcn/
Jf-oclj Dat Dcn "©uDccDom mn uoutuen
<£n rfinpete tuoojrjoofroiicrfpteut.
^Jjcen incnfcf) op aecDcu ftan orituIieDen
iit gfjeen' gfjenwpn w aUe fteDen»
Tesans dii pied de Cerfiencoulent it vislejfe, .
•iatit qtttUpietitt dtride lefwit,
ll mifno rnnrtsl preslo vien maneo,
Cbe volan %1'anni (uoifugaci agara,
NepubFalma Pietatardar'vn quanco
Vvhrice morte,bla veccbterj^* amara,
Ne de la crefpafrtnteal vecclm flanc»
Vna fol ruga render piana, e cbtara
Ptio hen talma Pieta rincorar talma
A fprcz&ar merte. t la cnporeafalma.
Sans tarder.la Vieillefle ridc
Le poly de nos fronts rians:
Mefme Ia PieteVne bride
La fuitte aiflee de nos ans.
Ains leur haftiue entre-fuitte
Nous amene a.la fin la Mort.
Quame viuanre n^euite.
Mais aux bons elle fcrtde port.1
E. retienne U mort de te faire vn affront,
aj rttarde laccts dt Ufritdc vitillefft..
ip4DER0GO,N0N DEDOMOEXTRXLNDASENL X COCiiET.
Lib.i. Trnditur dics die,
Qd.1%. Tfytne/jperzunt interireLun*:
Tufecanda ma^mora
Locasfub tpfumfunus&fcpulcri
Immcmor, firttis domos.
Quid,tfuod vfque proximos
Rettellis agri terminos? & vkr*
Limitcs clientium
Salis iiuarus.
Zif>. tl Sic ijuiaperpetum nuUi datur vfm, & hcres
epijl.i, Htrcdem alterim vdut vnda fttpcrut nit x.idami
Jjhtidvici profunt,cjuiduc bcrr a^^uiduc Calabrit
Salttbui adiecli Lucanil Jimctti Orcus
Crandia cumparuis, non cxorabtlts a»ro.
O miferam fenum fortem ! quibus ,qubminus fupereft vix,ampliorde vlatf-
co, & maniioue eftxura.
No es grande difparate en el que damos,»
Que cn nueftro cierto fin penfemos menos,
Qtiando mas a la muerte nos llegamos? >
Quc llenos de anos.y de canas llenos,
En el deftierro edtfiquemos aCas,
De nueftra patria amada tan agenos?
,Y que anden nueftras manos tan efcafas,
De fcr obreros cn fu eterna obra,
Que aun no pongamos las primeras baias?
Ofaltael aima.o lalocurafobra.
<#nroi)flijclutrftjn orrtje oarjfjen
Doopt mcntrjfj mehftfje rjoctop cjoct/
3t>c jfnfltmet-ilccnen faet bootfaefjcn;
<«?n Ijttufrn pjacfjtirjlj uattlDcnfcoet
«®f fju fjtcr ccuttJtgrj fetibc tuaonen/
«fi>p Itjclt/ oftrjraf fjpnictcnbctufu/
$oe rocl ben ttjt ffln <ratljrcn fcretufif /
.^>tjn piacfjt nljcbtieritlj l)f> n«l tocwn.
Lt iont poujje le tour, Pbabe pettfa hnuttt,
*•' ct vieiiUrd cheuu ptnfant vmea Umtus,
SctucU tvngiotm, afotXA, TaUrogmtm,
Conionda 1'onda , e vien U notle cfi uta,
E pitr i auido veccbio tl fuo foggiotm
E terno in tetraftabititptoucra,
Penofofotmailfuo PaUgio adotno,
^Quando formar deuriala fepottura,
O mtftru deibuom,quantopiu inuecdiit,
Tanto apiulunga vitasapparetcbia.
La main des Viefllards iamais laflc
Sans ccffe biens amafle:
Us fe baftiUent des hollels ,
Pour vne eternelle demeure,
Comme s'ils cftoyenr immortels,
N'ayans feur, vn feul momencdhcure?
Mefmes la biere fur leftieil
Ne Ies fait penfer aucercueil.
. Taitl det tnaibrestaitletpout bafttrvn patais,
4u lieu quilot debuwt ftmjtnger quifa linrt.
Ltb. l.
•.>..'■ 14«
Otttd.%.
Amu.tl.8.
MORTE LIjNQVEN.DA OMNIA.
tinejuenda tellus, & domus», &p!acens
Vicor,neqne harum>qu.tsco!is, arborum^
Teprater inuifas cuprefjos,
Ftla breuem dominum Jequetur,
'Abjumct bxres Cacttba dignior
Ser/uta centnm dautbus-.cr mero
Tinget pautmemum Juperbo,
l'o/Hijicnmpotiore ccenis .
Scilicet omnefacrummors importunaprofanat^
Omnibus ob/curas inijcit illa manus.
:»eca
Sapiens ad omnem jncurfum munitus eft,non fi paupertas , non fi lufiiis ', nort
tpjl.6s>. fi ignominia , non fi mors impetum faciat , pedem referet. Interritus contra illa
ibit & inter illa.
UerodUn. Imperator Seuerus.cum fe fenfim ad mortem properare animaducrtiffet, lin-
teuminquotumulanduserat,percaftracontoleuatum circumferri iuffit & pcr
prsconemedici: E», tx ampltfsimii regni opibus^uod vntcum Seuerui Imp. fecum auferet.
Canfeie el jornalero
£n deftrtpar terrones,
Defde el a brir hafta el cerrar del anoy
Poradcjuirirdinero:
Y el otro los mojones
Pife dcl mundo por el oro eftrano;
Y a todos-efte engano
Coja, fiendofor^ofo,
Dsxar a ca por prcnda,
Hijos,muger,yhazienda,
Y ..i^unoenelladcfumalgozofo,
Qre fin ver fu fatigaj
Por lo poco que dexa.le maldiga.
j@a:n nnct tjon 'ra ertcfjclt/ fjuufl cn goet/
©anltinoien/ tmn fijn naetfe blocr/
«n aengljename rjuufb?ou fcfjcpbcn.
i<*en Irjnen Doot cleer macr aliren/
£n vcn <£ip?cJTe'moom (gljcmccn
CoC ojcafst Urrciecinglj) w. me letiocn.
293J romen r>et al naecltt/ en blootj
©i» fcjjeuDea n*vCiit wcii nw De 00 >u
Conuien lafciar U cara mtglie a dictrc,
Gt"amatifgH, t le richtxjjt apprtjfo,,
E per fentter ealigwefo,e tetrt,
Seguir U tntrtt col Utbalcipujfe,
Altro che vn Une (t, dolorojo nietro)
Portarcon efftnoi noneconctjfe
II reile edelheredt the diBacco
S'tmpie da gfampi vafi il carnal facce.
La Mort nous ofte noftrc bienj.
Femme & enfans, auec la tropc
Des atnis , ne nous laiffant rien,
Qu'vn linceul.qui nous enuelope;.
£t vn petit enclos
Dc fept pieds, pour tout hcritage»
Cardicndenosos,
Et quelque cyprcs,quilombrage»
// fatit Uifer cnfwUs plaiftrs de U ttrre,
Quiiter ta fenime cbere,& tes enfans ajmcz,,
La mort vient moifttnncr tesgrains aux cbamps ftmtt,,
Ei (uttllir Iti dtuxftuits At> pUuts dc tonpar tttlt^
COMMVNIS AD LETVM VIA,
Cbarontis vndafcilicet omnibus
Ghiicumquc terrx muncre vefcimurx
Enani^anda ^fme Rcges,
Siue /nopcs crimns colont.
lata manent omnes, omnes expetlat auarus
Pcrt/tor}cr turbxv/x fatisvna ratis.
Tcndinns buc omnes, metam properamus advnamv
Ommafub legcs mors vocat atrafujs.
cicM.i. Moricn Jum eftomnibus: cftque finis mifcrix in mortc.'
Tuf.quxjl.
laer.l.z. Anaxagoras & Socrates cum mortis fentcntiam per nuntios accepuTent , Unt
Im/"./. 3. oltm, rclp onJeruut, islam fememiam xque in mdices atque in nostulstnatuu.
4p»pb.
tib. ».
Od.kfc
Otitd.ni
Liuunu
No es Je otra mafa el Rey q cl por Jiofero, Dopt il Tartareo torbidi Acherontr,
Dtiinfernal Cocito aiampia riua,
Que aquel Jiuino ollcro Je vnamafa
Hizo la flaca cafa Je la vi Ja,
O en el pobre abatiJa.b coronaJa
EnclReyy ertimada,y aflics cierto,
Que nosefpcra al puerto aquelfa barca,
DonJe el rico fe embarca con el pobre*
Pagan Jo Je oro 6 cobrc en el oluiJo
El rlete tan fabiJo.y la vcntaja
ts fcr JelgaJa.b gorJa lamortaja..
<gcn uocr mcnfcfjc jrerucn moct/
<S?n ouemaren *»ttoisuloct/
S>oo xvcl Den Itoniugl)/ pntw of <5?auc/
?tl9t 0 ambatl)tfmau/oe luucFjt/ of flaue»
«erlclt ccn acn <Cljaron outoDciacrt/
*Bcnanjfen bceeman itcaf toan acrt/
s&ic u"bcr05iel'comt oucrrjalen/
/fioct bcr /latucrcu tol bctalett»
Le cbemhi qui metire au feiour deU fiiqut
tiEH r» p« « fentier fm\(ulitr a w^t
1
Tutti fiam paffaggieri di Caronte,
Ciiogni mortal ne lafua barca arriut.
QMipaga il dr.iotl Rege, il Dhu, U Conte't
£ ialta turba adun di vttapriua,
/Satra morte e iatnpia via comune,
N< pugte alcun mortal paffarla imutunt.
En fin 1'incxorablc Parquc
Dans la nacelle Je Charon
Sans refpect,peilemefle embarque
Roy,Prince,Duc,Conte,& Baron,
Lay,Clercq,Vilain& Gentilhommc
Pauures & riches, tous efl2ts
Tout agc, tout fexe elle fommc
Defeprefenteracepas.
Cefl vntrdjecl commun,Caronrecoit le Rty
Aufsitosl quvn mtbt4tt,d«ns(4fttale barquti
r
\
10O
JCfrft.
Vj.ia,
lib.l".
Satjr.6.
Lib.9.
Od.2.
Senecin
Lib.}.
■Od.24.
IMPROVTsA LETHI \W
Iruflra crutnto Martecarebimust
Jrrafliffa rauci flucfibm Adrts,
irnjtraper i^Autumnos noccntem
Corporibus metuemm Auflrtm.
. 1 1 ■ ■ -negue vtta efl
\Aut magno autparuo icthi fu
Mors drfugaeemperfecjnitur viruml
Siccparcit imhelhs tuucntx
Popiittbus^timido^ tergo.
Incertumeit , quo tc loco mors exfpeftat , itaque tu illam omni Ioco exfpec"ta.
Sifigit adamantinos
Summit vtrticibus dira neccptit
Clutos-.non animum mttu
Nonmortis laqucis expcdies ctput.
Pormasq fe guardc Ypormasque todos
La vejez canfada, Hagan,y deshagan,
Y anadaen la ropa La muerte traydora
Martas fobre martas:Tocarafumarcha.
Por mas q el foldado No ayora fegura,
Huya lauanguardia, Para fu embofcada,
Y qtiicra cubrirfe Y al mas defcuydado
A ruercade zapa; Siempre da la carga:
Pormasqueel piloto Poreiblavida,
Su bruxula, ycarta, Sera bien mirada,
Sus tricas y trocas Si cn todas las oras
.Alabe en bonanza, Lo tan cicrto aguarda
t©T)f!taer mcn tt ftcrfrrcfj? cntrjaet
mania.irsf fl.rOooiacnf? onghcnabtrjl}/
5Dc boctjtc fjerfir/ oc roinocn qnaet/
sDc 3ce cn barcn ongljeiVnbiclj/
S&nnt b'onitcrbtbbclii;Ke boot
©clt jimincva nlfoo I).ie|ttcr acrbctt
«Pcn bloobcn/ nle octt cmtcritncrr-cn/
<Die noptljaer fcijicljtcn cu-ontuloot.
I» r<tn fifugge ilfanguinofoMarte,
L'Auslrofpirante, eiautueat tempefta,
Cbt rotti al buon nocchter arbori , t (artet
I nauiganti abforbt, t ilegnimftfia:
Ptrcht morte tmpreuifa, m ogni parte,
N'afi.ile, eflrugge,eilfuggitiui arreila;
tncerto e'l loco juo, certo il fuo lutto;
ttr non temtrla, ttziaftper tutto.
En vain nous fuyons les hazards
Delamerfuricufe,
rAutantpeiteux.&defoudards
La vie perilleufe.
Car la Mort rattaint aulTy bien
De fon dard.vne ame fuyarde,
Qui d'vn grand foing fe contre-garde,
Qtieceluy.quinelacraint rien.
De Hmprouisleniort iineuitalle flefche
Ueustttuojtau tombtau^uam moins nouslt tltjotts,
Envainpour ituittr Its Auftnsnousfuyons,
fOragedelamtr &i ' ajfaut dt labrtfcbt.
301
lib, a.
01.1.
MORTIS CERTITVDO.
2>rue.sneprtJco nafw ab Inacbo,
trtercft, anpattfcr t & irifnu
D<. ncntc fub dto moreris,
]'.i!;m.i mlmifirantu Orxu
Omfs todem cogtmur. ornnium
Verjatur vrna: Jcnus tcjus
Sors exitura, rfr »os in atirnum
Exfiiitm tmfajfatr* cymba.
Jiicfrum, dum vixit, erat,nunc mnrtuh idenr
Nonqnam, tu Dari tJMagne^ mmorapoteji.
Eft, vt viro vir Utiits ordinet
ArbuflaJulcU: bic gcncrcfior
Dcfcenctatin campumpctitor:
CMortbtu hic, meltor^fama
Contendat: itti turba cltenttum
Stt maior. sEqualegencctJbtat
Sortitur infignes, & imos.
Omne capax mcu,t vrna nomcn.
Si cs fuerca acudir todos
A la trifte oficina dc la muer te,
Que por diuerfos modos
O mas corta, 6 mas larga da vna fuerte,
En que nos confiamos
Sidc preftado eneftavidaeftamos?
La mas bella hcrmofura,
la iuuentud del mundo mas lozana,
Yaenagraz, ya madura,
Con la yejez la embarca efta tyrana,
(^ue vn flaco fundamento
Ledcshaze fiu raanos qualquier vicnto.
Cen baetntet of grjufrit gIjefp?otm
l^anCrcfuamacljmij tijckglKllacljt/ .
«Sf ban fiecljt bolr-ken onrjljcacrjt/
iVnoien b naem (gljcmecn :nt loten;
& uanoc tjoot ln:rt tooojtgljebiacljt:
ibit tfot rocualt moct Ijacft opbjcecftenf
fcje cleun ban itoet/ of groot uan p?atDt/
itfant IjUr en {jelt jjijcen trjetjet fpjectfien.
Ctrta e U oiorte, tommctrto \l Fato;
A loco, e a tttufo opni mortal riitout,
Se rejfer Crefo. b tfaltaftirpe nato,
O dtprogerite bumtl ri leua,igioua,
S^auten cbefutr detvrna, ou hanttito,
Ogrii mortal, U fortc caut b moua;
Ptutri,triccbiadvn ,picciolitgrandi
Kiceuon It fue forti, i fiai comandt.
La Mort, toftou tard, nous deualc
La bas vcrs la riue infernale-
Lors que lon tire noftre lor,
II faut foudain troufler bagagc .
Pour au malpiteux matelot
d'Achcron,dcmander paflage.
Efpoir dc grace & de pardon
N a place en la Cour de Pluton.'
Qjti dtffm U fantifonde trop £efptrtntt\
Couutfouueut U mort au ctntrc dtfon feing,
Quilfaille a toui mourir; rien ritft de plut certam:
Hait WflttMt, & (omment, tiul ritn titnt atfwtnce.
a«4
Lib.
u
Od.
4-
Lib.
2.
Qd.
iS.
CVNCTOS MORS VNA MANFT.'
Palltda mors a-tjuopulfatpedepaupcrum tabcrttjs
Regumg^ turres.
<£<]iu tcllus
lAllltf.
Mttl4rtU»
Senattjs.
Paupcri rcc/uditur
ktgumtj, pucris : ncc fitt llcs Ocri
CaV.idum Prcmc thca
• Rettexit auro capttu, hicfiperbim
TantaiUm,att]He Tant.t/l
Cenus etenet: hic tcuare funclunt
Pau'r ertm laiortbm,
Vocatus, atqucKon vocatus audit.
D-l.utras crincs, c&lumj. vlulutibutimples]
tJ^Ufan.fanguintts vn^uibm ora not.ts:
Crcdis an cxjlinclos huc fojie reuertere Rt *es?
Tlcre obitum,rfi addt ju.it.ravu/19cr1b1tj.
Moriturftttcr eodtmmodoac Rex.
Las torres lcuanf adas hafta cl ciclo,
Palaciosdelos Keyesfoberar.os,
En quecontemosdefubien.y vfanos
Dichoios viuen lin algun recelo,
ConegualfieFimperiofantorte
Scuott It rtfft Tetrt, e tgtan Palagi,
E li pouertia\e, e Fbutntlporte
De pouertltipiem d. dtfagt.
ll Rege , elferuo auerta, ilftale, e'lforte,
Con la& huir.ildes chozas.quc en c\ fuelo « riao,e'lnudo, i buoni, 1 l, maluagi;
Lospcbrescapatcios,y villanos
>»oran,la mtierte con lus pies liuianos
LI«mat do, yguala-con fu ttemohielo:
Por aho ni por baxo en tcdo el oibe,
Ni poi que fea diuino en el linaje,
Sicndo humano.nir.guno fele efcapa:
Que cs mar la nuerte que los rics iorbe
De las vidas.y dan lc vaflallaje,
Dd rico al pobie.del foldado al Papa.
t©c blccch' cn 6c bcbntclitc fcoot
©c ijoopfjc tcicnjj bcti fccn Ituungfj/
ch b« ftgotntap(mj l ccijtcu-ootunglj
SQit ccn gfjcliitltc boct tufloot.
lamou qn\ a 1'eufant & «u vtetllard neftquvne,
fyiifhduifuNn tigai butitkihujifvnfaU»,
Cunpati hgge dttitU at mottalpafft
Valto, e fofltme Rege, il yolgo b-Jfo.
d'Vn trefme pied la Mort paflc
Frappe aux huis des Artifans,
Aux portes de Courtifans ,
Voir a h cour Royale,
Sa loy pour chafcun efgalc
Ne flefchitpar fa rigeur,
Poi:r biens,puiflance,ougranderjr.
Quinoncgaranti Tantale.
$arr toet fgrjcmern aen allc ftrpen)
Daet f tafiuhcpttuctcn t?rt Miljt/
jpoifj ucmant uloiGicI (oct goefctucHeti
53oo?tijctoin/l)Ocg;,cpt/|iact/ofnid.ijt«
Etaupetitlumeaudvtjtbet.fporte-fatx,
La uut tnwi*jjt im tttvntt mtit lemmune .
VOLAT TRREVOCATHLE TEMFVS.
t!6. a. ImmortaYta ncfirres , mcnct anntis, & almum
v^ 7* ^uxraptt bora diem.
frigora mttefcunt Zcpbyris 1 Vcrproterit /£flas
Intcrtturajimtd
Tomtfer t^Autumnu-tfrtigcs tffudcrit: ej- mox
Bruma recurrit /»<rs.
Stnee.Vb. Dicm nox premit-, diesin notfem , ALftas in Autumnum dcflnit, Auttimno
$. epni, Hiemsinftat,qua? Vcrccon .pcfcirur. omniatranfeunt.vtreucriantur. Tibiau»
tem nemo reltituet annos tuos , nemo iteri;m & tibi rcddet. Ibit o,ua ccepit artas,
nec curlumfuum Avt reuocabit, autfupprirnet. NonillaRcgisimpcrio,non
i.,fauore populi longius procedet.
Ctotg,
Opiima (jutfjHc dies mifcrLcmcrtalthtii <tui
Pr.if.ij fugtf.fttbeunt mcrrlt3trisiis(j{ fci.ecJust
JBt Uhcr, ty dur.t r.;ptt tmictwMta mortis.
Eltiempo dize verdades,
' Puesnosdizeen losdel ario.
Que en nueitr.c vida es cngaao
IJBfpcrar cternidsdes,
fcucLi ligero, y ligera
Bu/Jia con cl riueftra v ida,
/hii fus tiempos repartida
1 Dclmifmomodoy manera;
Primaueraes la niriez,
El Eltiomocedad,
Otorio.virilidad
- Ycl Inuierno la vejez;
Nadic pues le fio ja eterno,
Y aduicrta.que, fucle hazer
? La mucrte confu poder
Dela Primauera Inuierno.
<6rjrfflfft b'cen 600? cn tfnnfecr tiat*
«Ec bicr ofjctriDcn ban fjett.icc
©crloonen/ tiofrjifjen , cn t)oo?niarrn/
©crg.icn fjicr-oocli fceg mcn!rljtnratcn.
I. e temps ttnfuit di nous.fe dtrobe & itttU»lct
V n/a poiiillor, nui(utJfefair<ipeT,
Che s'eterni ilfmiit ntn conceie
L' ut.no voiinie, e Uft.gion volace,
L.i vtga PrimautT* tllnogo cede
A i tempi efliutdcl'esla(eguace,
llfruitiftro Auttmnowdi (uiccde,
Vhorrtdo vemopot, cbe 1/ tutto sface;
E laL utui di vachia diuien noua.
ll tutte.futr thc noi,qmft linoua.
Audoux Printemps cedelaglacei
Le Printempsfuitafarriuer
De rEite,mais 1'Eite fait place
A 1' Autom',1' Automne a 1' Hiuer,'
Ce changement nousadmonelle,
Que l'an va vifle,& que le pas
De nos iournees ne s'arreile
Tant que lhomme arriue au trefpas.,
ftti ejnrte fcan fiatc tfjt tit JJQacn
J&ccmt forrriT <>cn nicti rnefcti acn.
|H.-<rr nfo fem menf'fj is ouer'e3ett
licrtt fjp ntettncDtt fjitr ter ifcocn.
I es faifoi'S,qiie Ton v*<t ,o«r cjr nuitqslopcr
£lMu(atuanHQu]ieu)i 4v«e vitttptrtle.
*>$ NIL ALIVD AC VMBRA ATQVE FLATVS EST H0M9-
Lib.4.
Lih.ri
Oi.4.
Lipfmi i»
tpttapb.
Lampf.
Damnaquidem ceiercs reparant caiejiia, Luna:
Ifys vbi dccidimiu,
Quopius /£ne<ts, quo Tuiiua diucstejr^d»cnst.
Puiu/s & vmbr.i jumtu.
guis fcit, an adsjci.tnt hodiern/t craf/inafutmnx
lempora DI fuperil
Vttxfunvna breuts fpcm nos vetat incohare /on*amt
Iam teprcmct nox,fabuU% Manes
Et domui extlis Piutonis. #
Humana cunflafumus, vmbra, vanitas
Etfcen*imago,&verbo vt abfoiuam, nihil.
Ecce fumus pu/uis,fumus ecce miferrima tcllui^
Et nofirifugiunt, vt leuis aura, dies.
Soluimur vt nebuU, furgcnsvtin aera fumust
Et vclutt fbiut fole prutna folct.
Carpimur, vtfiipuU raptdo carpuntur ab igne:
2{ti nifi vtuendofomnus ejr vmbra fumus.
Vnde igiturfaj/us, venit vnde fuperbia nobts?
guos fatu-m,pr*ter tot mala, trifie rapit.
Dopo cbtCalma e ilcorpoft dtfolut
tfultrict mortt atauentatafromba,
\ Altro cb'ombra non ftamofo fumo,» polut%
Inpuzjjtltntt, t ttntbtofa tomba,
O fantafma, cbe in ariaji rifolue,
O nontt, ibt perfanu fol rimbombff.
Coftpaftam noi tutti, e pajfjr anct
Diiincn los filofofos pafados
AF hombre.que fu nombrc trae de tierra,
Por aquellosdos nombres celebrados
Deanimal racional^Jondefeencierra
Vn no fc que diuino,mas mirados
Veran.que fu faber en efto yerra*
Pues fu diffinicion mas acertada
Es fucno.es humo,es fombra,es foplo y nada Upio Enta, il ticco TulLo, & Anca.
Soudainement la vie pafTc
aaat f 0 ttn reftcn tfmenfrljcn leuen?
*?en coocft oic fjaefl locct tneefj flfjcDieuenv
<t?m fcfjaDtt/ D?oom, offcljiehj cU Itcljt/
©at fnel oerDibnnt tot fjct m*jcftcfjt.
■Sficlffclt nl0 (tof feee Kleim ban auecDctt
©cjEtmenfrOertieuenfjaeitbccgact.
&• ti idcI DiDac0 D;e fjtec oj> aecDeti
<een u.i|t betcouiom botiah:n ga;t.
Ainfy qifvnc fumee cn 1'air,
Comme vne ombre,vn fonge.vn cfclair,
Sans lailfcr aux ieux quelque ttacc
La vic ett vn bouiIIon,vn vent,
Vne pouffiere,qui s'efuantc.
Sa trace courte nous dcfend
d Ourdir aucune longue attentc
ilto-nt ittfl rienqtte vtt,qutfumet/jr qu'vntwbrt, A prop>enuat farlet i! el nis qum ntattt,
QifMfle,l4ifcxilte,&fev*puntnanii Catil nt\atktmquk [oj>utfme£tnctmbrtl\
JIO
Lib. 4.
Oi. 7,
CawB. itt
tftgr.
\'\rg. 10.
Acncid.
INEXORABILE FAIVM.
Cmn femcl occidcris, cjrde tefflentida Minos
Fcccrit arbitrix:
Non, Torquate, gentts, non te facundia, non te
R(!ttuetpictas.
Cuncfa anHfttt auidas fugient heredis, Amico
gji.c dederis animo.
Jnfc rnis ncque cnim tencbris Dianapudtcum
Ltberat tiippolytum.
Solcs cccidere & redire pofirtKti
2iobis ciimfcmcl occidit brctiis luxt
2{ox ejl perpetuo vna dormicnda.
D.fincfata Dtiim fliQi fperare precando.
Stat fua cuique dics-} brcue ejr trreparabtletemptti
Ornnibusejlvitx.
Pronunciada la fentcncia
Enla vltimareuifta
JVl juez. y fuprudencia,
No ay nadie quc h Glta,
Ni piedad.ni auneloquencia,
Nipodra ladecendencia
DeaquellosantiguosCodos
Poder efcuiar con modos
El morir,que tiene el hada
Hecho ya, y dcterminado,
Y efto aura de fer en todos.
Slltrtflcucnp otaetroert afgljcfnebtn/
©oteuuicljtufjcut/ iujcI) 2Ctici fjroot/
iDcIipicKcnJjcut /nocfj fcfjocue rcocn
<?n Itan U IjclrJcn tut oen noot.
©U0 tn tj truen (ocrfj bu matcn)
«3ljetuet ccr|t nulolijtlt fclf0 0 gort/
«?rr rjDn oat Uocfj tcn leften tnoct
<zm fltenplj.EtfoJjcnarm twlaten.
Tronco ctfbauri 1'inefforabil Parc*
QwtftoftaiHt vital, dalfufofmoffo,
£ cbe fu giunt* 1'almaopprejfa, ojcarca,
Al tnbunal delG.udicc Minoffe,
Ht gran$acondi*,nt Pictanon parct
Potra auiuar feffangue cotpo,t fiojfo;
Ne Dtana poie pnjlur aita
Alcastoantantt, pertornarloin vita.
La nobleiTe auec la Faconde,
Et la Piete ne font pas,
Qu'vn homme defcendu la bas,
s'En puiffe retourner au monde.
Le foleil ayant fait fon cours,
Chafque iour le renouuelle:
Mais lhomme ayantfini fcs iours
Dort vne nuiteternelle.
.Si Minos a rttidu lafatale (enttnct
Z>« trtfpoi comrt loy, ttstlltifirttajtulit,
T«n latigage difert,ejr ttt actes pietix,
Rt te penucni du 'tout ttndu U ituijjanct,
tti Vtb.x. MORS VLTIMA LIREA RERVM EST.
Ififi. 16.
PoftUbores,artiumftji:a,dignitatei,op:;Xequunturfljgena,dol»rcS,aIIa«
qucmala^Yitamfugacemexcrcicainiaifola Virtusmaaecfupcrllcs.
Toji obitumbencficlt manent, tterna^ Vtrtai
^onm:tu'it, Sty^s n: rapiatur aqms.
Propert,
lib-i*
Lib.}.
Od. j*.
i^it non in*enio tjuijitum nomen ab *uo
ExcuUtg Jnjeniojlatjine morte decus.
2fyno nnis moriarr multa^pars mei
fltabit Libitinam.
Sit modm lajfo marist & viarian,
UMt/itMjfo.
Todo lo dexa cl hombre jantamente, /
Quandoalterminomuerte llega, y quado
Dexadeandar aquiperegrinando,
Boluiendo al poluo,fu primera fucnte;
Quc cs ley del cielo.y ley , q no co fte nte, :
Excepcion por riqueza, triumfo, 6 mando,
Las Yirtudes tan folo eternizando,
Que es lo que el cielo guarda eternamete,
Eltas al fin efperan la corona,
Cantandoalfinla gloriaen dulcecanto,
Pues viucel hombre foioen fu memoria*
Y yo tambien dexando la Elicona,
Por lo bueno diziendo fanfto fanfto,
Alfincternocantarelagloria.
©r bootftft tuno'/ en 'tletfe raft
tSnn ortfen loop irt 'etmettlte' erucrt.
Mt\ \yax rn nlle oingrj oo:t slccucrt/
%t* IpitfjcptlctiMami gtoot bcfit/
TonbtMU\ntfttetmt,t4 ncbtffttfl nmt,
Ttt b*flBW</»o f«j(K "*{*Uii Matu,
Ecct Gian Cir\o,dljm ZtHrtmt mtrtt,
Vertfin digrandeix.e , t defudori,
Hon de Calma virtie, cht rimtnfortt,
St ttme i Ugbt Auerm, 6 iftigi, humorii
S'bor viUt inlei Camata xux Conftrtc
Degnafeterni, tgloritfiallori,
Sonimorta ifabella; in mortt e v\nt,
Perprole, t per Virtic, cbe tnorte auiut.
La Mort.eft toute la dernierc
Detouslesaccidenshumains, .
Et lc bout de noftre carriere.
Tous nos maux.tous nos trauaux rairri
Enfin parelleprennentceilc:
Mais enfemble elle nous rauit
Tout ce que le rnonde carefle.
La Vertu feule la furuit,
0')clre rtfjcjit/ atbcpt/ moept/ en pjjnen/
<en olte aocr of auactgOeual/
ttcrjaluen 0mcnfcl)en Dcuclj&f n al/
©:e ni mmcrtn rcr ntct en ucroujijnen»
Rien ne dtmturt entier ca bas que U vertu,
Qudnt U moit 4 ctuffiU ligve de U F*>.
-APPHOBATTO CENSORIS.
EMblemata hxc , ex Horatio Flacco , Lyricorum &
Satyricorum principe, ingeniose fimul& docte, ab
Othone Venio felecra,aceiufdem fludio & a?rc,Ta-
hulis Notifcjueilluftrata, digna iudico, qua:ad tantiPoe-
tx gratam memoriam renouandam , operumquc eiufdem
vberiorem explaaationem percipiendam , prxlo commi£
Sa , diuulgcntur. Datum Antucrpiae. XV. Kal. Martij.
M. DC..VII.
■Laurentius Beyerlinck Antuerp.S. Tbeolog.
Licent. Ubrorum^ cenfon
-P.R i v i-L. eg 1 1 s , tontifcio , Cdfareo , Regum Hifpanid.& Gallit,
Trincipum Biigj, & Ordinum Confcederatarum Prouinciarum cautum efi , ne
qitu Ijjcc Emblemata ,aut alia eiufdcm aucloris opera imitetur , aut vena/ia
exponat , nifi pcenarn dccem Marcarum aurt , & conffcationis librornm t tam
imitatcr^uam vcnditortvcitnt incurrere.
Typis D*uidis Martinij.
*
rf
>
i
<